Charakterystyka gospodarstw rolnych

TABELA 117: Gmina Świerczów – rozkład gospodarstw rolnych¹¹¹ według miejscowości w 2019 roku.

Miejscowość Liczba gospodarstw rolnych

Bąkowice 39

Bielice 14

Biestrzykowice 38

Dąbrowa 105

Gola 37

Grodziec 23

Kuźnica Dąbrowska 8

Miejsce 56

Miodary 53

Osiek Duży 21

Pieczyska 22

Starościn 47

Świerczów 88

Wężowice 8

Zbica 16

Źródło: Urząd Gminy Świerczów, 2019.

110 Powierzchnia ewidencyjna bez uwzględnienia powierzchni wyrównawczej.

111 Liczba gospodarstw ogółem niezależnie od formy działalności (tylko rolnicza, częściowo rolnicza i poza rolnicza).

TABELA 118: Gmina Świerczów – struktura powierzchni gospodarstw rolnych¹¹² w 2019 roku.

Powierzchnia gospodarstwa w ha Ilość gospodarstw Struktura (%)

do 1 ha 63 10,73

Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2010 na terenie gminy Świerczów funkcjonowało ogółem 513 gospodarstw rolnych, z czego 362 prowadziły działalność rolniczą. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego ogółem wyniosła 10,65 ha, natomiast gospodarstwa rolnego prowadzącego działalność rolniczą 14,93 ha.

Wśród gospodarstw rolnych ogółem przeciętna powierzchnia użytków rolnych wyniosła 9,97 ha, zaś wśród gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą 13,98 ha. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego ogółem wyniosła 8,03 ha, natomiast gospodarstwa indywidualnego prowadzącego działalność rolniczą 11,23 ha. Wśród gospodarstw indywidualnych ogółem przeciętna powierzchnia użytków rolnych wyniosła 7,45 ha, zaś wśród gospodarstw indywidualnych prowadzących działalność rolniczą 10,44 ha. Powyższe wartości dotyczące gospodarstw rolnych ogółem oraz gospodarstw indywidualnych są niższe od średnich w powiecie (ogółem i prowadzące działalność rolniczą) i województwie (poza prowadzącymi działalność rolniczą).

TABELA 119: Gmina Świerczów – średnia powierzchnia gospodarstw rolnych w 2010 roku w ha.

Wyszczególnienie Gmina Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego ogółem 10,65 14,38 12,25 Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego

prowadzącego działalność rolniczą 14,93 17,03 14,84

Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych ogółem

9,97 13,52 11,60

Średnia powierzchnia użytków rolnych w

gospodarstwach rolnych prowadzących działalność rolniczą 13,98 16,06 14,08 Średnia powierzchnia gospodarstwa indywidualnego ogółem 8,03 10,40 8,87 Średnia powierzchnia gospodarstwa indywidualnego

prowadzącego działalność rolniczą

11,23 12,30 10,72

Średnia powierzchnia użytków rolnych w

gospodarstwach indywidualnych ogółem 7,45 9,72 8,37

Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach

indywidualnych prowadzących działalność rolniczą 10,44 11,54 10,16 Źródło: GUS (Powszechny Spis Rolny 2010), 2011.

112 Liczba gospodarstw ogółem niezależnie od formy działalności (tylko rolnicza, częściowo rolnicza i poza rolnicza, w tym osoby fizyczne).

TABELA 120: Gmina Świerczów – gospodarstwa rolne w 2010 roku.

Źródło: GUS (Powszechny Spis Rolny 2010), 2011.

Gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą stanowiły 70,57 % ogólnej liczby gospodarstw. Gospodarstwa o areale zaledwie do 1 ha stanowiły blisko 40 % ogólnej liczby gospodarstw rolnych w gminie. Spośród 205 gospodarstw z tej kategorii tylko 70, to jest 34,15 %, prowadziło działalność rolniczą. Gospodarstwa bardzo małe, o areale od 1 do 5 ha, stanowiły ponad 28 % ogółu gospodarstw rolnych w gminie. Spośród 144 gospodarstw z tej kategorii zdecydowana większość czyli 129, to jest 89,58 %, prowadziło działalność rolniczą. Do przedziału od 5 do 10 ha kwalifikowało się blisko 14 % gospodarstw. W tej kategorii prawie wszystkie gospodarstwa czyli 70, to jest 98,59 %, prowadziło działalność rolniczą. Gospodarstwa średnie jak na polskie warunki, czyli o powierzchni od 10 do 15 ha to nieco ponad 7 % ogółu, a gospodarstwa duże o areale powyżej 15 ha stanowiły ponad 11 % ogółu. W tych ostatnich, największych kategoriach wszystkie gospodarstwa prowadziły działalność rolniczą.

Analizując powyższe należy przyjąć, że jak na dzisiejsze realia polskiego rynku rolnego struktura obszarowa gospodarstw rolnych w gminie Świerczów jest bardzo rozdrobniona. Potwierdzeniem tego jest fakt, że ponad 68

% z ogółu gospodarstw oraz blisko 55 % gospodarstw prowadzących działalność rolniczą posiadało areał mniejszy niż 5 ha. Większość małych gospodarstw poszukuje i będzie poszukiwać dodatkowych, pozarolniczych źródeł dochodu. Aby sprostać realiom współczesnej gospodarki rynkowej należy przyspieszyć tempo restrukturyzacji sektora rolniczego, celem dalszej poprawy struktury agrarnej gospodarstw. Należy również podkreślić, że obecnie znaczna część właścicieli małych gospodarstw rolnych dzierżawi swoje użytki rolne na rzecz większych wysokotowarowych gospodarstw.

TABELA 121: Gmina Świerczów – struktura gospodarstw rolnych w 2010 roku.

Gospodarstwa rolne ogółem (%) Prowadzące działalność rolniczą (%) Powierzchnia

Źródło: GUS (Powszechny Spis Rolny 2010), 2011.

Struktura gospodarstw rolnych ogółem jak i tylko gospodarstw prowadzących działalność rolniczą w gminie Świerczów odbiega nieco od średnich w powiecie (zwłaszcza) i województwie. Analizowana gmina posiada mniej korzystną, czyli bardziej rozdrobnioną strukturę gospodarstw (ogółem i prowadzących działalność rolniczą), ze znacznym udziałem gospodarstw o areale do 5 ha, w porównaniu z całym powiatem namysłowskim. Dla

przykładu średnia ilość gospodarstw (ogółem i prowadzących działalność rolniczą) o powierzchni ponad 10 ha jest na terenie gminy o kilka punktów procentowych niższa od średnich w powiecie.

RYCINA 39: Gmina Świerczów – charakterystyka struktury agrarnej w 2010 roku.

Źródło: GUS (Powszechny Spis Rolny 2010), 2011.

TABELA 122: Gmina Świerczów – powierzchnia gospodarstw rolnych według grup obszarowych użytków rolnych w 2010 roku.

Gospodarstwa rolne ogółem Prowadzące działalność rolniczą Grupa obszarowa

Źródło: GUS (Powszechny Spis Rolny 2010), 2011.

Spośród 5464,46 ha użytków rolnych będących we władaniu gospodarstw rolnych ogółem 5405,05 ha, to jest 98,91 %, czyli niemal wszystko, znajdowało się w rękach gospodarstw prowadzących działalność rolniczą. 269 gospodarstw prowadzących działalność rolniczą o areale do 10 ha (74,32 % ogółu) skupiało w swoim władaniu 1028,79 ha spośród 5464,46 ha ogólnej powierzchni użytków wszystkich gospodarstw, czyli tylko 19 %.

Natomiast 93 gospodarstwa (blisko 3–krotnie mniej) prowadzące działalność rolniczą o areale większym niż 10 ha (25,69 % ogółu) skupiało w swoim władaniu aż 4376,26 ha spośród 5464,46 ha ogólnej powierzchni użytków wszystkich gospodarstw, czyli blisko 81 %. Koniecznym jest więc przekwalifikowanie przynajmniej części ludności rolniczej pracującej w najmniejszych gospodarstwach. Problemem dla miejscowych rolników są przede wszystkim lokalne warunki naturalne czy klęski żywiołowe, a także zmienna rentowność produkcji rolniczej. Od 2004 roku te

205

przeszkody przynajmniej częściowo łagodzą bezpośrednie dopłaty do produkcji rolnej, pochodzące ze wspólnotowego budżetu Unii Europejskiej. Rozwijający się rynek pracy, zarówno w gminie jak i w całym powiecie (i okolicznych) sprzyja możliwościami podjęcia zajęć pozarolniczych dla właścicieli mniejszych, niedochodowych gospodarstw rolnych.

Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 roku gospodarstwa rolne z terenu gminy Świerczów dysponowały:

 348 ciągnikami (w 2010 roku ciągników było 263 sztuk i posiadało je 191 gospodarstw);

 37 samochodami ciężarowymi;

 34 kombajnami zbożowymi;

 30 kombajnami ziemniaczanymi;

 13 kombajnami buraczanymi.

Ponadto wyposażenie miejscowych gospodarstw rolnych obejmowało wówczas następujące budowle służące działalności rolniczej:

 stodoły – o powierzchni łącznej 40044 m²;

 obory – 23222 m²;

 budynki wielofunkcyjne – 20580 m²;

 kurniki – 10903 m²;

 garaże – 9337 m²;

 chlewnie – 7893 m²;

 wiaty – 7180 m²;

 inne pomieszczenia – 7157 m².

Rozkład gospodarstw według wykształcenia osoby kierującej gospodarstwem przedstawiał się wówczas następująco:

 wyższe rolnicze – 4 gospodarstwa;

 policealne rolnicze – 0;

 średnie zawodowe rolnicze – 43;

 zasadnicze zawodowe rolnicze – 48;

 kurs rolniczy – 140;

 brak wykształcenia rolniczego – 234.

Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 roku struktura dochodów analizowanych gospodarstw rolnych przedstawiała się następująco:

 z działalności rolniczej – 361 gospodarstw;

 z pracy najemnej – 201;

 z emerytury i renty – 48;

 z pozarolniczej działalności gospodarczej – 26;

 z innych niezarobkowych źródeł utrzymania – 5, oraz

 bez dochodów z niezarobkowych źródeł utrzymania – 508 gospodarstwa;

 bez dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej – 487;

 bez dochodów z emerytury i renty – 464;

 bez dochodów z pracy najemnej – 311;

 bez dochodów z działalności rolniczej – 152.