Streszczenie: Artykuł ukazuje związek pomiędzy dwoma, pozornie zupełnie
różnymi kategoriami, jakimi są: społeczna odpowiedzialność biznesu i fundusze unijne. Zarówno CSR jak i środki finansowe z Unii Europejskiej
mają za zadanie sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi przedsiębiorstwa za pomocą inwestycji w nowe technologie, kapitał ludzki i działania na rzecz ochrony środowiska. Przedstawione narzędzia CSR i programy operacyjne
zatwierdzone w perspektywie finansowej 2007-2013 udowadniają, że fundusze unijne mogą być instrumentem finansującym wdrażanie idei
społecznej odpowiedzialności biznesu.
Słowa kluczowe: społeczna odpowiedzialność biznesu, fundusze unijne, przedsiębiorstwo
Wprowadzenie
Corporate social responsibility – w skrócie CSR – to społeczna odpowiedzialność biznesu, czyli inaczej idea zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa przejawiająca się dbałością o pracowników,
ochronę środowiska i etyczne postępowanie wobec kontrahentów i konkurencji. Z początkiem XXI w. wiele zobiono w tym kierunku.
Prowadzenie przedsiębiorstwa zgodnie z zasadami CSR korzystnie wpływa na wizerunek firmy, a ostatnimi czasy można nawet mówić o modzie na bycie społecznie odpowiedzialnym. Czasami jednak, mimo najszczerszych chęci przedsiębiorców, brakuje środków finansowych na wdrożenie nowej, bardziej ekologicznej technologii czy przeprowadzenie szkolenia dla pracowników. Rozwiązaniem w takiej sytuacji mogą być poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania, np. dotacji. Odkąd Polska przystąpiła do Unii Europejskiej wiele się słyszy na temat funduszy unijnych. Pozwalają one dofinansować strategiczne projekty dotyczące m.in.
innowacyjności, ochrony środowiska czy inwestycji w tzw. kapitał
44
ludzki, czyli pracowników. Niewątpliwe wpływają one na wzrost jakości naszego życia i mogą być także instrumentem finansującym wdrażanie CSR w przedsiębiorstwach.
CSR – definicja i obszary
CSR (ang. corporate social responsibility) to idea mówiąca o społecznej odpowiedzialności biznesu. Praktycznie CSR istniał od
dawna (wraz z pojawieniem się handlu, gdyż już wtedy niektórzy handlarze czy rzemieślnicy cenili sobie etyczne postępowanie i żyli w zgodzie z naturą), ale pojęcie społecznej odpowiedzialności biznesu jako pierwszy w 1953 r. użył Howard R. Bowen, uważany za ojca
CSR1. W Europie koncepcja ta zaczęła się prężnie rozwijać z początkiem XXI wieku, jednak już wcześniej dostrzegano potrzebę
społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Pisał o tym Peter Drucker – jeden z najwybitniejszych pionierów zarządzania, który wskazał, iż „wolne przedsiębiorstwo działające w warunkach wolności ekonomicznej nie może istnieć tylko dlatego, że jest dobre dla biznesu; sens istnienia polega na tym, że jest potrzebne społeczeństwu”2. Do rozwoju koncepcji CSR przyczynił się wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie praw pracowniczych, poszanowania godności człowieka, oddziaływania przedsiębiorstwa na otoczenie, w tym także na pogarszający się stan środowiska naturalnego. Dużą wagę zaczęto przywiązywać do tego, jak przedsiębiorstwo jest postrzegane przez interesariuszy, dlatego istotnym elementem zarządzania jednostką gospodarczą stała się etyka3. Postępowanie zgodnie z zasadami moralnymi znacznie uwiarygodnia dane przedsiębiorstwo, staje się ono potencjalnie dobrym, uczciwym partnerem w interesach.
W Unii Europejskiej tematykę społecznej odpowiedzialności biznesu po raz pierwszy poruszono w 1995 r., kiedy to przedsiębiorcy
1 http://www.csr.szczecin.pl/baza-wiedzy/czym-jest-csr, (1.03.2015)
2 P. Drucker, Myśli przewodnie Druckera, MT Biznes, Warszawa 2002, s. 34.
3 P. Roszkowska, Rewolucja w raportowaniu biznesowym. Interesariusze, konkurencyjność, społeczna odpowiedzialność, Difin, Warszawa 2011, s. 15-16.
45
przedstawili Manifest Przedsiębiorczości (ang. Manifest of Enterprise). Problem ten został omówiony na szczycie lizbońskim,
a z racji tego, że idealnie wpisywał się w ramy głównego celu Wspólnoty, jakim jest zrównoważony rozwój, w 2001 r. powstała Zielona Księga (ang. Green Paper on CSR), w której zawarte są wytyczne dla przedsiębiorstw, które chcą być społecznie
odpowiedzialne. Dzięki działaniom Komisji Europejskiej, m.in. prowadzeniu „Europejskiej Kampanii na rzecz
Odpowiedzialnego Biznesu 2005” oraz cyklu konferencji organizowanych przez instytucje promujące CSR nazwane
„Maratonem Europejskim”, tematyka społecznej odpowiedzialności biznesu stała się w Europie bardzo popularna4.
Jeśli zatem przedsiębiorstwo podejmie się wdrażania koncepcji CSR, co oznacza przestrzeganie zasad etyki oraz dążenie do zrównoważonego rozwoju jednostki gospodarczej zarówno w sferze wewnętrznej (pracownicy, komunikacja, zarządzanie) jak i zewnętrznej (interesariusze – kontrahenci, nabywcy, inwestorzy, instytucje finansowe i publiczne)5, w jaki sposób ma to osiągnąć? Gdy zostanie podjęta decyzja o prowadzeniu odpowiedzialnego społecznie przedsiębiorstwa, to już połowa drogi do sukcesu, gdyż bardzo ważne w tym przypadku są chęci i zaangażowanie osób zarządzających jednostką gospodarczą. Aby odpowiednio nakierować działalność przedsiębiorstwa na ten bardziej społeczny wymiar, najlepiej zastosować narzędzia, dzięki którym krok po kroku jednostka gospodarcza będzie stawała się bardziej prospołeczna. Przykładowe narzędzia CSR przedstawiono w tab. 1.
Wdrażanie CSR niewątpliwie nie jest procesem szybkim i łatwym, ale dzięki wyszczególnieniu narzędzi, którymi
przedsiębiorstwo chce się posłużyć, działania będą bardziej sprecyzowane, cele dokładniej określone, a co za tym idzie praca związana z wprowadzaniem zmian będzie przebiegała sprawniej.
4 http://www.csr.szczecin.pl/baza-wiedzy/csr-w-europie, (25.02.2015).
5 http://www.eufunds.pl/csr-co-to-jest, (25.02.2015)
46
Tabela 1. Narzędzia społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)
Działania na rzecz lokalnej społeczności
Dotyczą najbliższego otoczenia przedsiębiorstwa, obejmują m.in. współpracę z lokalnymi instytucjami, prowadzenie działań na rzecz dzieci, młodzieży i środowiska naturalnego, a także inwestycje w lokalną infrastrukturę.
Działania proekologiczne
Rozumiane jako wdrażanie rozwiązań proekologicznych, czyli np. stosowanie technologii, sprzyjającej środowisku, prowadzenie racjonalnej gospodarki zapasami i odpadami, wzrost ekologicznej świadomości pracowników.
Kampanie społeczne
Poprzez media przedsiębiorstwo może promować daną akcję społeczną, która powinna być związana z działalnością jednostki (np. przeznaczanie określonego procentu od wpływów ze sprzedaży na szczytny cel lub reklama społeczna mająca charakter edukacyjny).
Programy dla pracowników
Dotyczą kursów i szkoleń, dzięki którym pracownicy mogą stale podnosić swoje kwalifikacje, integracji pracowników, przeciwdziałania dyskryminacji w miejscu pracy.
Raporty społeczne
Przygotowywane dla potencjalnych interesariuszy.
Powinny w sposób przejrzysty przedstawiać strategię przedsiębiorstwa oraz sposób w jaki jest ono zarządzane, z wyszczególnieniem zadań realizowanych w ramach CSR.
Systemy zarządzania
Wypracowanie przejrzystego i sprawnego systemu zarządzania przedsiębiorstwem, w tym wprowadzanie systemu zarządzania jakością, środowiska, odpowiedzialnością społeczną.
Wolontariat pracowniczy
Dobrowolna, bezpłatna praca osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie w celu realizacji celów prospołecznych.
Zarządzanie łańcuchem dostaw
Wdrażanie dobrych praktyk wśród kontrahentów, w każdym ogniwie łańcucha dostaw.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://csr.parp.gov.pl/index/index/1711, (25.02.2015).
Społeczna odpowiedzialność biznesu w ostatnich latach stała się o tyle istotna i popularna, że na Giełdzie Papierów Wartościowych
47
w Warszawie, w 2009 roku powstało specjalne zestawienia spółek społecznie odpowiedzialnych – RESPECT Index. Znalezienie się w tym rankingu świadczy o zrównoważonym zarządzaniu spółki, co zwiększa jej atrakcyjność i wiarygodność wśród potencjalnych
inwestorów6. Pod koniec 2014 roku, RESPECT Index liczył 24 spółki wyłonione spośród indeksów WIG20, mWIG40 i sWIG80. Wśród nich znalazły się między innymi banki BPH, Millenium, Bank Zachodni WBK, ING Bank Śląski, ale także inne spółki akcyjne:
Grupa Azoty, Grupa LOTOS, Energa, PGE Polska Grupa
Energetyczna, KGHM Polska Miedź, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, PKN ORLEN i inne7.
Fundusze unijne – definicja, rodzaje i ich zadania
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej, przed naszym krajem otworzyły się nowe możliwości finansowania, mianowicie finansowanie ze środków unijnych. Fundusz unijny to „powołany na stałe lub na określony czas instrument finansowy, za pomocą, którego następuje pośrednie finansowanie i realizowanie (…) celu wsparcia
harmonijnego, zrównoważonego i trwałego rozwoju Wspólnoty”8, co jest statutowym założeniem Unii Europejskiej. Głównie skupia się
ona na realizowaniu polityki spójności, która ma za zadanie wesprzeć państwa o niskim wzroście i rozwoju gospodarczym, tak by zmniejszyć dysproporcje pomiędzy członkami UE. Przysłużyć się temu mają:
1. Fundusze strukturalne,
- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, - Europejski Fundusz Społeczny,
6 http://www.gpw.pl/RESPECT_Index, (27.02.2015).
7 http://www.csrinfo.org/pl/wiadomosci/4796-24-spolek-w-indeksie-spolek-odpowiedzialnych-na-5-lecie-respect-index, (27.02.2015).
8 J.W. Tkaczyński, R. Willa, M. Świstak, Leksykon funduszy Unii Europejskiej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 113.
48
2. Fundusz Spójności9.
Wymienione powyżej fundusze są narzędziami polityki regionalnej (polityki spójności) na lata 2007-2013, której zadaniem
jest „zwiększenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia we wszystkich regionach (…) Unii Europejskiej”10. Środki finansowe
z tychże funduszy są rozdysponowywane za pomocą programów operacyjnych, które ściśle określają jakie konkretne cele mają zostać osiągnięte dzięki współfinansowaniu (dotacjom). W perspektywie finansowej 2007-2013 utworzono 6 krajowych programów operacyjnych i 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (odrębne dla każdego województwa)11.
Tabela nr 2 ukazuje w jak wielu różnych dziedzinach mogą być użyteczne fundusze unijne. Wystarczy tylko stworzyć przemyślany projekt, który będzie wpisywał się w ramy obszaru danego programu operacyjnego oraz pozytywnie wpłynie na krajową lub lokalną gospodarkę i społeczność (tak, aby jego sfinansowanie było zasadne).
Wykorzystanie funduszy unijnych jako instrument finansujący wdrażanie CSR
Wydaje się, że społeczna odpowiedzialność biznesu z funduszami unijnymi nie ma zbyt wiele wspólnego. Jednak, gdy się przyjrzeć celowości idei ich tworzenia można znaleźć elementy wspólne.
Kluczowe jest tutaj słowo „zrównoważony”, które występuje zarówno w definicji CSR, jak i funduszy unijnych. „Zrównoważony rozwój”, bo o tym dokładnie mowa, to połączenie postępów na płaszczyźnie gospodarczej i społecznej z jednoczesną dbałością o ochronę środowiska. Idea ta stała się istotna, ponieważ w ostatnich latach, wraz z dynamicznym rozwojem przemysłowym i technologicznym
9
http://www.funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Strony/czymsafundusze.aspx, (26.02.2015).
10 Ibidem, (26.02.2015).
11 M. Jankowska, A. Sokół, A. Wicher, Fundusze Unii Europejskiej dla przedsiębiorców 2007-2013, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 45.
49
Tabela 2. Programy operacyjne w latach 2007-2013
Nazwa programu Działania
Program Operacyjny Infrastruktura i
Środowisko
Rozwój infrastruktury i działania na rzecz ochrony środowiska, np. budowa nowych dróg i autostrad, poprawa stanu gospodarki wodno-ściekowej, segregacja odpadów, inwestycje w alternatywne źródła energii.
Program Operacyjny Innowacyjna
Gospodarka
Zastosowanie nowoczesnych, innowacyjnych technologii, metod zarządzania, tworzenie nowych produktów i miejsc pracy.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Działania na rzecz zaaktywizowania osób bezrobotnych i podnoszenia kwalifikacji pracowników poprzez szkolenia, kursy, doradztwo, i ma pomóc w zmniejszeniu bezrobocia i poprawy jakości życia tamtejszych mieszkańców.
Program Operacyjny Europejskiej Współpracy Terytorialnej
Wspieranie współpracy pomiędzy krajami Europy (nie tylko tymi, które należą do UE) dotyczącej m.in. ekologii, kultury, transportu itp.
Program Operacyjny Pomoc Techniczna
Finansuje działania takie jak: wprowadzanie procedur, zarządzanie, monitorowanie, ocena i kontrola projektów, promowanie współfinansowania z funduszy unijnych.
Regionalne Programy Operacyjne
Lokalne programy stworzone z myślą o indywidualnych potrzebach każdego województwa skupiające się na rozwoju regionu i poprawie warunków życia lokalnej społeczności.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: M. Jankowska, A. Sokół, A. Wicher, Fundusze Unii Europejskie…, op. cit., s. 47, 53, 62, 72, 77, oraz J.W. Tkaczyński, M. Świstak, Encyklopedia polityki regionalnej i funduszy europejskich, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013, s. 409, oraz J. Śliwa, Fundusze unijne bez tajemnic, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008, s. 122.
50
ma miejsce stopniowe wyczerpywanie się złóż oraz znaczna degradacja natury12. Obie te kategorie (CSR i fundusze unijne), mają stwarzać możliwości do jak najlepszych warunków życia, osiągania jak najlepszych wyników ekonomicznych przy zachowaniu równowagi ze środowiskiem naturalnym.
Porównując tabelę nr 1 z tabelą nr 2 można dostrzec, że narzędzia społecznej odpowiedzialności biznesu realizują zadania
wpisujące się w ramy niektórych programów operacyjnych, np. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki czy też Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Stąd też podmioty gospodarcze, które chcą być odpowiedzialne społecznie pozyskują środki na dofinansowanie wdrażania CSR w swojej jednostce właśnie z funduszy unijnych.
Przykładem może być projekt zrealizowany przez Radę Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ) Województwa Dolnośląskiego w miesiącach marzec-październik 2010 r. zatytułowany: „Koncepcja CSR oraz elastyczne formy pracy
instrumentami wspomagającymi adoptowanie przedsiębiorstw i pracowników do zmian gospodarczych”. Działania przeprowadzone
w ramach tego projektu obejmowały warsztaty o elastycznych formach pracy, dla pracodawców i pracowników województwa dolnośląskiego. Celem warsztatów było zwiększenie świadomości uczestników w zakresie różnych form zatrudnienia. Zostały one sfinansowane przez tamtejszy Urząd Pracy oraz ze środków unijnych, a dokładnie z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki obejmującego działania na rzecz „rozwoju pracowników i przedsiębiorstw w regionie”13.
W województwie zachodniopomorskim również prowadzone są tego typu działania. Dowodem na to, jest projekt realizowany przez Związek Pracodawców Pomorza Zachodniego Lewiatan, Zachodniopomorską Izbę Rzemiosła i Przedsiębiorczości
12 P. Roszkowska, Rewolucja w raportowaniu…, op. cit., s. 26.
13 http://opzz.info.pl/assets/file/dialog_spoleczny/Koncepcja%20CSR.pdf, (27.02.2015).
51
w Szczecinie oraz madrycką firmę AC&G S.A., który ma na celu wzrost efektywności zastosowania nie tylko CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu), ale także wprowadzenie certyfikatów EFR (firma przyjazna rodzinie14) w przedsiębiorstwach położonych w województwie zachodniopomorskim. Projekt zakłada, aby wprowadzić do polskich jednostek gospodarczych rozwiązania wypracowane przez hiszpańskie firmy. W porównaniu do wcześniej opisanego projektu, ten swym zasięgiem obejmuje dłuższy okres czasu – od 1 kwietnia 2013 r. do 28 lutego 2015 r. Podobnie jak inicjatywa dolnośląskiego OPZZ, projekt jest przeznaczony dla lokalnych pracowników, pracodawców, jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji zrzeszających pracowników lub pracodawców. Najważniejszym skutkiem wspólnej inicjatywy Związków Pracodawców Pomorza Zachodniego Lewiatan,
Zachodniopomorskiej Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Szczecinie oraz AC&G S.A. będzie stworzenie modelu, na podstawie którego te instytucje będą oceniały przedsiębiorstwa i przyznawały certyfikaty CSR i EFR. Realizacja tego projektu nie byłaby możliwa gdyby nie współfinansowanie ze środków Unii
Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki15. Zakład Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Szczecinie to kolejne przedsiębiorstwo respektujące zasady społecznej odpowiedzialności biznesu. Choć swoje działania związane z CSR nie finansuje bezpośrednio z funduszy unijnych, to jednak bez środków z Unii Europejskiej zdecydowanie byłoby mu trudniej osiągać cele
proekologiczne. Stworzono program „Poprawa jakości wody w Szczecinie”, dzięki któremu podniesiono jakość wody pitnej
dostarczanej mieszkańcom Szczecina, zmniejszono zanieczyszczenie Morza Bałtyckiego, Odry, wód powierzchniowych i gleb. Długoletni program (bo pierwsze dokumenty zostały podpisane w 2000 r.,
14 Koncepcja, która zakłada równowagę pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym oraz propagowanie równouprawnienia – na podstawie
http://csr.lewiatan.biz/certyfikaty.html, (27.02.2015).
15 http://csr.lewiatan.biz/info.html, (27.02.2015).
52
zakończenie prac miało miejsce w 2009 r., a raport końcowy złożono w 2011 r.) obejmował wybudowanie nowych obiektów wodno-ściekowych, jak i renowację istniejących systemów wodociągowych i kanalizacyjnych przy zachowaniu jak najwyższych standardów ekologicznych16. Łączna kwota tejże inwestycji opiewała na 282,24
mln EUR, z czego 66% (186,28 mln EUR) zostało sfinansowane z Funduszu Spójności17. Wielki wpływ tej inwestycji na lokalne
środowisko i jakość życia mieszkańców jest nie do podważenia, ale Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Szczecinie oprócz tego prowadzi szereg odrębnych działań, które świadczą o społecznie odpowiedzialnym biznesie. Zostało to dostrzeżone i docenione, gdyż szczeciński ZWiK otrzymał europejski certyfikat CSR za wieloletnie działania na rzecz lokalnej społeczności i miasta Szczecin. Brano pod uwagę m.in. sprawne zarządzanie przedsiębiorstwem, utrzymywanie dobrych relacji z kontrahentami, współpracowanie z organami samorządowymi, podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników i działania proekologiczne18.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) również zachęca do wdrażania koncepcji CSR i w ramach projektu możliwe jest otrzymanie dofinansowania, które w zasadzie nie pochodzi ze środków unijnych, ale pośrednio jest związane z Unią Europejską.
Mowa o projekcie nazwanym „Zwiększenie konkurencyjności regionów poprzez społeczną odpowiedzialność biznesu”
współfinansowanym dzięki środkom ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy19. Uczestnictwo naszego kraju w tym przedsięwzięciu nie byłoby możliwe gdyby Polska nie była członkiem Unii Europejskiej (Szwajcaria finansuje tego typu programy w ramach współpracy z nowymi państwami Wspólnoty). Dlatego też mimo,
16 http://www.serwis.zwik.szczecin.pl/fundusze-unijne/fundusz-spojnoci/poprawa-jakosci-wody-w-szczecinie/opis-projektu, (27.02.2015).
17http://www.serwis.zwik.szczecin.pl/opis-programu/finansowanie-projektu, (27.02.2015).
18 http://www.serwis.zwik.szczecin.pl/o-firmie/csr, (27.02.2015).
19 http://csr.parp.gov.pl/index/index/1712, (1.03.2015).
53
iż nie jest to stricte finansowanie ze środków unijnych, zdecydowano się zaprezentować projekt realizowany przez PARP w niniejszym artykule, gdyż to dzięki przynależności do UE istnieje możliwość pozyskania funduszy na wdrażanie CSR. Beneficjentami wspomnianego wyżej projektu są małe i średnie przedsiębiorstwa
(MŚP), Urzędy Marszałkowskie oraz Centra Obsługi Inwestora i Eksportera, a najważniejszym celem jest propagowanie i rozpowszechnianie koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu
oraz zachęcanie przedsiębiorstw do wdrażania CSR. Realizacja projektu przebiega w trzech etapach: pierwszy to szkolenia oraz informowanie i promowanie idei CSR, drugi – konkurs dla przedsiębiorstw, w którym ubiegają się one o dofinansowanie działań związanych z wprowadzaniem nowych rozwiązań zgodnych z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu, trzeci – etap podsumowujący, w którym bada się osiągnięte efekty; wydawana jest także publikacja rozpowszechniająca dobre praktyki wypracowane dzięki projektowi. Realizację projektu rozpisano na lata 2012-2015, a jego wartość to blisko 14 mln złotych20. Wiele przedsiębiorstw z całej Polski ma szansę stać się społecznie odpowiedzialnymi, co z pewnością poprawi ich wizerunek na rynku bądź umocni zajmowaną już pozycję.
Podsumowanie
Społeczna odpowiedzialność biznesu mimo, że stosunkowo niedawno została zdefiniowana, to bardzo prężnie się rozwija. Przedsiębiorstwa wdrażające ideę CSR są lepiej postrzegane przez klientów, kontrahentów i innych interesariuszy. Nic więc dziwnego, że CSR stał się tak popularny i wiele firm decyduje się na bycie społecznie odpowiedzialnymi. Dzięki funkcjonowaniu funduszy unijnych oraz
innych instrumentów dofinansowujących wdrażanie CSR (np. wspomniany Szwajcarsko-Polski Program Współpracy), ten dość
skomplikowany i kosztowny proces może zostać przeprowadzony
20 Ibidem, (1.03.2015).
54
w polskich przedsiębiorstwach. Oczywiście pod warunkiem, że zostaną spełnione kryteria wymienione w danym projekcie. Z racji
na coraz większą wagę społecznej odpowiedzialności biznesu, wydaje się, że w przyszłości tylko jednostki gospodarcze respektujące zasady CSR będą miały szansę na utrzymanie się na rynku. Warto więc już
teraz zainwestować w przyszłość swojego przedsiębiorstwa i zainteresować się społeczną odpowiedzialnością biznesu.
Bibliografia
Drucker P., Myśli przewodnie Druckera, MT Biznes, Warszawa 2002.
http://csr.lewiatan.biz/certyfikaty.html http://csr.lewiatan.biz/info.html http://csr.parp.gov.pl/index/index/1711 http://csr.parp.gov.pl/index/index/1712
http://opzz.info.pl/assets/file/dialog_spoleczny/Koncepcja%20CSR.pdf http://www.csr.szczecin.pl/baza-wiedzy/csr-w-europie
http://www.csrinfo.org/pl/wiadomosci/4796-24-spolek-w-indeksie-spolek- http://www.eufunds.pl/csr-co-to-jest
http://www.funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Strony/czymsafundusze.asp x
http://www.gpw.pl/RESPECT_Index
http://www.serwis.zwik.szczecin.pl/fundusze-unijne/fundusz-spojnoci/poprawa-jakosci-wody-w-szczecinie/opis-projektu http://www.serwis.zwik.szczecin.pl/o-firmie/csr
http://www.serwis.zwik.szczecin.pl/opis-programu/finansowanie-projektu Jankowska M., Sokół A., Wicher A., Fundusze Unii Europejskiej dla przedsiębiorców 2007-2013, CeDeWu, Warszawa 2009.
odpowiedzialnych-na-5-lecie-respect-index
Roszkowska P., Rewolucja w raportowaniu biznesowym. Interesariusze, konkurencyjność, społeczna odpowiedzialność, Difin, Warszawa 2011.
55
Śliwa J., Fundusze unijne bez tajemnic, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
Tkaczyński J.W., Świstak M., Encyklopedia polityki regionalnej i funduszy europejskich, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.
Tkaczyński J.W., Willa R., Świstak M., Leksykon funduszy Unii Europejskiej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009.