2. O PROGRAMOWANIE JAKO DRUGI FILAR CYFRYZACJI I PODSTAWA WSPARCIA INTELEKTU CZŁOWIEKA
2.4. Cyfryzacja zorientowana na wsparcie intelektu człowieka mobilnego (Mobilność społeczeństwa i technologii cyfrowych
ce-chą współczesnej cywilizacji)
Terminy „mobilny”, „mobilność” odnoszone do przedmiotu, człowieka, grupy osób, to cechy współcześnie niezwykle pożądane. W odniesieniu do człowieka oznacza zdolność do sprawnego i elastycznego działania, również często zmieniającego miejsce pracy, jak również czasowego pobytu; jest to człowiek w ruchu. W odniesieniu do społeczeństwa mobilność oznacza zmianę miejsca w przestrzeni, ogólnie określana, jako ruchliwość społecz-na50. W 1970 roku Alvin Toffler w książce pt. Szok przyszłości napisał: „Je-steśmy świadkami historycznego procesu – zmniejszania roli miejsca w ży-ciu człowieka. Wychowujemy nową rasę koczowników i mało kto zdaje sobie dobrze sprawę, jak masowe, rozpowszechnione i istotne są te migracje”51. W zarządzaniu mobilność stanowi pożądaną cechę człowiek w warunkach
„uogólnionej niepewności”, której jednym z wyznaczników jest „praca po nowemu” charakteryzowana miedzy innymi poprzez ciągłą zmienność, nie-określoność zadań, mentalność „wolnego najmity”, ruchliwość, samoza-trudnienie52. Coraz powszechniejsza jest sytuacja, gdy człowiek wykonuje pracę nie tylko w miejscu jego zakładu pracy, ale również poza jego siedzibą podejmując ważne decyzje, wymagające aktualnych danych i informacji, wglądu w aktualną pocztę – są to działania angażujące intelekt człowieka, stąd: „Współczesny homo mobilitus potrzebuje zatem narzędzia dedykowa-nego, zaprojektowanego od podstaw do pracy w podróży, komputera, który także można by określić mianem mobilnego. Takie urządzenie będzie bar-dziej `osobistym` komputerem niż komputer stojący na biurku, w podobny sposób jak notatnik jest bardziej osobistym przedmiotem od maszyny do pisania – noszony jest bowiem zawsze `przy sobie` i używany nie tylko do zadań stricte profesjonalnych. Ponieważ zadaniem takiego urządzenia ma być ciągłe wspieranie działalności umysłowej człowieka, toteż można by nadać mu nazwę osobistego asystenta”53.
Prace nad komputerem przenośnym, zapewniającym mobilnemu czło-wiekowi bieżący dostęp do informacji i jej przetwarzanie w każdej sytuacji, o możliwościach komputera stacjonarnego, prowadzono w latach siedem-dziesiątych poprzedniego wieku. Nazwa komputera, jako osobistego asy-stenta cyfrowego (personal digital assistant, PDA) została wymyślona w 1992 roku w firmie Apple Computer i dotyczyła komputera Apple Ne-wton, który nie był projektowany, jako urządzenie mobilne. Wizjonerskim pomysłem komputera o walorach PDA był Dynabook, opracowany w labora-torium Xerox PARC w 1971 roku przez Alana Kaya (ur. w 1940 roku). Kon-cepcja godna uwagi ze względu na jej znaczenie, jako koncepcji wspierającej intelekt człowieka poprzez zrozumienie i upowszechnienie technologii cy-frowej użytecznej również w procesie edukacyjnym z zakresu nauk ścisłych (tworzenie symulacji z wykorzystaniem języka programowania obiektowego
50 Zob. [https//sjp.pwn/mobilność].
51 A. Toffler, Szok przyszłości, PIW, Warszawa 1974, s. 82.
52 A. K. Koźmiński, Zarządzanie w warunkach niepewności, PWN, Warszawa 2004, s. 73 – 77.
53 P. Gawrysiak, op. cit., s. 260.
Smalltalk)54. Przenośny zminiaturyzowany komputer, bez stałego połącze-nia ze źródłem zasilapołącze-nia, spełpołącze-niający założepołącze-nia Dynabooka w owym czasie nie był możliwy do wykonania.
Przed rokiem dziewięćdziesiątym – w latach osiemdziesiątych XX wieku intensywnie poszukiwano możliwości wykonania komputera przenośnego wspierającego intelekt człowieka w podróży o realnych możliwościach wy-konawczych. Zawodem mobilnym jest zawód korespondenta prasowego, któremu potrzebny jest komputer z edytorem tekstu, łatwy w użyciu, z możliwością długotrwałej pracy. Takie warunki spełniał komputer zapro-jektowany w 1983 roku w firmie Kyocera i sprzedawany w Japonii pod na-zwą Kyotronic 85, a w Stanach Zjednoczonych na licencji pod nazwa Tandy 100 i sprzedawany, jako TRS-80 Model 100, również podobne konstrukcje Olivetti M-10, NEC PC-8201, NEC PC-8300, a jako rozwinięta konstrukcja o arkusz kalkulacyjny, kalendarz, kalkulator – model Z8855.
Przenośny komputer o ograniczonych możliwościach użytkowych typu Tandy 100 nie wystarcza, poszukuje się uproszczenia komunikacji użyt-kownika z komputerem, np. głosem lub za pomocą pisma odręcznego, jak również rozszerzenia możliwości komputera mobilnego na innych użytkow-ników, których praca wymaga ciągłego wsparcia umysłu, jak osoby kierują-cy projektami, zespołami ludzkimi. Wtedy pojawia się potrzeba stworzenia osobistego asystenta cyfrowego (termin wcześniej wspomniany), na co od-powiadają konkurujące między sobą firmy różnymi modelami komputerów.
Reprezentatywnym modelem jest wcześniej sygnalizowany projekt kompu-tera Apple Newton: o wymiarach notatnika papierowego, z dostępem do Internetu, obsługą poczty elektronicznej, drukarki, faksu, z ekranem doty-kowym obsługiwanym rysikiem (zamieniając tekst odręczny na postać cy-frową), możliwością rozpoznawania obiektów graficznych, kalendarzem (o walorach inteligentnego agenta pozwalającego koordynować terminy spo-tkań)56. Produkcja takiego komputera okazała się bardzo kosztowna, rów-nież jego walory, jako notatnika nie były atrakcyjne ze względu na ciężar i wymiary. Projekt komputera eliminujący te niedogodności o nazwie Pilot (Palm Pilot) przedstawiła firma Palm Computing57, który na tle dotychczas prezentowanych koncepcji komputerów przenośnych wyróżniał się korzyst-nymi cechami, jak cena, rozmiar, ciężar, możliwość wymiany danych z PC, łatwość obsługi dostępnych aplikacji. Ilość dostępnych aplikacji i prostota ich obsługi okazała się być istotnym czynnikiem sukcesu tego komputera,
54 Tamże, s. 260 – 261. Również [https//en.wikipedia.org/wiki/Alan_Kay].
55 [https//pl.wikipedia,org/Wiki/TRS-80_Model_100].
56 Zob. szerzej: P. Gawrysiak, op. cit., s. 267 – 270. Również: [https//pl. Wikipedia/wiki/Ne wto_(komputer)].
57 Zob. [https//pl.wikipedia.org/wiki/Palm_OS]. Palm Computing, firma zajmująca się palm-topami. „Palmtop, komputer kieszonkowy, PDA – bardzo mały komputer osobisty. Jest mniejszy od laptopa i notebooka i mieści się w dłoni (ang. palm, dłoń; top, na wierzchu) lub w kieszeni. Palmtopy są komputerami programowalnymi, czyli można w nich instalować oprogramowanie, na przykład pobrane z Internetu. Palmtopy wyposażone są w ekran doty-kowy, który często obsługiwany jest rysikiem. Większość z nich rozpoznaje pismo odręczne (lub zbliżone do niego znaki grafitti), a niektóre posiadają także wbudowaną miniaturową klawiaturę”. Szerzej w: [https//pl.wikipedia.org/wiki/Palmtop].
co potwierdza niewątpliwe znaczenie oprogramowania w procesie cyfryzacji wspierającej intelekt człowieka58.
Wsparcie intelektu mobilnego pracownika (również i nie mobilnego) współcześnie to nie tylko domena komputera przenośnego; technologia cy-frowa stanowi podstawę wielu mobilnych urządzeń, których przegląd i uży-teczność prezentują powszechnie dostępne źródła59. Ważne miejsce w tym zbiorze cyfrowych urządzeń mobilnych zajmuje telefon komórkowy, który przestał być urządzeniem przeznaczonym tylko do rozmów telefonicznych w oparciu o linię telefoniczną. Współczesny telefon komórkowy wykorzystu-je satelitarne łącza radiowe i cyfrowe technologie. Konwersja analogowo – cyfrowa następuje na miejscu w telefonie, przesyłanie sygnału w postaci cyfrowej zapewnia wysoką jakość i szybkość transmisji danych (również niższy koszt) przy zapewnieniu wzajemnych relacji telefonii komórkowej z siecią internetową60. Telefon komórkowy współcześnie dorównuje a nie-kiedy przewyższa pod względem mocy obliczeniowej możliwości komputera stacjonarnego. Tę sytuację P. Gawrysiak określa, jako „cichą” rewolucję mobilną, wskazując przy tym, że telefon komórkowy może wspomagać inte-lekt mobilnego pracownika w każdej sytuacji pod warunkiem, że producen-ci i operatorzy sieproducen-ci uznają telefon w pierwszej kolejnośproducen-ci, jako mobilny terminal do sieci Internet, zapewniając stały dostęp do jej zasobów, a w drugiej kolejności, jak zwykły telefon61. Zwiększyłoby to znaczenie mo-bilnego sprzętu i mobilnych aplikacji w zapewnieniu szybkości w dostępie i wymianie informacji wśród bardzo zróżnicowanych użytkowników sieci telefonii komórkowej i internetowej, otwierając szerokie możliwości współ-czesnych innowacji, szerzej – współczesnej innowacyjności, której siłą na-pędową są technologie cyfrowe wspierające intelekt (myślenie twórcze), jak też poprzez transformacje cyfrowe i proces konwergencji.
Cyfryzacja, jako domena technologii mobilnych, których przejawem są urządzenia mobilne (jak np.: telefon komórkowy, palmtop, smartfon, tablet, notebook, aparat cyfrowy, GPS i inne) zawładnęła życiem współczesnego człowieka, współczesną gospodarką i administracją publiczną, a istotne miejsce w tych obszarach ma innowacyjność62.
58 P. Gawrysiak, op. cit. s. 270 – 273.
59 Zob. m. innymi: Ł. Łysik, P. Machura, Rola i znaczenie technologii mobilnych w codziennym życiu człowieka XXI wieku, „Media i Społeczeństwo” nr 4/2014. Również: [https//pl.wikiped ia.org/Wiki.Urz%C4%85dzienie_m].
60 Relacje telefonii komórkowej z Internetem zapewnia telefonia IP, Internet Protocol, wykorzy-stując protokół TCP/IP stosowany w Internecie, często nazywana Voice over Internet Protocol, VoIP. Interfejs programowania aplikacji telefonicznych, Telephony Application Programming Interface, TAPI, integruje komputer z telefonią (obsługuje telefonię tradycyjną i IP) umożliwia-jąc komunikację z wykorzystaniem głosu, danych i wideo, zob. [https://pl.wikipedia.org/wi ki/Telefonia]. Funkcje telefonu komórkowego i komputera przenośnego (kieszonkowego o cechach PDA) spełnia Smartfon (smartphone), współcześnie łączy funkcje: telefonu komór-kowego, poczty elektronicznej, przeglądarki sieciowej, pagera, GPS, cyfrowego aparatu foto-graficznego, kamery wideo, zarządzanie informacjami osobistymi, zob. [https://pl.wikipedia .org/wiki/Smartfon].
61 P. Gawrysiak, op. cit. 274 – 276.
62 Przykładowy całościowy przegląd możliwości technologii mobilnych znajdziemy w wielu źródłach, między innymi zob. Mobilne Państwo, [https//mc.gov.pl/files/mobilne_państw o_v2_12102]. Również: Cyfrowa Polska, [http://mckinsey.pl/publikacje/raport-cyfrowa-polska].