Definicje pojęć wykorzystywanych w analizie

Przed prezentacją i omówieniem wyników analizy funkcji efektywności marginalnej należy zdefiniować podstawowe pojęcia używane w trakcie obliczeń.

Sektor publiczny obejmuje instytucje rządowe i samorządowe (organy administracji publicznej szczebla centralnego, regionalnego oraz powiatowego i gminnego, jak też organizacje i instytucje o charakterze publicznym, głównie jednostki sklasyfikowane w PKD 75199).

Na sektor przemysłowy składają się: sektor przedsiębiorstw, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe oraz instytucje niekomercyjne (wszystkie rodzaje działalności poza PKD 75 – sektor publiczny), w sektorze tym wyróżnia się producentów wyspecjalizowanych w ochronie środowiska (PKD 37 i 90),²⁰⁰ których główną działalnością jest świadczenie usług ochrony środowiska czyli gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów oraz oczyszczanie ścieków.

Nakłady inwestycyjne (investment outlays) to nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja lub modernizacja) istniejących obiektów majątku trwałego, a także nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji.²⁰¹ Podział nakładów inwestycyjnych opracowano według zasad systemu rachunków narodowych,

198

Wskaźnik cen produkcji budowlano-montażowej obliczany jest na podstawie miesięcznego badania cen reprezentantów robót (ok. 2,8 tys. w roku) realizowanych przez podmioty gospodarcze (ok. 580 w roku) zaliczane do sekcji "Budownictwo" według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób. Obserwacją objęto ceny obliczone na podstawie aktualnej bazy kosztowo-cenowej badanych jednostek według powszechnie stosowanych zasad kalkulacji cen produkcji budowlano-montażowej. Wskaźniki cen na szczeblu podmiotu gospodarczego obliczane są jako średnie ważone wskaźników cen reprezentantów przy zastosowaniu, jako systemu wag, wartości ich sprzedaży w badanym miesiącu. System wag do obliczeo agregatowych wskaźników cen produkcji budowlano-montażowej stanowi struktura sprzedaży zrealizowanej w danym roku przez podmioty gospodarcze, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób. System ten uwzględnia zmiany cen i zmiany struktury sprzedaży zachodzące w kolejnych miesiącach roku, którego dotyczą wskaźniki cen (Źródło: Główny Urząd Statystyczny).

199

PKD – Polska Klasyfikacja Działalności (Dział 75 - Działalnośd prowadzona przez organy administracji publicznej); Klasyfikacja Statystyczna Głównego Urzędu Statystycznego.

200 PKD – Polska Klasyfikacja Działalności (Dział 37 – Przetwarzanie odpadów, Dział 90 - Odprowadzanie

ścieków, usuwanie odpadów i pozostałe usługi sanitarne i pokrewne); Klasyfikacja Statystyczna Głównego Urzędu Statystycznego.

139

zgodnie z zaleceniami SNA 1993²⁰². Nakłady inwestycyjne dzielą się na nakłady na środki trwałe oraz pozostałe nakłady.

Nakłady na środki trwałe to nakłady na nabycie gruntów (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu), budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej, (w tym m. in.: na roboty budowlano-montażowe, dokumentacje projektowo-kosztorysowe) a także urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie oraz inne środki trwałe, których celem jest uzyskanie efektów ochronnych lub efektów w gospodarce wodnej.

Pozostałe nakłady to nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji oraz inne koszty związane z realizacją inwestycji. Nakłady te nie zwiększają wartości środków trwałych.

Wielkości nakładów inwestycyjnych ponoszonych na budowę oczyszczalni ścieków podlegają zmianom, na które poza ruchem cen spowodowanym inflacją, wpływ mają również inne czynniki. Zaliczyć do nich można203:

 rejon kraju, w którym zlokalizowano projektowana oczyszczalnie, od którego zależy poziom płac i kosztów organizacji jej budowy; skrajne różnice pomiędzy najtańszymi rejonami południowo-wschodniej Polski a rejonem Warszawy dochodzą do około 20%,

 ceny gruntu, od których zależy koszt pozyskiwania terenów potrzebnych dla zlokalizowania oczyszczalni, wahający się w zależności od warunków lokalnych w granicach od 2% do 10% całkowitych kosztów budowy oczyszczalni,

 warunki hydrogeologiczne na terenie lokalizacji oczyszczalni, które mogą w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych oraz gruntów słabonośnych wpłynąć na wzrost kosztów realizacji inwestycji,

 zewnętrzne warunki zasilania w energię elektryczną,

 możliwość doprowadzenia wody i gazu oraz drogi dojazdowe,

 ewentualne koszty dodatkowe związane z uciążliwością oczyszczalni dla otoczenia,

 konkurencja pomiędzy firmami o kontrakty i źródła finansowania.

202

SNA 1993 oznacza System of National Accounts, który jest zbiorem międzynarodowych standardów statystycznych służących do pomiaru gospodarek rynkowych. Został on publikowany w 1993 poprzez ONZ, Komisje Wspólnoty Europejskiej, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, OECD oraz Bank Światowy.

203 Inwestycje komunalne w ochronie środowiska, poradnik inwestora, Tom 2, Firma Proeko dla

140

Dane o nakładach inwestycyjnych na oczyszczalnie ścieków od 1999 roku prezentuje się zgodnie z Polską Klasyfikacją Statystyczną dotyczącą Działalności i Urządzeń Związanych z Ochroną Środowiska wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 marca 1999 roku (Dz. U. Nr 25, poz. 218). Klasyfikacja ta opracowana została na podstawie Międzynarodowej Standardowej Statystycznej Klasyfikacji EKG/ONZ Dotyczącej Działalności i Urządzeń Związanych z Ochroną Środowiska i Europejskiego Systemu Zbierania Informacji Ekonomicznej Dotyczącej Ochrony Środowiska (SERIEE), wdrażanego przez Unię Europejską (EUROSTAT). Dane te są porównywalne z danymi prezentowanymi od 1996 roku.

Ścieki komunalne (municipal waste water) definiuje się, jako ścieki bytowe lub mieszaninę ścieków bytowych ze ściekami przemysłowymi, mieszaninę ścieków bytowych z wodami opadowymi, mieszaninę ścieków bytowych ze ściekami przemysłowymi i wodami opadowymi.

Ścieki przemysłowe (industrial waste water) definiuje się, jako ścieki odprowadzane z terenów, na których prowadzi się działalność handlową lub przemysłową albo składową, nie będące ściekami bytowymi lub wodami opadowymi. W statystyce do ścieków przemysłowych zalicza się również wody chłodnicze, zanieczyszczone wody z odwadniania zakładów górniczych oraz obiektów budowlanych, zanieczyszczone wody opadowe oraz ścieki socjalno-bytowe towarzyszące procesom produkcyjnym.

Ścieki oczyszczane (treated waste waters) to ścieki poddane procesowi dostosowania do standardów środowiskowych lub innych norm jakości. Wyróżnia się trzy metody oczyszczania: mechaniczne, biologiczne i o podwyższonym stopniu oczyszczania (w tym chemiczne). Dla celów obliczenia ogólnej ilości oczyszczonych ścieków wykazuje się jedynie ilość, która była poddana najwyższemu z wymienionych stopni oczyszczania. Tak więc ścieki oczyszczane mechanicznie, jak również biologicznie powinny być wykazywane jako ścieki oczyszczone biologicznie, a ścieki oczyszczane wszystkimi metodami powinny być wykazywane jako oczyszczone metodą o podwyższonym stopniu oczyszczania.²⁰⁴

141

6.3. Efektywność kapitału zainwestowanego w budowę oczyszczalni