dlowych i kredytowych

T r z y zas ad n ic ze m o m e n ty o d r ó ż n ia ją p o ży czk ę i pom oc, j a k ą P o ls k a o tr z y m u je o d Z w ią z k u R a d z ie c k ie g o , od w s z y s tk ic h in n y c h m ię d z y p a ń s tw o ­ w y c h u m ó w p o ż y c z k o w y c h i sto s u n k ó w k re d y to w o - h a n d lo w y c h .

1. W sto s u n k a c h m ię d z y k a p ita lis ty c z n y c h w s z e lk a „ p o m o c “ k r e d y to w a o b lic z o n a je s t n a o bciążen ie k r e d y to b io rc y , a p rz e z to sam o m as p ra c u ją c y c h k r a j u o trz y m u ją c e g o k r e d y t, j a k n a jw ię k s z y m i cięża­

r a m i. „ P o m o c “ t a k a p rz y s p a rz a j a k n a jw ię c e j z y s k ó w ko n c e rn o m i h o ld in g o m fin a n s u ją c y m d a n ą p o ży czk ę. S ą to p o ż y c z k i w g ru n c ie rz e c z y lic h w ia rs k ie .

O lb rz y m i 4 5 0 m ilio n ó w d o la ró w w y n o s z ą c y k r e d y t ra d z ie c k i, o p ro c e n to w a n y z a le d w ie n a 3 ° /o, sp ła c a n y d o s ta w a m i to w a ro w y m i, p o s ia d a w rę c z o d w ro tn y c h a r a k te r.

2. W sto s u n k a c h m ię d z y k a p ita lis ty c z n y c h w s z e lk a „ p o m o c “ k r e d y t o ­ w a o b lic z o n a je s t n a o p a n o w a n ie p oszczegó ln ych g a łę z i i c a ło k s z ta ł­

t u ż y c ia gospo d arczeg o k r a j u o trz y m u ją c e g o pożyczkę,^ n a z d o b y ­ cie w n im d o m in u ją c e j p o z y c ji, n a w y z u c ie go z w łasn ości, n a p od ­ p o rz ą d k o w a n ie go in te re s o m i p o trz e b o m p a ń s tw i k o n c e rn ó w

po-68

ż v c z k ę finansujących, ze szk o d ą d la ro z w o ju gospo d arczeg o i sa­

m o d zieln o ści g o s p o d arc zej k r a j u zm uszonego p o ży czk ę zac iąg n ą ć.

K r e d y t ra d z ie c k i, u m o ż liw ia ją c y s tw o rz e n ie n o w y c h g a łę z i p ro - d u k c y jn y c h , ro z s z e rz a ją c y znacznie nasze m o żliw o ś c i e k s p o rto w e , a u K c y jn y c i, ik ie m zi ik w id o w a n ia w s z y b k im te m p ie opóź-S i ^cechujących ro ż w ó j naszego g o s p o d a rs tw a n aro d o w eg o , r e a l- r S c s y n n i S e n , w z ro s tu naszego p o te n c ja łu gospodarczego, w z ro s tu d o b ro b y tu m as. P o s ia d a w ie c w rę c z o d w ro tn y c h a r a k te r,

•i W sto su n kach m ię d z y k a p ita lis ty c z n y c h , zw ła szc za w o b ecn ym o k re - W S k r e d y to w a u d z ie la n a je s t z re g u ły pod w a ru n k ie m speł- T ’

f

? ° , p l t v m k r e d y t t a k i z re g u ły n ie je s t u d z ie la n y n a ro z b u -d o w e ' p rz e m y s łu w y tw a rz a ją c e g o ś ro -d k i p ro -d u k c ji. P o ż y c z k i służą dow ę p“ s z e n ia ysam o d zielności g o s p o d arc zej k r a ju , lecz do zdo- m e do zw ię ks z do zala n ia to w a ra m i, k t ó r e k r e d y to -u y d a S P r o m o w a ć i a b. c ię żkich w a ru n k a c h . „ P o m o c “ am e- b io rc a muS1 X l z a b ija p rz e m y s ł całego szeregu k r a jó w E u r o p y Z a- ry k a n s k a a s yc zn y m p rz y k ła d e m e k s p o rtu k a p ita łu , k t ó r y to -ch o d n iej, jest

y n

su-Z S su-Z T J S L T »

i 7 n r zez sw ó j c h a r a k te r w y łą c z n ie in w e s ty c y jn y , p rz e z sw ą roTe S n i k a w z m a c n ia ją c e g o n asz p o te n c ja ł g o s p o d arc zy, a z w ła s z-

t

• cechy m ię d z y k a p ita lis ty c z n y c h sto su n

-W s z y s tk ie w p o lity c e n a jw ię k s z e g o

k ó w k r e d y to w y c h - S ta n ó w Z je d n o czo n y ch , łąc z-k re d y to d a w c y wsp<\ M a r s h a lla . Z g u b n e s k u tk i t e j p o lit y k i d la k re -m e z o s ła w io n y -m n a w e t w ta k ic h k r a ja c h k a p it a li-y o lo r c li-y ^ n ie d a w n a jeszcze sam e b y ły k r e d y to d a w c a m i, ja k

S S S % S 5 .

% * * *

^ P o l s k a L u d o w a n ie chce w ię c e j b y ć p rz e d m io te m e k s p lo a ta c ji i p a n o ­ w a n ia z a g ra n ic z n y c h m o n o p o li k a p ita lis ty c z n y c h , m a b o w iem b o g a te i t r a - giczne d o ś w ia d c z e n ie , o p a rte n ie t y lk o n a w spółczesnej B y tu a c ji k r a jó w zacho d nio - e u ro p e js k ic h , le c z ró w n ie ż n a przeszłości P o ls k i k a p it a li­

s ty c z n e j. ' 4

W w a ru n k a c h P o ls k i k a p ita lis ty c z n e j, c ie rp ią c e j ch ro n ic zn ie n a n ie d o ­ s y t w ła s n y c h k a p ita łó w , u z y s k a n ie k a p ita łó w z a g ra n ic z n y c h b y ło u w a ża n e za p an aceu m n a w s z e lk ie n ie d o m a g a n ia ż y c ia gospodarczego, z a p o d s ta ­ w o w y ś ro d ek n a k rę c a n ia k o n iu n k tu r y , p o trz e b n y w ie lk im m o n o p o lo m k a

-69

p ita lis ty c z n y m w celu d alszego z w ię k s z a n ia sw y ch z y s k ó w , a k a p it a lis t y ­ cznem u p a ń s tw u — d la c h w ilo w e g o z a ła ta n ia d z iu r b u d ż e to w y c h .

Z a c ią g a ło p o ż y c z k i p a ń s tw o , je g o b a n k i i p rz e d s ię b io rs tw a , z a c ią g a ły p o ż y c z k i s a m o rz ą d y , ich b a n k i i p rz e d s ię b io rs tw a , z a c ią g a ły w res zcie p o ­ ż y c z k i p rz e d s ię b io rs tw a i b a n k i p ry w a tn e , często u sw y ch fa k ty c z n y c h w ła ś c ic ie li, a p ra w ie zaw sze d y s p o n e n tó w — z a g ra n ic z n y c h h o ld in g ó w .

U d z ie la ło ty c h p o ży cze k czasem obce, k a p ita lis ty c z n e p a ń s tw o , częściej p ry w a tn o - k a p ita lis ty c z n e k o n s o rc ju m z a g ra n ic z n e z p o rę k ą lu b bez po- r ę k i p a ń s tw a , b a rd z o często zaś p ro ces y fin a n s o w a n ia o d b y w a ły się w r a ­ m a c h je d n e g o i teg o sam ego h o ld in g u .

D o p ły w k a p ita łó w do P o ls k i o d b y w a ł się nie t y lk o d ro g ą u m ó w p o ży cz­

k o w y c h w p o s taci k r e d y tó w d łu g o - czy k r ó tk o te rm in o w y c h . O d b y w a ł się on ta k ż e w d ro d z e b ezp o ś re d n ie g o w y k u p y w a n ia s u b s ta n c ji m a ją t k o ­ w y c h , p rzez sk u p p rz e d s ię b io rs tw lu b u d z ia łó w w n ich.

S p la t a ły się i p r z e n ik a ły w z a je m n ie d w a p rocesy.

Je d e n w p o s taci p o ży cze k p a ń s tw o w y c h czy p seu d o p ań stw ó w y ch — p ro w a d z ił do o dg ó rn eg o o p a n o w y w a n ia p o z y c ji ek o n o m iczn o - p o lity c z ­ n y c h w P olsce p rz e z k a p it a ł z a g ra n ic z n y i w d a ls z y m s w y m w y n ik u do odd o ln eg o w y z u w a n ia z w ła sn o ś ci p oszczegó ln ych p rz e d s ię b io rs tw i f ir m , do fa k ty c z n e g o p rz e jm o w a n ia ich p rz e z obcy k a p it a ł fin a n s o w y .

D r u g i — w p o s ta c i p o ży c ze k i fin a n s o w a n ia p rz e d s ię b io rs tw p r y w a t ­ n y c h o ra z b ezp ośredn iego s k u p u p rz e d s ię b io rs tw i f i r m p ro w a d z ił do w y ­ p rz e d a ż y o b ie k tó w m a ją tk o w y c h , p rz e d s ię b io rs tw i u d z ia łó w w n ic h o ra z a k c ji z a bezcen (w y s o k a s to p a p ro c e n to w a ), a w ię c do o dd o ln eg o o p a n o ­ w y w a n ia m a ją t k u n a ro d o w e g o , p rz e m y s łu k r a jo w e g o p rz e z obcy k a p it a ł m o n o p o lis ty c z n y , a w d a ls z y m s w y m w y n ik u — do o dg ó rn eg o o p a n o w y ­ w a n ia p o z y c ji e k o n o m ic zn y c h i p o lity c z n y c h w Polsce.

W o g ó ln y m b ila n s ie d o p ły w k a p it a łó w obcych do P o ls k i w la ta c h 19 18 do 19 39 —

1. n ie p ro w a d z ił do j e j u p rz e m y s ło w ie n ia i ro z w o ju g ospo d arczeg o, lecz n a o d w ró t — p o w o d o w a ł u tr w a le n ie i p o g łę b ie n ie j e j z a c o fa n ia , 2. n ie p ro w a d z ił do p o d n o s zen ia się s to p y ż y c io w e j s z e ro k ic h m a s p r a ­ c u ją c y c h i w z ro s tu ic h k o n s u m c ji, lecz n a o d w ró t — p ro w a d z ił do u tr w a le n ia i d alszego o b n iż e n ia n is k ie j s to p y ż y c io w e j m as p ra c u ­ ją c y c h , do zw ę ż e n ia się r y n k u w e w n ę trz n e g o ,do u t r w a la n ia i p o g łę ­ b ia n ia zależno ści g o spo d arczo - p o lity c z n e j, do p o p a d a n ia w co ra z w ię k s z ą n ie w o lę z a g ra n ic z n e g o k a p it a łu m o n o p o lis ty c z n e g o i m ię ­ d z y n a ro d o w e g o im p e ria liz m u .

Z a d a n ie m n in ie js z e g o a r t y k u łu je s t p rz e d s ta w ie n ie w sk ró cie c h a r a k ­ te r u i r o li d o p ły w u k a p ita łó w obcych do P o ls k i w o k re s ie 1 9 1 8 — 19 39 r. I

I

O g ó ln e z a d łu że n ie P o ls k i w ob ec z a g ra n ic y w y n o s iło n a d zie ń 1 s ty c z ­ n ia 1 9 3 2 ro k u 1 0 m ilia rd ó w 2 2 9 m iln . z ło ty c h . N a su m ę

t<%

1 ) u d z ia ły z a g ra n ic z n e w k a p ita ła c h w ła s n y c h

przed-2 ) k r e d y t y ^ z ac iąg n ięte p rzez p rz e d s ię b io rs tw a z a ­

g ra n ic ą • • • • ■ • ’ '

2.307.000. 000 2.788.000. 000 5.095.000. 000

3 ) zad łu że n ie p a ń s tw a 4 ) zad łu że n ie sa m o rzą d u 5 ) k r e d y t y to w a ro w e z 6 ) ró żn e zo b o w ią z a n ia .

t y t u ł u h a n d lu zag ra n ic zn e g o

4.570.000.000 267.000. 000 244.000. 000

53.000.000 Łącznie 10.229.000.000

N a t y m je d n a k a k t y w y n a la z k i, re c e p ty w y tw a r z a n ia , św iadec-D o teg o d ochodzą p a te n ty w y ( n p . a s p ir y n a ...), z n a k i to w a ro w e t w a och ro nn e, w z o r y u z y ’ . p r z y w p ej e> j ak n a p r z y k ła d : k o n -i e ty k -ie ty , a ta k ż e ro z lm z n _ J > Q d ia> k o n cesje n a e k s p lo a ta c ję in - cesja n a e k s p lo a ta c ję lm u S lą ' su ro w có w it d itd .

« ytu cji

U lo k o w a n y w

I “ 15“ 1

ze-o g rze-o m n y m h a ra c ze m , ilze-o r a z u je s s ta w ie n ie :

Wykaz korzyści majątkowych płaconych przez