Dobór parametrów prowadzenia procesu

Podczas oceny zdolności sorpcyjnych analizowanych adsorbentów niezwykle istotnym etapem był dobór warunków prowadzenia procesu adsorpcji wybranej grupy zanieczyszczeń. W przeprowadzonych testach adsorpcji, w pierwszej kolejności, określono optymalny czas kontaktu adsorbatu z adsorbentem. Zakres badanego parametru wynosił 1-180 min dla różnych stężeń (25, 50 oraz 100 mg/L) modelowych roztworów jonów niklu(II), miedzi(II), cynku(II), kadmu(II) oraz ołowiu(II). Na rysunkach 18−20

przedstawiono graficzną interpretację uzyskanych zależności, potwierdzającą moment tworzenia się równowagi adsorpcyjnej.

Rys. 18. Wpływ czasu prowadzenia procesu na efektywność usuwania wybranych jonów metali z roztworów modelowych o stężeniu początkowym 25 mg/L z wykorzystaniem: torfu (A), trocin topoli (B), kłoci wiechowatej (C), didymo (D), chityny (E) oraz układu chityna

− lignina (F)

Analizując zaprezentowane rezultaty stwierdzono, że niezależnie od początkowego stężenia jonów metali proces w jego pierwszej fazie (początkowe 15 min) zachodzi bardzo gwałtownie dla wszystkich użytych adsorbentów. W tym czasie odnotowano najbardziej dynamiczny wzrost efektywności usuwania jonów niklu(II),

miedzi(II), cynku(II), kadmu(II) oraz ołowiu(II). Niezależnie od rodzaju usuwanego jonu metalu oraz jego stężenia w roztworze modelowym, równowaga adsorpcji najszybciej ustaliła się po upływie 15 min, stosując didymo jako adsorbent (wyjątek stanowią jony cynku(II) o stężeniu początkowym 25 i 50 mg/L, dla których czas ten wyniósł 30 min).

W przypadku użycia torfu, kłoci, chityny oraz materiału chityna − lignina, układ stabilizował się po 30 min, natomiast równowaga adsorpcji dla układu trociny/jony metalu ustaliła się dopiero po 60 min.

Rys. 19. Wpływ czasu prowadzenia procesu na efektywność usuwania wybranych jonów metali z roztworów modelowych o stężeniu początkowym 50 mg/L z wykorzystaniem: torfu (A), trocin topoli (B), kłoci wiechowatej (C), didymo (D), chityny (E) oraz układu chityna

− lignina (F)

Rys. 20. Wpływ czasu prowadzenia procesu na efektywność usuwania wybranych jonów metali z roztworów modelowych o stężeniu początkowym 100 mg/L z wykorzystaniem:

torfu (A), trocin topoli (B), kłoci wiechowatej (C), didymo (D), chityny (E) oraz układu chityna − lignina (F)

Zdolności sorpcyjne zastosowanych materiałów pochodzenia naturalnego względem jonów metali (w analizowanym zakresie stężeń początkowych) kształtują się w następującym szeregu: Ni²⁺<Cu²⁺<Zn²⁺<Cd²⁺<Pb²⁺. Jedynym wyjątkiem jest kłoć wiechowata, która skuteczniej adsorbowała jony miedzi(II) niż jony niklu(II). Spośród

analizowanej grupy materiałów pochodzenia naturalnego − najbardziej skutecznym sorbentem okazało się didymo, w przypadku którego maksymalna wydajność usuwania jonów metali o stężeniu w zakresie 25−100 mg/L wyniosła 96-100%. Potwierdza to wysokie powinowactwo tego materiału do każdego analizowanego jonu metalu.

W celu porównania zdolności sorpcyjnych zastosowanych adsorbentów, w tabeli 25 zestawiono maksymalne wydajności procesu dla analizowanych stężeń początkowych modelowych roztworów wodnych jonów metali. Porównując uzyskane rezultaty dowiedziono, że niezależnie od rodzaju usuwanego jonu metalu, potencjał sorpcyjny wybranych materiałów kształtował się w następującym szeregu:

trociny<chityna<kłoć<chityna − lignina<torf <didymo.

Tabela. 25. Maksymalne wydajności usuwania analizowanych jonów metali o stężeniu początkowym w zakresie 25−100 mg/L, z zastosowaniem wybranych adsorbentów pochodzenia naturalnego

Tabela 26. Czas prowadzenia adsorpcji oraz wartości pH, dla których uzyskano maksymalną skuteczność usuwania wybranych jonów metali z modelowych układów wodnych

Weryfikując rezultaty przedstawione na rysunkach 18-20 warto również wspomnieć, że zmiana stężenia początkowego jonów metali w modelowym roztworze wodnym ma istotny wpływ na skuteczność adsorpcji. Wraz ze wzrostem stężenia adsorbatu zmniejsza się efektywność procesu. Związane jest to z częściowym wysyceniem miejsc aktywnych na powierzchni adsorbentów, zdolnych do wychwytu jonów metali.

Dodatkowo wzrost ilości jonów metali w roztworze powoduje zwiększenie konkurencji o centra aktywne, przez co proces adsorpcji przebiega mniej efektywnie a równowaga ustala się wolniej.

Otrzymane wyniki badań, dotyczące doboru optymalnego czasu prowadzenia procesu adsorpcji, porównano z aktualnymi doniesieniami literaturowymi (tabela 26).

Zmiany w czasie, niezbędnym do osiągnięcia równowagi adsorpcyjnej, determinowane są przede wszystkim rodzajem zastosowanego materiału sorpcyjnego.

W celu doboru optymalnego czasu prowadzenia procesu adsorpcji jonów niklu(II), Santosa wraz z innymi [169] jako adsorbent wykorzystał chitynę pochodzącą z muszli kraba. Dla stężenia roztworu modelowego jonów niklu(II) wynoszącego 50 mg/L równowaga adsorpcyjna ustaliła się po upływie 120 min − jest to czas zdecydowanie dłuższy od tego prezentowanego w badaniach zrealizowanych w ramach niniejszej pracy (60 min). Z kolei stosując skórki grejpfruta jako materiał sorpcyjny czas ten był nieznacznie krótszy i wyniósł ok. 80 min [165]. Analogiczne rezultaty do tych przedstawionych w pracy uzyskali naukowcy wykorzystując torf pochodzący ze Szwecji [111] oraz ligninę krafta [230] do usuwania jonów miedzi(II). W tym wypadku maksymalną wydajność adsorpcji uzyskano po upływie 60 min. Natomiast Sulaiman wraz z zespołem [231], stosując trociny bambusa (Gigantochloa scortechinii) do usuwania jonów cynku(II) z roztworów modelowych stwierdzili, że optymalnym czasem tworzenia się równowagi adsorpcyjnej jest 120 min (dla wszystkich analizowanych stężeń początkowych jonów metalu). Warto wspomnieć, że dobór tego parametru przeprowadzony był dla szerokiego zakresu stężeń jonów cynku(II) (5−200 mg/L).

W innej pracy [229], zastosowano ligninę − materiał odpadowy uzyskany podczas produkcji papieru w jednej z fabryk zlokalizowanej w miejscowości Yunnan (Chiny) do usuwania jonów niklu(II) i cynku(II), równowagę adsorpcji uzyskali już po 80 min. Jonami metali często analizowanymi w procesie adsorpcji są jony kadmu(II) oraz ołowiu(II). Jako efektywny adsorbent tych zanieczyszczeń Iqbal wraz z innymi [163] wykorzystali skórkę owocu mango pochodzącego z wytwórni soku w Pakistanie. Dla stężenia początkowego

jonów metali w roztworze modelowym wynoszącego 50 mg/L optymalny czas trwania procesu wyniósł 60 min. Natomiast inni naukowcy [197] do usuwania tych samych jonów metali zastosowali komercyjną chitynę pochodzącą z Indii. Niezależnie od rodzaju usuwanego jonu metalu oraz jego stężenia początkowego w roztworze modelowym czas, w którym odnotowano tworzenie się równowagi adsorpcyjnej wyniósł 80 min.

Porównując otrzymane wyniki badań z danymi dostępnymi w literaturze, zamieszczonymi w tabeli 26, należy stwierdzić, że optymalny czas trwania procesu adsorpcji silnie uwarunkowany jest rodzajem zastosowanego adsorbentu. W większości przypadków czas tworzenia się równowagi adsorpcyjnej zdefiniowany na etapie badań korelował z doniesieniami literaturowymi, a niekiedy był zdecydowanie krótszy.

Różnorodność wyników uzyskiwanych przez zespoły badawcze na całym świecie wynika z heterogenicznej budowy materiałów pochodzenia naturalnego, która uwarunkowana jest miejscem ich występowania na kuli ziemskiej.

Kolejnym, bardzo istotnym parametrem pozwalającym ocenić zdolności sorpcyjne wykorzystanych adsorbentów pochodzenia naturalnego jest pH układu.

Uzyskane wyniki wpływu pH środowiska na efektywność usuwania jonów metali z roztworów modelowych o stężeniu początkowym 50 mg/L, przedstawiono na rysunku 21. Wyjściowe pH każdego analizowanego układu modelowego jonu metalu mieściło się w zakresie 5,0-5,2. Analizując dane zaprezentowane na rys. 21, stwierdzono, że maksymalna wydajność usuwania większości jonów metali osiągana jest w pH=5. Taką sytuację odnotowano stosując torf (97,1-99,9%, wyjątek stanowią jony Ni²⁺ i Cu²⁺gdzie maksymalną wydajność wynoszącą odpowiednio 85,7 i 98,9% osiągnięto w pH=7), didymo (98,3-100%), chitynę (81,2-91,5%) oraz układ chityna − lignina (87,2-98,6%).

W przypadku wykorzystania trocin i kłoci najwyższą skuteczność usuwania jonów metali, wynoszącą odpowiednio 80,3-97,5% oraz 87,4-98,8% odnotowano realizując proces adsorpcji w środowisku obojętnym (pH=7). Warto również zaznaczyć, że analogicznie jak w przypadku doboru optymalnego czasu procesu, najwyższą wydajność adsorpcji uzyskano usuwając jony ołowiu(II), a najniższą jony niklu(II), niezależnie od zastosowanego adsorbentu.

Gdy pH układu wzrasta, ilość jonów OH^- w roztworze ulega zwiększeniu.

W pewnym zakresie pH jony metali reagują z grupami OH^-, czego następstwem jest wytrącanie się wodorotlenków metali. W zależności od rodzaju metalu obecnego w układach wodnych, powyżej określonego pH mogą wytrącać się różne formy

wodorotlenowe: Me(OH)₂, Me(OH)₃^-, Me(OH)₄^2-, co można zdefiniować analizując diagramy Pourbaix [234].

Rys. 21. Wpływ pH układu na efektywność usuwania wybranych jonów metali z roztworów modelowych o stężeniu początkowym 50 mg/L z wykorzystaniem: torfu (A), trocin topoli (B), kłoci wiechowatej (C), didymo (D), chityny (E) oraz układu chityna − lignina (F)

Diagramy te, w sposób graficzny, przedstawiają zależność tworzenia się równowagi w układach elektrochemicznych. Wartość pH, w której zaczynają wytrącać się wodorotlenki metali uważana jest za maksymalną, w której może być prowadzona adsorpcja. Dla analizowanych jonów metali wartość pH, w którym rozpoczyna się

wytrącanie odpowiednich form wodorotlenowych wynosi: Ni²⁺− 8,9; Cu²⁺− 9,2; Zn²⁺− 8,5;

Cd²⁺ − 8,6 oraz Pb²⁺ − 8,1 [234]. Stąd też pH=9 uznano za graniczne, w którym obok adsorpcji ma miejsce dodatkowo proces wytrącania się jonów metali.

Rys. 22. Proponowany mechanizm procesu adsorpcji jonów metali na torfie, trocinach, kłoci wiechowatej (A), didymo (B), chitynie oraz układzie chityna − lignina (C)

Analizując wpływ pH układu na efektywność procesu adsorpcji oraz identyfikując grupy funkcyjne występujące na powierzchni wykorzystywanych adsorbentów, podjęto próbę zdefiniowania mechanizmu adsorpcji wybranych jonów metali. Uzyskane rezultaty dowodzą, że mechanizm adsorpcji jonów metali bazuje na wymianie jonowej w której biorą udział następujące grupy funkcyjne: karboksylowe, fenolowe, hydroksylowe, sulfonowe i eterowe (rys. 22). Grupy te są zdolne do wiązania jonów metali szkodliwych dla środowiska poprzez dysocjację − odczepienie kationu wodorowego. Dodatkowo zbadano pH układu przed, jak i po procesie adsorpcji. Analizując zebrane dane eksperymentalne stwierdzono, że im więcej jonów metali zaadsorbuje się na adsorbencie tym więcej jonów wodorowych (H⁺) uwalnia się z jego powierzchni do roztworu wodnego.

W konsekwencji wartość pH roztworu modelowego maleje w każdym analizowanym przypadku (początkowe pH układu wynosiło 5).

W celu porównania uzyskanych zależności, w tabeli 26 przedstawiono wyniki otrzymane przez innych naukowców, również badających adsorbenty pochodzenia naturalnego w usuwaniu jonów metali. Kumar i inni [117,228] do testów adsorpcji jonów niklu(II), miedzi(II), cynku(II), kadmu(II) oraz ołowiu(II) wykorzystali skorupy orzecha nerkowca. W przypadku doboru optymalnego pH adsorpcji jonów metali uzyskano analogiczne zależności jak w prezentowanych badaniach. Dla pH najbardziej kwasowego (pH=2) wydajność adsorpcji była ograniczona. Natomiast wzrost alkaliczności środowiska powodował znaczące polepszenie skuteczności usuwania wszystkich analizowanych jonów metali, a optymalne pH tego procesu było równe 5 (osiągnięto wydajność adsorpcji w zakresie 85-95%). Karthik wraz z Meenakshi [197] wykorzystując chitynę do adsorpcji jonów kadmu(II) i ołowiu(II) odnotowali zbliżone rezultaty analizując jej wydajność – optymalnym było pH=6. Z kolei inni naukowcy wykorzystali różne rodzaje trocin pochodzących z drzewa: bambusa [231], cedru [119] oraz Meranti [200], do usuwania jonów miedzi(II), cynku(II) oraz ołowiu(II). W tym przypadku optymalnym pH usuwania jonów cynku(II) było pH=5 dla trocin cedru, natomiast dla trocin z drzewa Meranti optymalnym środowiskiem adsorpcji jonów miedzi(II) był układ o pH równym 6,5, a dla jonów ołowiu(II) − o pH obojętnym. Stosując adsorbenty niskokosztowe m.in.: skórki owoców mango, grejpfruta i pomarańczy, skorupy orzecha nerkowca i migdała, torf, wodorosty oraz materiały odpadowe ligninę i chitynę) maksymalną wydajność usuwania wybranych jonów metali osiągnięto dla pH w zakresie 5-8. Są to analogiczne zależności do tych uzyskanych w przedkładanej dysertacji, a wynikają ze zbliżonej budowy materiałów

pochodzenia naturalnego, gdzie kluczową rolę odgrywają charakterystyczne grupy funkcyjne występujące na ich powierzchni.

Rys. 23. Wpływ masy adsorbentu na efektywność usuwania wybranych jonów metali z roztworów modelowych o stężeniu początkowym 50 mg/L z wykorzystaniem: torfu (A), trocin topoli (B), kłoci wiechowatej (C), didymo (D), chityny (E) oraz układu chityna − lignina (F)

Następnym analizowanym parametrem, bardzo istotnym z punktu widzenia skuteczności usuwania jonów metali szkodliwych dla środowiska z modelowych

roztworów wodnych, była masa adsorbentu. Otrzymane rezultaty przedstawiono w formie wykresów na rys. 23.

Niezależnie od rodzaju adsorbowanych jonów metali oraz zastosowanego materiału sorpcyjnego wzrost masy adsorbentu wpływał znacząco na zwiększenie skuteczności procesu. Zwiększenie masy materiału skutkowało wzrostem powierzchni kontaktu, a tym samym ilości miejsc aktywnych zdolnych do adsorpcji dodatnio naładowanych jonów metali. Pięciokrotne zwiększenie dawki sorbentu z wartości 1 g/L do 5 g/L wpłynęło na stopniowe zwiększenie wydajności procesu, w zakresie analizowanych stężeń modelowych roztworów jonów metali. W przypadku zastosowania torfu odnotowano wzrost skuteczności adsorpcji o 49,8-61,2%, trocin o 30,0-53,2%, kłoci o 25,4-45,9%, didymo o 44,2-51,5%, chityny o 51,6-64,8% oraz układu chityna − lignina o 48,7-69,4%. Biorąc pod uwagę wydajność adsorpcji oraz aspekt ekonomiczny procesu, ilość każdego z zastosowanych adsorbentów wynosząca 5 g na 1 L testowanego modelowego roztworu zanieczyszczeń została uznana za optymalną masę, przy której uzyskano maksymalną skuteczność adsorpcji jonów metali. Kolejny wzrost ilości sorbentu nie powodował znaczących zmian w efektywności procesu. Analizując optymalną dawkę adsorbentu, stwierdzono analogiczne powinowactwo jonów metali do badanych materiałów pochodzenia naturalnego, jak w przypadku oceny pozostałych parametrów procesu. Wydajność procesu rosła w szeregu: Ni²⁺<Cu²⁺<Zn²⁺<Cd²⁺<Pb²⁺. Jedynie w przypadku kłoci wiechowatej jony miedzi(II) usuwane były gorzej niż jony niklu(II).

Analogiczne rezultaty uzyskano w pracy [235] analizując możliwość zastosowania pestek owocu mango oraz odpadów ziaren kakaowca do usuwania wybranych jonów metali. Zakres analizowanej masy adsorbentów wyniósł 0,4-2,0 g/L.

Zdecydowany wzrost skuteczności usuwania jonów kadmu(II) i ołowiu(II) odnotowano w zakresie dawki sorbentu 0,4-1,2 g/L w przypadku pestek owocu natomiast dla odpadów kakaowca – w zakresie 0,4-0,8 g/L. Zbliżone zależności uzyskał także Kumar wraz z innymi [117, 220] stosując skorupy orzecha nerkowca w dawce 1,0-6,0 g/L, do usuwania jonów ołowiu(II) i cynku(II). Maksymalną skuteczność usuwania jonów ołowiu(II) wynoszącą 87,0% oraz cynku(II) równą 78,0% uzyskano stosując 3 g/L skorup orzecha.

Również inni naukowcy wykorzystując skórki banana w charakterze adsorbentu jonów niklu(II) i kadmu(II), otrzymali analogiczne rezultaty. Wzrost masy adsorbentu skutkował zwiększeniem efektywności procesu. Dla jonów niklu(II) optymalna dawka skórek banana wyniosła 10,0 g/L natomiast dla jonów kadmu(II) 6,5 g/L [158]. W każdej

spośród przedstawionych prac otrzymano analogiczną zależność – wzrost masy adsorbentu powodował w mniejszym lub większym stopniu wzrost skuteczności usuwania jonów metali z roztworów modelowych.

Rys. 24. Wpływ temperatury układu na efektywność usuwania wybranych jonów metali z roztworów modelowych o stężeniu początkowym 50 mg/L z wykorzystaniem: torfu (A), trocin topoli (B), kłoci wiechowatej (C), didymo (D), chityny (E) oraz układu chityna − lignina (F)

Kluczowym parametrem wpływającym na efektywność adsorpcji jonów metali na sorbentach pochodzenia naturalnego jest również temperatura układu. Parametr ten

analizowano w czterech różnych wartościach 25, 30, 35 oraz 40 ºC. Jest to kolejny czynnik pozwalający na ocenę zdolności sorpcyjnych zastosowanych adsorbentów. Zależność skuteczności usuwania wybranych jonów metali od temperatury układu zaprezentowano na rys. 24.

Niezależnie od wykorzystanego materiału pochodzenia naturalnego oraz rodzaju adsorbowanego jonu metalu wzrost temperatury układu powodował nieznaczne polepszenie efektywności usuwania jonów metali. Świadczy to o endotermicznym charakterze procesu, co udowodniono w rozdziale nt. Parametry termodynamiczne procesu – zaprezentowanym w dalszej części pracy. Endotermiczna natura procesu spowodowana jest zwiększeniem energii kinetycznej jonów metali, co powoduje większą ich ruchliwość i zwiększa prawdopodobieństwo połączenia z miejscem aktywnym znajdującym się na powierzchni adsorbentu. We wspomnianym rozdziale scharakteryzowano parametry termodynamiczne takie jak: zmiany entalpii, entropii, energii swobodnej oraz przeprowadzono wnikliwą analizę uzyskanych zależności.

Wydajności adsorpcji uzyskane z zastosowaniem szerokiej grupy materiałów pochodzenia naturalnego potwierdzają ich znaczące powinowactwo do analizowanej grupy jonów metali. Niezależnie od analizowanego parametru procesu oraz zastosowanego materiału sorpcyjnego wydajność adsorpcji korespondowała z następującym szeregiem:

Ni²⁺<Cu²⁺<Zn²⁺<Cd²⁺<Pb²⁺, natomiast biorąc pod uwagę materiały sorpcyjne:

trociny<chityna<kłoć<chityna−lignina<torf<didymo. Zróżnicowane powinowactwo jonów metali do powierzchni zastosowanych materiałów pochodzenia naturalnego można tłumaczyć wykazywanymi przez nie właściwościami atomowymi (tabela 27).

Tabela 27. Właściwości fizyczne analizowanych jonów metali Parametry

Kluczowy wpływ na uzyskane zależności ma promień atomowy usuwanych jonów metali (135Ni=135Cu=135Zn<155Cd<180Pb). W przypadku jonu ołowiu(II) jest on największy (180 pm), co może ułatwiać wychwyt tego metalu, a tym samym skutkuje lepszą wydajnością procesu. Kolejnym parametrem, który może być pomocny w interpretacji otrzymanych zależności jest elektroujemność metali w skali Allerda i Rochowa. Skala Allreda oparta jest o teorię "sił przyciągania" elektronów przez jądra atomów, pozwala uzyskać dokładniejsze wyniki od skali Paulinga, gdyż bierze pod uwagę nie tylko ogólny stosunek ładunku elektronów do promienia walencyjnego, lecz także bezpośrednie oddziaływanie poszczególnych elektronów z jądrem [236]. W tym przypadku im mniejsza wartość elektroujemności wg skali Allerda i Rochowa tym lepiej usuwany jest jon metalu z układu wodnego (1,75Ni=1,75Cu>1,66Zn>1,46Cd>1,35Pb). Przedstawione właściwości atomowe metali mają istotny wpływ na ich powinowactwo do powierzchni zastosowanych adsorbentów, a w konsekwencji na efektywność adsorpcji. Odstępstwo odnotowane w przypadku kłoci wiechowatej tłumaczyć można bardzo zbliżonymi parametrami jonów niklu oraz miedzi. Do podobnych zależności doszli Kalmykova i inni [237] stosując torf do usuwania analogicznych jonów metali oraz Ebrahim z zespołem [238] prowadząc testy adsorpcji jonów miedzi(II), cynku(II) oraz kadmu(II) na nanomateriale typu Fe₃O₄. Warto również zaznaczyć, że stopień hydratacji soli będących prekursorami jonów metali (azotany(V)) nie miał znaczącego wpływu na powinowactwo jonów metali do powierzchni stosowanych adsorbentów.

Podsumowując zagadnienie opisu wpływu parametrów prowadzenia procesu adsorpcji można stwierdzić, że czas kontaktu, pH układu, masa adsorbentu oraz temperatura mają istotny wpływ na efektywność usuwania wybranych jonów matali z zastosowaniem sorbentów pochodzenia naturalnego. Niezależnie od rodzaju adsorbentu optymalny czas do usuwania jonów metali z roztworów modelowych zawierał się w przedziale 30−60 min. Najszybciej równowaga adsorpcyjna ustalała się w przypadku zastosowania didymo jako adsorbentu. W przypadku analizy odczynu środowiska, wzrost wartości pH skutkował zwiększeniem skuteczności adsorpcji. Najkorzystniejsze rezultaty otrzymano w pH=5 stosując torf, didymo, chitynę oraz układ chityna − lignina oraz w pH obojętnym dla trocin i kłoci. Kolejnym parametrem mającym wpływ na skuteczność procesu była masa sorbentu. Wzrost ilości zastosowanego materiału skutkował polepszeniem wydajności usuwania jonów metali. Jako optymalną masę stosowanych adsorbentów uznano 5 g/L, niezależnie od rodzaju usuwanego adsorbatu. Ostatnim,

również ważnym parametrem wpływającym na wydajność adsorpcji była temperatura.

Zmiana tego parametru w zakresie 25-40 ºC skutkowała nieznacznym polepszeniem efektywności usuwania zanieczyszczeń, co świadczy o endotermicznej naturze procesu adsorpcji.

Dobór optymalnych parametrów procesu pozwolił na wstępną, ale bardzo istotną ocenę zdolności sorpcyjnych wybranej grupy adsorbentów pochodzenia naturalnego względem jonów metali. W celu głębszej analizy omawianego procesu, w kolejnym etapie eksperymentów określono parametry kinetyczne, równowagowe oraz termodynamiczne adsorpcji.