Dostępność (art. 9 KPON)

 Rozwiązania architektoniczne programu Mieszkanie Plus

Z doniesień medialnych wynika, że bloki budowane w ramach programu rządo-wego Mieszkanie Plus mają powstać przy wykorzystaniu nowoczesnych, lecz tanich i szybkich technologii. Optymalizacja kosztów związanych z inwestycją może ozna-czać całkowitą rezygnację z takich rozwiązań, jak parkingi podziemne czy windy. Przy poszukiwaniu oszczędności należy mieć na względzie potrzeby mieszkaniowe osób o szczególnej sytuacji życiowej: rodzin z małymi dziećmi, osób z niepełnosprawno-ściami czy w podeszłym wieku. Odnosząc się do informacji, że budynki mieszkalne wznoszone w ramach ww. programu mają mieć 3 piętra, co pozwoli na rezygnację z montażu wind, Rzecznik zwrócił uwagę, iż zgodnie z Konwencją o prawach osób

221 Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2017 r. poz.

1318, z późn. zm.).

222 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1938, z późn. zm.).

223 Wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie z 31 lipca 2017 r. (sygn. akt I C 2080/16/P).

224 Pismo z 9 października 2017 r.

225 Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 27 marca 2018 r. (sygn. akt II Ca 2471/17).

niepełnosprawnych²²⁶ należy stosować zasady uniwersalnego projektowania. Polska wraz z ratyfikacją tego aktu prawnego zobowiązała się do projektowania produk-tów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszyst-kich w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. Ponadto obniżenie sprawności organizmu nie zawsze następuje już od urodzenia, a niepełnosprawność może powstać na dalszym etapie życia. Wraz z demograficznym starzeniem się społeczeństwa polskiego liczba osób o szczegól-nych potrzebach mieszkaniowych będzie stale wzrastać. Rzecznik zwrócił się²²⁷ do Ministra Infrastruktury i Budownictwa z prośbą o wskazanie, czy w planach wdro-żenia Narodowego Programu Mieszkaniowego uwzględniono szczególne potrzeby seniorów, osób z niepełnosprawnościami oraz rodzin z małymi dziećmi.

Minister wyjaśnił²²⁸, że projekt ustawy o Narodowym Funduszu Mieszkaniowym i przekazywaniu nieruchomości Skarbu Państwa na cele mieszkaniowe zakłada podej-mowanie przez Fundusz działań wspierających inicjatywy zwiększające użyteczność budownictwa mieszkaniowego, m.in. uwzględniające w szerokim zakresie potrzebę dostępu mieszkańców do niezbędnych urządzeń infrastruktury społecznej. Fundusz będzie zatem promował rozwiązania umożliwiające kształtowanie otoczenia przyja-znego dla wszystkich użytkowników przestrzeni, w tym seniorów i osób z niepeł-nosprawnościami. Mieszkania budowane w ramach programu Mieszkanie Plus będą spełniać wszystkie współczesne standardy urbanistyczne i architektoniczne, a także wypełniać wymagania wynikające z aktualnych przepisów prawa w zakresie budowy i dostępności dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się. Optymalizacja kosztów budowy nie wpłynie na funkcjonalność i jakość nowych mieszkań. Ponadto, obecnie realizowany jest program finansowego wsparcia tworzenia mieszkaniowego zasobu komunalnego, którego adresatem są także osoby z niepełnosprawnościami (w zakresie mieszkalnictwa chronionego).

 Niedostępność wyszukiwarki internetowej Krajowego Rejestru Sądo-wego dla osób niewidomych i słabowidzących

Do Rzecznika wpływały skargi dotyczące niedostępności wyszukiwarki interne-towej Krajowego Rejestru Sądowego dla osób niewidomych. Uzyskanie informacji z bazy jest bowiem uzależnione od przepisania kodu z obrazka – formularz zabez-pieczono mechanizmem CAPTCHA. Niestety, tekst zabezpieczający nie może być odczytany przez czytniki ekranu, co uniemożliwia skorzystanie z wyszukiwarki oso-bom niewidomym i słabowidzącym.

Brak możliwości skorzystania z treści udostępnionych w bazie internetowej KRS przez osoby niewidome i słabowidzące ogranicza dostęp części obywateli do

infor-226 Konwencja z 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169).

227 XI.7215.1.2017 z 13 marca 2017 r.

228 Pismo z 7 kwietnia 2017 r.

macji i do elektronicznych usług oferowanych publicznie, co może prowadzić do zarzutu nierównego traktowania osób z taką niepełnosprawnością. Rzecznik zwrócił się do Ministerstwa Sprawiedliwości o pilne wprowadzenie na stronach interneto-wych administrowanych przez resort alternatywnych rozwiązań zabezpieczających, dostosowanych do potrzeb osób niewidzących i słabowidzących, zgodnie z obowią-zującymi przepisami dotyczącymi dostępności stron²²⁹.

Ministerstwo uznało jednak, że systemy teleinformatyczne podmiotów realizują-cych zadania publiczne należy dostosować do wymagań nie później niż w dniu ich pierwszej istotnej modernizacji przypadającej po wejściu w życie rozporządzenia.

Rzecznik nie zgodził się z takim stanowiskiem i zwrócił się²³⁰ do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z prośbą o rozważenie podjęcia stosow-nych działań zmierzających do ujednolicenia wśród organów rządowych interpretacji przepisów ww. rozporządzenia Rady Ministrów. Pełnomocnik przekazał wystąpienie Rzecznika zgodnie z kompetencjami Ministrowi Cyfryzacji i poinformował²³¹, że zgadza się z interpretacją Rzecznika. Minister Cyfryzacji w piśmie skierowanym do Ministra Sprawiedliwości przypomniał²³², że systemy teleinformatyczne podmiotów realizujących zadania publiczne powinny być dostosowane do wymagań rozporzą-dzenia Rady Ministrów w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności nie później niż w terminie 3 lat od dnia jego wejścia w życie, tj. do dnia 30 maja 2015 r. Tym samym również Minister Cyfryzacji zgodził się z interpretacją przepisów rozporządzenia Rady Ministrów przedstawioną przez Rzecznika.

Rzecznik, uwzględniając stanowisko Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełno-sprawnych oraz Ministra Cyfryzacji, zwrócił się ponownie do Ministra Sprawiedli-wości w sprawie obowiązku dostosowania do potrzeb osób niewidomych internetowej wyszukiwarki KRS²³³.

 Obowiązki nadawców telewizyjnych w zakresie zapewnienia dostępności programów dla osób z niepełnosprawnościami

Zdaniem Rzecznika w ustawie o radiofonii i telewizji²³⁴ należy precyzyjnie określić obowiązki nadawców telewizyjnych w zakresie zapewnienia dostępności programów dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Ustawa powinna uwzględniać odrębnie zarówno potrzeby osób z niepełnosprawnością wzroku, jak i z niepełno-sprawnością słuchu. Dokładne określenie rodzajów i procentowego udziału

poszcze-229 Rozporządzenie Rady Ministrów z 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 113, z późn. zm.) - § 19.

230 XI.815.34.2016 z 12 kwietnia 2017 r.

231 Pismo z 4 maja 2017 r.

232 Pismo z 29 czerwca 2017 r.

233 Pismo z 27 listopada 2017 r.

234 Ustawa z 29 grudnia 1992 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 639 i 929).

gólnych typów dostosowań programów dla osób z niepełnosprawnościami w ogólnym czasie emisji także powinno znaleźć się bezpośrednio w ustawie. Ponadto w opinii Rzecznika upoważnienie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji do obniżenia w drodze przepisów wykonawczych procentowego udziału w programie telewizyjnym audy-cji z udogodnieniami odbioru dla osób z niepełnosprawnościami budzi uzasadnione wątpliwości. Tylko ustawowe uregulowanie tej kwestii nie stworzy niebezpieczeń-stwa nieuzasadnionego i nieproporcjonalnego całkowitego braku dostępności niektó-rych programów dla osób głuchych, słabosłyszących lub niewidomych. Przy okazji nowelizacji ustawy warto również zadbać o takie ukształtowanie przepisów chronią-cych prawa autorskie, aby nie stanowiły one faktycznej przeszkody dla dostosowania utworu do potrzeb osób z niepełnosprawnością wzroku lub słuchu. Powyższe uwagi Rzecznik przedstawił²³⁵ Przewodniczącemu Komisji Ustawodawczej Senatu RP z nadzieją, że zostaną uwzględnione w dalszych pracach legislacyjnych nad projek-tem ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji²³⁶.