Dyskusja i wnioski

Największym problemem na rynku zie-mi rolnej było wykupywanie gruntów rolnych przez spekulantów i obcokrajowców, co dopro-wadziło do utraty przez Polskę własności nad częścią swoich obszarów, ale również skutkowało dynamicznym wzrostem cen ziemi. W związku z tym nabywanie gruntów – zwłaszcza przez mniej zamożnych rolników – stało się poważnym utrudnieniem, bowiem uniemożliwiało im to powiększanie swoich gospodarstw rolnych.

Sytuacja zmieniła się po wprowadzeniu ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wtrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, zgodnie z którą nabywcą nieruchomości rolnych może być tylko rolnik in-dywidualny. Co prawda nie spełniły się oczekiwa-nia dotyczące drastycznego spadku cen, to jednak tempo ich wzrostu znacznie zmalało – do kilku procent rocznie. Dynamika wzrostu cen na rynku prywatnym w 2016 r. wyniosła 2,9% i było to naj-wolniejsze tempo wzrostu w latach 2000–2017. Dla porównania: w 2015 r. było to aż 19,%. Jak oceniają eksperci, należy się spodziewać dalszego wzrostu wartości sprzedaży gruntów rolnych ze względu na rosnące ceny w krajach zachodnio-europejskich, m.in. w Niemczech, gdzie są one ponad dwukrotnie wyższe niż w naszym kraju.

cej, że nowe zasady obrotu ziemią rolną spo-wodowały spadek cen ziemi rolnej.

Dalsza analiza przeprowadzona w niniej-szym artykule dotyczyła obrotu ziemią rolną w Polsce. W strukturze transakcji w rynkowym obrocie ziemią niezmiennie dominują transakcje zawierane na rynku prywatnym. Po wejściu ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości ZWRSP ich udział zwiększył się z 82% do 94% na rzecz zmniejszenia udziału transakcji z udziałem osób prawnych. W 2016 r. nastąpiło zmniejszenie liczby zawartych umów w rynkowym obrocie ziemią aż o 24,7%, a w 2017 r. o 17,6%. Natomiast wpływ wprowadzonej ustawy na nierynkowe for-my przeniesienia własności, czyli przejęcia ziemi w wyniku darowizn, spadków i działów rodzin-nych, był zdecydowanie mniejszy niż w obrocie rynkowym. W 2017 r. nastąpił spadek zawartych umów nierynkowych o 13,0%. Jednak pomimo spadku transakcji udział omawianej formy w ca-łym obrocie ziemią rolną wzrastał od 2016 r., by w 2017 r. osiągnąć rekordowy wynik na poziomie 53,3%. Zatem w tym przypadku należy przyjąć postawioną hipotezę badawczą, zgodnie z którą nowa ustawa regulująca obrót ziemią rolną spo-wodowała zmniejszenie skali transakcji obrotu gruntami rolnymi.

Na podstawie przeprowadzonych obser-wacji wykazano, że w 2016 r. nastąpił wzrost licz-by udzielonych kredytów preferencyjnych na za-kup użytków rolnych o 10,2% oraz ich wartości o 7,2%. Natomiast już w 2017 r. odnotowano ich spadek odpowiednio o 7,6% i 5,0%. Obecnie nie można jednoznacznie określić wpływu nowej ustawy o obrocie ziemią na liczbę i wartość udzielonych kredytów preferencyjnych na zakup użytków rolnych, ponieważ upłynęło jeszcze zbyt mało czasu od wprowadzenia nowych przepisów. Dlatego w tym wypadku należy stwierdzić, że postawiona hipoteza badawcza, mówiąca o tym, że w wyniku wprowadzenia nowej ustawy nastą-pił wzrost liczby i wartości udzielonych kredytów, została niewystarczająco zwer yfikowana. W związku z tym warto byłoby dokonać analo-gicznej analizy za kilka lat i sprawdzić, jak kształ-towała się struktura portfela tych kredytów po dłuższym okresie obowiązywania tej ustawy.

W wyniku przeprowadzonej analizy wyników badań stwierdzono, że liczba i wartość udzielonych kredytów preferencyjnych na zakup użytków rolnych nie jest ściśle skorelowana z ceną

Sładek, RYNEK ZIEMI ROLNEJ ...

w tym miejscu wysunąć kilka istotnych wnios-ków:

• W przypadku małych zbiorowości współ-czynnik korelacji Pearsona powinien przyj-mować bardzo wysokie wartości (zbliżone do jedności), wówczas można uznać, że dwie zmienne są wysoko ze sobą skorelowane.

• Liczba i wielkość udzielonych kredytów pre-ferencyjnych na zakup użytków rolnych deter-minowana jest przede wszystkim czynnikami o charakterze popytowym: motywy rolników przy podejmowaniu decyzji o kredyt, ograni-czona pomoc państwa, popyt na grunty rolne ze strony osób niezwiązanych z rolnictwem oraz czynnikami o charakterze podażowym: ograniczone zasoby ziemi rolnej, niechęć do wyzbywania się ziemi, kurczenie się powierz-chni Zasobu Własności Rolnej Skarbu Pań-stwa.

• Bardzo duże znaczenie ma także wymiana po-koleniowa, która jest jednym z ważniejszych wyzwań sektora rolnego. W dzisiejszych cza-sach młodzi ludzie niechętnie wiążą swoje życie z rolnictwem, z racji braku odpowiedniej infrastruktury na polskiej wsi, jak również z powodu niewystarczającego wsparcia dla nowych gospodarstw rolnych. Coraz częściej więc następuje migracja młodych ludzi do miast w poszukiwaniu wykształcenia czy le-piej płatnej pracy. Dlatego konieczne jest two-rzenie odpowiednich instrumentów zachęca-jących młodzież do przejmowania roli po ro-dzicach oraz do zamieszkiwania obszarów wiejskich.

Bibliografia:

1. Aczel A.D., Statystyka w zarządzaniu, Wydaw-nictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. 2. Druk sejmowy nr 293 – Rządowy projekt

ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nierucho-mości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (4 marca 2016 r.),

http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/ 9D241C1002D44B10C1257F6F004743F5 /%24File/293.pdf [dostęp: 29.09.2016]. 3. Kalinowski J., Oddziaływania doradcze w

indy-widualnych gospodarstwach rolnych korzystających z preferencyjnych kredytów inwestycyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodnicze-go we Wrocławiu, Wrocław 2019.

4. Maśniak J., Formy obrotu ziemią rolniczą w Pol-sce , „Zeszyty Naukowe SGGW w Warsza-wie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 2008, nr 72.

5. Projekt: obrót ziemią będzie nieco zliberalizowany, http://www.farmer.pl/prawo/przepisy-i- regulacje/projekt-obrot-ziemia-bedzie-nieco-zliberalizowany,82418.html [dostęp: 28.11.2018].

6. Pyrgies J., Rynek ziemi rolniczej w Polsce, Towa-rzystwo Ekonomistów Polskich, Warszawa 2018.

7. Roeske-Słomka I., Statystyka opisowa, Uni-wersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań 2016.

8. Sikorska A. (red.), Rynek ziemi rolniczej. Stan i perspektywy, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa 2018, nr 21.

9. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzy-maniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. z 2016 r., poz. 585.

10. Wilkin J., Ziemia rolnicza – dobro wielofunkcyjne, „Wieś i Rolnictwo” 2014, nr 1 (162).

11. Zmiany w obrocie ziemią rolną mają być gotowe w 2019 roku. Co i kiedy zmieni się w obrocie gruntami?, https://pomorska.pl/zmiany-w-obrocie- ziemia-rolna-maja-byc-gotowe-w-2019-roku-co-i- kiedy-zmieni-sie-w-obrocie-gruntami/ar/13700312 [dostęp: 02.01.2019].