[XI.613.8.2018]
Organizatorzy „I Marszu Równości w Lublinie. Promocja Praw Człowieka”
zawiadomili we wrześniu prezydenta Lublina, że chcą poprzez demonstrację zwrócić uwagę na kwestie dyskryminacji osób LGBT+, mniejszości narodowych i etnicznych oraz innych osób zagrożonych ryzykiem wykluczenia. Pytany o opinie Komendant Miejski Policji w Lublinie napisał, że „należy domniemywać, iż istnieje prawdopo-dobieństwo” udziału w zgromadzeniu „różnych grup społecznych o przeciwstawnych poglądach, których spotkanie w jednym miejscu może doprowadzić do konfliktu i może być jednocześnie zagrożeniem dla mieszkańców Lublina”. Jednak policjanci będą w stanie zapewnić ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnić spokój w miejscach publicznych. Dopiero 8 października na rozprawie administracyjnej, która miała doprowadzić do ustalenia zasad i ewentualnej zmiany lokalizacji Marszu i zgłoszonej do niego kontrdemonstracji, prezydent wydał zakaz dla obu zgromadzeń. Organizatorzy tych zgromadzeń nie osiągnęli bowiem porozu-mienia. Swoją decyzję prezydent Lublina oparł na wnioskach z rozmów z policją i przedstawicielami służb miejskich, jak również na informacjach z Facebooka, że uczestnicy kontrmanifestacji użyją przemocy wobec uczestników Marszu Równości.
[4 października 2018 r.]
Przemysław Czarnek, Wojewoda Lubelski, na swoim kanale YouTube wezwał prezydenta Lublina Krzysztofa Żuka do zakazania Marszu Równości, który ma się odbyć w Lublinie w dniu 13 października 2018 r. Wojewoda na opisanie Marszu użył wielu obraźliwych sformułowań, m.in. „zboczenia, dewiacje i wynaturzenia”, a także wskazał, że Prezydent Miasta powinien zablokować organizację Marszu. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Wojewody Lubelskiego, podnosząc, że organizacja Marszu Równości w Lublinie stanowi realizację gwarantowanej art. 57 Konstytucji RP wolności organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich, a także art. 54 Konstytucji RP wolności wyrażania poglądów i wolności wyrażania opinii, o której mowa także w art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284; dalej: Konwencja). Realizacja praw i wol-ności wyrażonych w Konstytucji i Konwencji powinna być zapewniona bez dyskry-minacji m.in. ze względu na orientację seksualną (art. 32 ust. 2 Konstytucji i art. 14 Konwencji).
[9 października 2018 r.] Decyzją z 9 października 2018 r. Prezydent Miasta Lublin zakazał organizacji zgromadzenia planowanego na dzień 13 października 2018 r. w godz. 13.00-15.00, mającego się odbyć w formie przemarszu. w oparciu
Opis spraw dotyczących zgromadzeń publicznych odbywanych w latach 2016-2018
o art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U.
z 2017 r. poz. 1257, z późn. zm.) wskazując w uzasadnieniu, że odbycie zgromadzenia
„może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach”. Swoją decyzję Prezydent Miasta Lublina oparł na ustaleniach poczynionych na spotkaniu, z udziałem Komendanta Miejskiego Policji i przedstawicieli służb miejskich, jak również informacjach publikowanych przez nieokreślonych użytkowników Facebook w Internecie, które wzywały m.in. do wzięcia licznego udziału w kontrmanifestacji do Marszu Równości oraz stosowania przemocy wobec uczestników Marszu Równości.
[10 października 2018 r.] Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w toczą-cym się przed Sądem Okręgowym w Lublinie postępowaniu w sprawie decyzji Pre-zydenta Miasta Lublina. Wniósł on o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, zarzu-cając jej naruszenie:
• art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. - Prawo o zgromadzeniach (Dz. U.
z 2018 r., poz. 408 z późn. zm.) poprzez jego błędne zastosowanie i wydanie decyzji o zakazie zgromadzenia, podczas gdy do ewentualnego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach miałoby dojść ze strony kontrmanifestantów i osób trzecich, nie zaś organizatorów zgromadze-nia,
• art. 57 i art. w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 11 ust. 1 i 2 i art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez nieuzasadnione naruszenie prawa do wolności zgromadzeń.
Sąd Okręgowy w Lublinie postanowieniem z 10 października (I Ns 346/18) zde-cydował o nieuwzględnieniu odwołań wniesionych przez organizatora marszu oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. Zdaniem Sądu zagrożenie uzasadniające zakazanie zgromadzenia wynika m.in. z tego, że w jednym dniu, w zbliżonym czasie i nie-dalekiej odległości od siebie będą odbywać się dwa zgromadzenia reprezentujące odmienne przekonania społeczno-polityczne, a organizatorzy spodziewają się moż-liwości wystąpienia kontrmanifestacji. W uzasadnieniu Sąd wskazał ponadto, że spo-tkanie się uczestników obu manifestacji może doprowadzić do eskalacji konfliktu, który mógłby stanowić realne zagrożenie dla uczestników obu zgromadzeń, miesz-kańców Lublina, osób postronnych oraz turystów odwiedzających Lublin.
[11 października 2018 r.] Rzecznik złożył do Sądu Apelacyjnego zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Lublinie wydane w dniu 10 października 2018 r.
W ocenie RPO zgodnie z art. 57 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich, a ograniczenia tej wolności może określać ustawa. Podstawowym obowiązkiem wła-dzy publicznej związanym z wolnością zgromadzeń publicznych jest umożliwienie
zgromadzenia i zabezpieczenie jego pokojowego przebiegu. Obok prawa do wolności wypowiedzi i prawa do zrzeszania się, wolność zgromadzeń stanowi dla obywatela gwarancję faktycznego udziału w życiu politycznym i społecznym, a jej zapewnienie jest nieodzowne dla wyrażania w sferze publicznej przekonań i poglądów oraz dla rzeczywistego oddziaływania na otoczenie społeczne i polityczne lub dla okazywa-nia. przynależności do pewnych wspólnot. Wolność do pokojowego gromadzenia się odgrywa też szczególną rolę w urzeczywistnianiu praw grup mniejszościowych do pełnego i równoprawnego udziału w życiu politycznym i społecznym. Wolność zgro-madzeń jest zagwarantowana także w Konwencji o ochronie praw człowieka i podsta-wowych wolności. Treść art. 11 EKPC ma na celu nie tylko ochronę jednostki przed arbitralną ingerencją władz publicznych, lecz także nałożenie na władze publiczne obowiązku pozytywnego w zakresie podjęcia działań koniecznych do zapewnienia skutecznego korzystania z tej wolności, przy czym dopuszczalne ograniczenia wol-ności zgromadzania się „muszą być wąsko interpretowane i mogą je usprawiedliwiać jedynie ważne i przekonujące powody”167. Zgromadzenie podlega ochronie z art. 11 EKPCz nawet jeśli jako demonstracja jest uciążliwa, irytująca lub obraźliwa dla osób o innych poglądach, sprzeciwiających się głoszonym przez uczestników manifestacji hasłom. Nawet w przypadku faktycznego ryzyka naruszenia porządku na skutek zda-rzeń będących poza kontrolą organizatorów, zgromadzenie nie przestaje być objęte ochroną z art. 11 ust. 1 EKPCz i wszelkie ograniczenia swobody demonstrujących muszą być zgodne z treścią art. 11 ust. 2 EKPCz.
[12 października 2018 r.] Sąd Apelacyjny postanowieniem z 12 października 2018 r. (I ACz 1145/18) uwzględnił zażalenia i uchylił decyzję Prezydenta Miasta Lublin z dnia 9 października 2018 roku. W uzasadnieniu Sąd podkreślił, że na wła-dzach państwowych ciąży obowiązek zapewnienia pokojowego charakteru zgroma-dzenia i zagwarantowania ochrony jego uczestnikom.
167 Marek Antoni Nowicki. Komentarz do art. 11 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, [w:] Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Wolters Kluwer Polska 2017.
Opis spraw dotyczących zgromadzeń publicznych odbywanych w latach 2016-2018