Światowa Organizacja Zdrowia uznaje, że e-zdrowie to wykorzystanie technolo-gii informacyjnych i komunikacyjnych dla zdrowia. W rezolucji WHA 58.28224, Światowa Organizacja Zdrowia zwróciła uwagę na potencjalny wpływ postępów w technologiach informacyjnych i komunikacyjnych dla zmian w modelu świadczeń opieki zdrowotnej, zdrowia publicznego, badań naukowych oraz działań związanych ze zdrowiem. WHO uznało potencjał e-zdrowia dla wzmocnienia systemów opieki zdro-wotnej oraz poprawy jakości, bezpieczeństwa i dostępu do opieki. WHO zachęca pań-stwa członkowskie do podjęcia działań na rzecz włączenia e-zdrowia do systemów i usług zdrowotnych. Następnie w rezolucji WHA 66.24 z 2013 roku225
WHO wskazuje na potrzebę standaryzacji i interoperacyjności rozwiązań e-zdrowia, co szczegółowo zostało przedstawione w raporcie - Raport EB139/8 z 2013 r226
. WHO wskazuje na po-trzebę ujednolicenia danych dotyczących zdrowia w ramach systemów i usług związa-nych z e-zdrowiem oraz znaczenia właściwego zarządzania i funkcjonowania global-nych domen dotyczących zdrowia na najwyższym poziomie. WHO zwraca uwagę klu-czowe zagadnienia, które muszą być wzięte pod uwagę przy tworzeniu rozwiązań z zakresu e-zdrowia. W pierwszej kolejności koniecznym jest stworzenie ram bazowych dla e-zdrowia, tj. strategii określonych w kontekście priorytetów zdrowotnych danego kraju. Wymaga to zaangażowania szerokiego grona interesariuszy, opracowywania od-powiednich ustaleń dotyczących zarządzania, uwzględnienia wymaganych elementów (takich jak przepisy prawne, odpowiednie rozwiązania techniczne i świadczenie usług), a także zapewnienie zasobów finansowych i ludzkich w celu ich realizacji. Rozwiązania e-zdrowia muszą, zdaniem WHO, również dostarczyć obywatelom wartości dodanej i zrozumienia mechanizmów funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Istotnym jest umożliwienie odpowiedniego zagregowania i dystrybucji informacji dla wszystkich zainteresowanych grup w obszarze ochrony zdrowia. Według WHO e-zdrowie obejmu-je działania w wskazanych poniżej obszarach. Pierwszym z wskazanych obejmu-jest zagadnie-nie tworzenia rejestrów. Jako przykład takiego rejestru WHO podaje tzw. „EIRs”
224 w: „Resolutions & Decisions” - ninth plenary meeting, 25 May 2005 – Committee A, seventh report, s. 121-123. Zarząd WHO (Executive Board) na 115 posiedzeniu w Genewie w 2005 r. przyjął stanowi-sko w sprawie e-zdrowia i zalecił by w trakcie 58 Światowego Zgromadzenia Zdrowia przyjąć rezolucję w sprawie e-Zdrowia,
225 WHA66.24 eHealth standardization and interoperability ,Sixty-sixth World Health Assembly, Agen-da item 17.5 27 May 2013, w: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/150175/A66_R24-en.pdf?sequence=1&isAllowed=y, (dostęp 13.01.2020 r.).
226
138
tronic immunization registries - elektroniczny rejestr szczepień. EIRs są to skompute-ryzowane systemy informacyjne oparte na danych populacyjnych, zawierających infor-macje o podawanych dawkach szczepionek. WHO podaje opis wzorcowego rejestru, który obejmuje dane dotyczące narodzin pacjenta, jego cyfrową identyfikację, dane o przeprowadzonych szczepieniach, zindywidualizowane dane dotyczące podanej dawki i dostawcy szczepionki, monitoring kalendarza szczepień oraz moduł zabezpieczający pozyskane dane. Wszystko po to by tzw. immunizacja elektroniczna zoptymalizowała proces szczepień i dawała podstawę do działań koordynujących i planistycznych. Przy-kład EIR wskazuje na pewną stałe cechy rejestrów elektronicznych takich jak maso-wość, stałe uzupełnianie danych, agregacja danych i ich efektywne wykorzystanie oraz ciągłość prowadzenia z zachowaniem standardów ochrony danych.
Kolejnym obszarem jest mHealth - mobilne zdrowie. mHealth zostało zdefiniowane jako zastosowanie urządzeń przenośnych - takich jak telefony komórkowe, urządzenia do monitorowania pacjentów, osobiste pomoce cyfrowe (PDA) i urządzenia bezprze-wodowe do celów medycznych i zdrowia publicznego. W ocenie WHO mHealth może służyć zwiększeniu dostępu do usług zdrowotnych i świadczeniu usług zdrowotnych w obszarach, w których infrastruktura internetowa jest słabiej rozwinięta niż technolo-gia mobilna.227
Znaczącą rolę w obszarze e-zdrowia odgrywa tzw. telezdrowie - telemedycyna (Telehe-alth). Telemedycyna zakłada interakcję pomiędzy świadczeniodawcą usługi zdrowot-nej a pacjentem, w sytuacji gdy są oni oddzieleni dystansem geograficznym. Interakcja ta może odbywać się w czasie rzeczywistym (synchronicznie), na przykład przez telefon lub przez łącze wideo, lecz może również odbywać się asynchronicznie kiedy przekaza-nie zapytania jednej ze stron spotka się z reakcją drugiej strony po określnym czasie. Podstawową korzyścią telemedycyny jest poprawa dostępu do opieki zdrowotnej oraz zmniejszenie jej kosztów. Telemedycyna wykorzystuje technologie informacyjno-komunikacyjne do wymiany informacji w celu diagnozowania i leczenia chorób i ura-zów, badań i oceny oraz do ciągłego kształcenia pracowników ochrony zdrowia. Jest to szczególnie cenne dla osób znajdujących się na odległych wobec centrów me-dycznych obszarach, grup wrażliwych i w starzejących się społeczeństwach.
227
Według danych WHO wykorzystanie urządzeń mobilnych wzrasta wykładniczo - od 2,2 miliardów abonentów telefonii komórkowej na świecie (82 na 100 mieszkańców) w 2005 r. do ponad 7 miliardów do końca 2015 r. Wzrost ten był największy w krajach rozwijających się z 1,2 miliarda do ponad 5,5 miliardów abonentów telefonii komórkowej lub prawie 92 na 100 mieszkańców w 2015 r.
139
Podstawowym dążeniem WHO jest wspieranie działań mających na celu zabez-pieczenie dostępu, jak największej części populacji światowej, do powszechnego ubez-pieczenia zdrowotnego (UHC - universal health coverage). Stawiając ten cel na pierw-szym miejscu WHO zagadnienia e-zdrowia analizuje w aspekcie jego potencjału do przyczynienia się do osiągniecia celu podstawowego. W tym kontekście WHO pod-jęło badania w ramach Global Observatory for eHealth (GOe) ośmiu kluczowych tema-tach w obszarze e-zdrowia. Są to: Podstawy e-zdrowia, M-zdrowie, Telezdrowie, eLe-arning, Elektroniczna dokumentacja medyczna, Ramy prawne dla e-Zdrowia, Media społecznościowe, Big data. WHO przeprowadziło ogólnoświatową ankietę w 2015 r. mającą ustalić, czy e-zdrowie wspiera rozwój UHC. Wyniki trzeciej ankiety przepro-wadzonej w tym obszarze wskazują, iż osiągnięcie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego nie jest możliwe bez wsparcia instrumentów e-Zdrowia, gdyż nowe rozwiązania technologiczne pozwalają efektywniej wykorzystać posiadane zasoby rze-czowe i ludzkie (personel medyczny).
Z badań WHO wynika wzrost wykorzystania technologii ICT wspierających usługi zdrowotne zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się od wcze-snych lat 2000. UHC jest częścią programu mającego na celu osiągnięcie celów zrów-noważonego rozwoju (SDG) przyjętych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ we wrześniu 2015 r. Celem 3 jest „Zapewnienie zdrowego życia i promowanie dobrostanu we wszystkich grupach wiekowych”, a celem 8 jest „osiągnięcie powszechnego ubez-pieczenia zdrowotnego ”, rozumianego jako dostęp do wysokiej jakości usług zdrowot-nych. E-zdrowie w ocenie WHO zapewnia zintegrowane wsparcie rozwoju usług zdro-wotnych.
140