Polityka unijna na rzecz wykorzystania technologii informacyjno - komunika- komunika-cyjnych w wykonywaniu usług publicznych

Informacja może być towarem oraz usługą. Towarem jako zbiór danych nieprze-tworzonych lub odpowiednio zagregowanych lub też jako usługa analityczna. Kluczowe dla niniejszych rozważań jest zdefiniowanie usługi elektronicznej. W obecnie obowią-zujących przepisach prawnych możemy znaleźć kilka legalnych określeń usługi świad-czonej z wykorzystaniem środków elektronicznych. Dyrektywa 2000/31/WE Parlamen-tu Europejskiego i Rady z 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego, w ra-mach wspólnego rynku364

- tzw. dyrektywa o handlu elektronicznym reguluje zagadnie-nie świadczenia usług drogą elektroniczną. Głównym celem dyrektywy jest umożliwie-nie prawidłowego funkcjonowania wspólnego rynku poprzez zapewumożliwie-nieumożliwie-nie swobodnego przepływu tychże usług, co jest szczególnie istotne dla wyeliminowani barier, które istnieją między państwami europejskimi. Zaznaczyć należy, że dyrektywa uzupełnia jedynie prawo unijne, które już jest stosowane do usług informacyjnych bez uszczerbku dla poziomu ochrony, m. in. w zakresie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów. Ponadto dyrektywa nie ustanawia dodatkowych zasad dotyczących prawa prywatnego międzynarodowego oraz nie zajmuje się właściwością sądów. Przepisów dyrektywy nie stosuje się również w stosunku do: podatków, zagadnień związanych z usługami społe-czeństwa informacyjnego objętych dyrektywą o ochronie osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych oraz dyrektywą w sprawie przetwarzania danych i ochrony prywatności w sektorze komunikacyjnym, kwestii odnoszących się do umów lub praktyk regulowanych prawem ochrony konku-rencji, działalności notariuszy lub zawodów równorzędnych w zakresie, w jakim wiążą się one z bezpośrednim i szczególnym udziałem w wykonywaniu władzy publicznej, reprezentowania klienta oraz obrony jego interesów przed sądami, gier hazardowych, łącznie z loteriami i zakładami wzajemnymi.

Dyrektywa posługuje się pojęciem „usługi społeczeństwa informacyjnego” (in-formation society service), odsyłając do definicji zawartej w dyrektywie 98/34/WE Par-lamentu Europejskiego i Rady z 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udziela-nia informacji w zakresie standardów i wymogów technicznych oraz zasad dotyczących

364

189

usług społeczeństwa informacyjnego, uzupełnionej dyrektywą 98/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 lipca 1998 r.³⁶⁵ W rozumieniu przepisów unijnych pod tym pojęciem kryje się usługa zazwyczaj o charakterze odpłatnym, wykonywana na odle-głość, za pomocą środków elektronicznego przetwarzania, w tym także kompresji cy-frowej (digital compression) i gromadzenia danych, na indywidualne zamówienie od-biorcy usługi. W preambule do dyrektywy 2000/31/WE, w ramach usług społeczeństwa informacyjnego możemy wskazać szeroki zakres rodzajów działalności gospodarczej prowadzonych w trybie on-line, w szczególności polegają one na sprzedaży towarów on-line. Poza usługami dającymi możliwość zawierania umów on-line, dyrektywa od-nosi się także do, usług, o ile stanowią one działalność gospodarczą, które nie są wyna-gradzane przez tych, którzy je otrzymują. Należą do nich usługi polegające na oferowa-niu informacji on-line lub informacji handlowych, a także zapewniających narzędzia umożliwiające szukanie, dostęp oraz pozyskiwanie danych. W usługach społeczeństwa informacyjnego mieszczą się także usługi, które polegają na przekazywaniu informacji poprzez sieć komunikacyjną, na zapewnianiu możliwości dostępu do sieci komunika-cyjnej lub na hostingu informacji przekazywanych przez usługobiorcę. Zakres pojęcia usługi społeczeństwa informacyjnego został doprecyzowany w aneksie Nr 5 do dyrek-tywy 98/48/WE, w którym wskazano przykłady usług, które nie posiadają takiego cha-rakteru, zatem nie są wykonywane na odległość, czyli są świadczone w fizycznej obec-ności dostawcy i odbiorcy, nawet jeżeli korzystają oni z urządzeń elektronicznych (np. udostępnienie gier elektronicznych w salonie przy fizycznej obecności użytkownika). Druga grupa dotyczy usług, które nie są wykonywane za pomocą środków elektronicz-nych. Wśród nich wyróżniono: usługi o charakterze materialnym, usługi off-line - dys-trybucja CD-ROM, czy też usługi, które nie są świadczone z wykorzystaniem elektro-nicznego systemu przetwarzania i przechowywania danych, np. telefoniczne porady prawne. Ostatnia grupa obejmuje usługi, które nie są wykonywane na indywidualne zamówienie odbiorcy usługi, natomiast są świadczone w formie przesyłania danych bez indywidualnego zamówienia i przeznaczone do równoczesnego odbioru przez nieogra-niczoną liczbę odbiorców, np. transmisja telewizyjna. Zgodnie z dyrektywą 2000/31/WE, usługą społeczeństwa informacyjnego nie jest używanie poczty elektro-nicznej lub innych równorzędnych środków do przekazywania informacji indywidual-nych, np. przez osoby fizyczne, działające poza zakresem ich działalności handlowej,

365

190

gospodarczej lub zawodowej, łącznie z używaniem ich w celu zawarcia umowy między tymi osobami, stosunek umowny między pracownikiem a jego pracodawcą, działania, które ze względu na swój charakter nie mogą być wykonane na odległość lub drogą elektroniczną, takie jak ustawowa kontrola ksiąg rachunkowych lub konsultacja me-dyczna wymagająca fizycznego badania pacjenta. Oprócz określenia podstawowych pojęć, zakresu i celu uchwalenia dyrektywy, zawiera ona regulacje dotyczące ogólnych obowiązków informacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem informacji handlowych podawanych w obrocie elektronicznym. W dalszej części dyrektywa zawiera przepisy odnoszące się do umów zawieranych drogą elektroniczną oraz do odpowiedzialności pośredników w dostarczaniu usług.

Przyspieszenie procesu informatyzacji poszczególnych obszarów życia społecz-no-gospodarczego w ramach Unii Europejskiej zakładają tzw. Pilotażowe Programy Dużej Skali (Large Scale Pilots Programme, LSP) to projekty programowe, korzystają-ce z wsparcia środków europejskich, które są ukierunkowane na połączenie zapotrze-bowania odbiorcy - konsumenta z możliwościami podaży danego produktu lub usługi przez komercyjne przedsiębiorstwa. Osią łączącą te dwa obszary jest dążenie do wyko-rzystanie technologii ICT dla udoskonalenia produktów i / lub zaproponowania nowych usług. W ramach LSP rozwijane są inicjatywy związane z IoT (Internet of Things, „In-ternet rzeczy”366), które mają na celu połączenie elementów technologicznych i inno-wacyjnych, zadań związanych z użytkowaniem nowoczesnych technologii komunika-cyjnych z zapotrzebowaniem na określone usługi lub produkty, na które jest zapotrze-bowanie na rynku lub też, na które wytwarzany jest popyt przez promocję nowocze-snych rozwiązań. Celem LSP jest przetestowanie i wdrożenie w ramach pilotażu no-wych rozwiązań w zakresie świadczenia usług i sprzedaży produktów, tak by efekty tych działań zmieniały funkcjonowanie określonych usług lub kreowały nowe w makro-skali. W założeniu określone rozwiązania są wspierane przez Unię Europejską oraz przez państwa członkowskie poprzez tworzenie i koordynację działań specjalnie powo-łanych grup łączących przedstawicieli instytutów badawczych, korporacji oraz partne-rów społecznych, które wspólnie wypracowują model funkcjonowania i ewolucję IoT w wybranych obszarach. LSP określa cztery cele w zakresie rozwoju Internetu rzeczy. Pierwsza jest to integracja, dalsze badania i rozwój najbardziej zaawansowanych tech-nologii w całym łańcuchu wartości dodanych w związku z wdrożeniem IoT - chodzi

366 Zob. szerzej: A. Minteer, "Chapter 9: Applying Geospatial Analytics to IoT Data". Analytics for the Internet of Things (IoT). Packt Publishing, s. 230-257.

191

o komponenty, urządzenia, sieci, oprogramowanie pośrednie, platformy usługowe, funkcje aplikacji. Inicjatywy LSP mają odpowiadać na prawdziwe potrzeby użytkowni-ków końcowych (władz publicznych, obywateli, firm), w oparciu na leżących u pod-staw badań otwartych technologii i architektury systemów informatycznych, które mogą być ponownie wykorzystane w wielu przypadkach użycia i umożliwić interoperacyj-ność. W ramach LSP sprawdzana jest walidacja akceptowalności przez użytkownika, zwraca się w szczególności uwagę na kwestie zaufania, bezpieczeństwa i prywatności poprzez wstępnie zdefiniowane wpływu na prywatność i bezpieczeństwo oraz rzeczy-wiste ustalenie potrzeb użytkownika. Walidacji podlega trwałe powiązanie określonego rozwiązania (modelu biznesowego) z otwartą dostępnością oraz interoperacyjnością proponowanych rozwiązań.

Przykładem na wdrożenia IoT są programy dotyczące osób starszych. Projekt ACTIVAGE³⁶⁷ odpowiada na przemiany społeczno-gospodarcze i zmiany dotyczące fundamentów państwa opiekuńczego. Wydłużenie długości życia i spadek liczby uro-dzeń uderzają w funkcjonowanie społeczeństw. Prognozy wskazują, że populacja > 65 lat w Unii Europejskiej będzie rosła od obecnie 18% do 28% do 2060 r. W dodatku do powyższej grupy demograficznej odniesie się rosnący wzrost kosztów społecznych i zdrowotnych zagrażający trwałości dotychczasowego modelu systemu opieki zdrowotnej. Projekt ACTIVAGE opiera się na założeniu wykazania dowodów na pozytywny wpływ technologii i rozwiązań opartych na IoT w celu poprawy jakości ży-cia, zdrowia i autonomii starszych osób dorosłych. W ramach projektu pilotażowego zaangażowanych będzie prawie 10 000 osób starszych w dziewięciu miejscach wdra-żania w siedmiu różnych krajach Unii Europejskiej. Przedmiotem badania będzie funk-cjonowanie osób starszych w środowisku IoT, zebranie doświadczeń i wypracowanie homogenicznej oferty interoperacyjności usług oraz zminimalizowanie efektów fragmentacji rynku. Architektura ACTIVAGE jest przeznaczona do służenia jako wspólna struktura do budowania interoperacyjnych rozwiązań w postaci aplikacji, narzędzi programowych oraz usług, które można wdrożyć w całej Europie.

367

ACTIVAGE -Active ageing and self-management of health, program pilotażowy data rozpoczęcia1 stycznia 2017, data zakończenia 30 września 2020, finansowanie w ramach: EU.3.1.4., H2020-EU.2.1.1., projekt koordynowany przez MEDTRONIC IBERICA SA, Hiszpania, w ramach programu Horizon 2020, https://cordis.europa.eu/programme/id/H2020-EU.3.1.4. (dostęp 11.09.2020 r.).

192

Projekt U4IoT³⁶⁸ opracowuje zestaw narzędzi dla LSP dotyczące użytkownika końcowego - odbiorcy usługi czy użytkownika sprzętu z technologią IoT. Celem jest wypracowanie metod korzystania z zasobów online, przekazanie wiedzy na temat za-bezpieczenia prywatności umiejętności oceny ryzyka i świadomości w zakresie ochro-ny daochro-nych osobowych, modułów szkoleniowych online. Wieloaspektowość projektu zakłada analizę kwestii etycznych oraz identyfikację i znoszenie tzw. barier adopcyj-nych związaadopcyj-nych z dostępem do określoadopcyj-nych produktów i usług przez użytkownika końcowego. Projekt ma identyfikować oraz współtworzyć z grupą docelową potrzeby oraz formułować propozycje rozwiązań.

Użyteczność i rolę rozwiązań implementowanych w ramach LSP poddała anali-zie L. Łuczak-Noworolnik 369

w kontekście korzystania z elektronicznych usług pu-blicznych oferowanych przez organy administracji w państwach członkowskich UE. Zdaniem autorki wraz ze wzrostem mobilności tendencja ta z pewnością będzie się jeszcze zwiększać. Zakładanie działalności gospodarczej on-line, możliwość składania rocznych sprawozdań finansowych spółki za pośrednictwem Internetu, czy też dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej korzystnie wpływa na efektywność admini-stracji publicznej, pozwala na wzrost zadowolenia obywateli z poziomu świadczonych usług, jak również zwiększa pewność obrotu prawnego minimalizując ryzyko ingerencji w sporządzane dokumenty. Zdaniem autorki w pierwszej kolejności konieczne jest doo-kreślenie pojęcia elektronicznych usług publicznych. Wobec braku jednoznacznej defi-nicji pojęcia usług publicznych w prawodawstwie unijnym i krajowym, można przyjąć że usługa publiczna dotyczy wszystkich potrzeb obywateli, obsługiwanych bezpośred-nio przez instytucje publiczne albo przez instytucje niepubliczne w imieniu instytucji publicznych i jest realizowana w trybie ciągłym, mając charakter powszechny, niedy-skryminujący kogokolwiek, i jest wykonywana po najniższych możliwych kosztach370

. Elektroniczne usługi można natomiast zdefiniować, posługując się definicją legalną

368 Partnerzy projektu: Szwecja: LuleaTekniska Universitet, Belgia: Interuniversitair Micro-electronica Centrum IMEC VZW, European Network of Living Labs, Holandia: Stembert Design. Serbia: Du-navNET Szwajcaria: Martel GMBH, Mandat International, Archimede Solutions SARK. Data rozpoczę-cia: 1 stycznia 2017. Czas trwania: 36 miesięcy. Program: H2020-IOT-2016-2017 / H2020-IOT-2016, program HORIZON 2020, https://u4iot.eu (dostęp 11.09.2020 r.).

369Zob. L. Łuczak - Noworolnik E- OBYWATEL , Elektroniczne usługi publiczne w wymiarze europej-skim - na wybranych przykładach. Rozważania wstępne., w: E-obywatel. E-sprawiedliwość. E-usługi; redakcja: prof. USz dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyńska, prof. dr hab. SSA Jacek Gołaczyński, prof. UO dr hab. r.pr. Dariusz Szostek, wydawnictwo C.H. Beck , 2017, s.322-332.

370 http://www.magazyngmina.pl/index.php?option=com_k2&view=item&id&=246:uslugi-publiczne-z-perspektywy-europy(dostęp:02.01.2019 r.).

193

zawartą w ustawie z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną³⁷¹. Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 2 pkt 4 cytowanej ustawy świadczenie usługi drogą elektroniczną to wykonanie usługi świadczonej bez jednoczesnej obecności stron (na odległość), poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanej i otrzymywanej za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania, włącznie z kompresją cyfrową i przechowywania danych, która jest w całości nadawana, odbie-rana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej w rozumieniu ustawy z 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne³⁷². Digitalizacja usług realizowanych przez organy administracji publicznej niewątpliwie stanowi wyzwanie współczesności i pozo-staje zagadnieniem niezwykle istotnym dla poszczególnych narodowych porządków prawnych. Warto zatem na analizowaną tematykę spojrzeć przez pryzmat doświadczeń innych państw członkowskich UE, którym wprowadzenie elektronicznych rozwiązań pozwoliło nie tylko zmniejszyć koszty, ale także usprawnić funkcjonowanie organów administracji oraz sądownictwa. Elektroniczne usługi administracji publicznej stają się coraz częściej przedmiotem zainteresowania ze strony organów UE, które starają się upowszechnić korzystanie z tego rodzaju nowoczesnych rozwiązań. Służą temu wzmiankowane już pilotażowe projekty wielkoskalowe, których celem jest praktyczny rozwój transgranicznych usług cyfrowych w różnych domenach373

takich, jak: e-biznes³⁷⁴, e-sprawiedliwość³⁷⁵, e-zdrowie³⁷⁶, e-zamówienia publiczne377

, e-identyfikacja³⁷⁸. Tytułem przykładu można wskazać na rozwiązania projektu e-SENS, które ułatwiają obywatelom i przedsiębiorcom dostęp do transgranicznych usług pu-blicznych poprzez umożliwienie administracji publicznej świadczenia interoperacyj-nych usług elektroniczinteroperacyj-nych. Projekt e-SENS realizowany jest pod auspicjami Komisji Europejskiej w ramach Programu na rzecz Wspierania Polityki w zakresie Technologii

371 t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 344.

372 t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2460, zm. z 2020 r. poz. 374, 695, 875.

373L. Łuczak-Noworolnik, E-wymiar sprawiedliwości jako przykład dążenia do informatyzacji działalno-ści instytucji państwowych, w: Wirtualne i estetyczne aspekty humanizacji przestrzeni społecznej (red. Z. Rykie, J. Kinal, D. Porczyński), Rzeszów 2015, s. 61-71.

374Projekty: SPOCS (Simple Procedures Online for Cross- Border Services), e-SENS (Electronic Simple European Networked Services).

375Projekty: e-CODEX (e-Justice Communication via Online Data Exchange_, e-SENS (Electronic Simple European Networked Services).

376ProjektePSOS (Smart Open Services for European Patients).

377Proiekt PEPPOL (Pan-European Public Procurement Online).

378Projekt STORK 2.0. (Secure idenTityacrOssboRderslinKed 2.0).Więcej na temat projektów LargeSca-lePilots na stronie: https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/large-scale-pilot-projects, (dostęp: 02.01.2019) Szczegółowy opis eusługi dostępny w dokumencie.

https://www.esens.eu/sites/default/files/eSENSD514BusinessLifecycleRequirementsFra-meworkvl.pdf (dostęp: 05.01.2019 ).

194

Informacyjnych i Komunikacyjnych (ICT PSP). Polskę reprezentuje w tym projekcie poznański instytut badawczy: Instytut Logistyki i Magazynowania379

. W zakresie doty-czącym e-usług oferowanych przez organy administracji publicznej na szczególną uwa-gę zasługuje usługa umożliwiająca rejestrację działalności gospodarczej380

. Projekt e-SENS dostarcza rozwiązania techniczne tzw. buildingblocks, które są wynikiem kon-solidacji rozwiązań wypracowanych przez europejskie projekty wielkoskalowe, takie jak: e-CODEX, STORK, SPOCS, PEPPOL, ePSOS. Rozwiązania opracowywane są w różnych obszarach - od bezpieczeństwa przesyłu danych po standardy w zakresie tożsamości podmiotów składających dokumenty a następnie wykorzystywane są w ramach różnych scenariuszy pilotażowych. Rozwiązania techniczne wdrażane w różnych obszarach projektu umożliwiają budowę elektronicznych usług przez insty-tucje publiczne, w tym sądy. Projekt skupia się na kluczowych rozwiązaniach w zakre-sie: elektronicznej identyfikacji, e-dokumentów, e-podpisów, semantyki oraz elektro-nicznej komunikacji. Podkreślić należy fakt, że rozwiązania projektu nie wymagają zmian w istniejących systemach informatycznych państw członkowskich. Warto przyj-rzeć się poniżej w zarysie wybranym, procedowanym już rozwiązaniom.

Elektroniczna wymiana informacji (e-Delivery) - to rozwiązanie zapewnia bezpieczną wymianę informacji pomiędzy państwami członkowskimi UE. System obejmuje bramki komunikacyjne dla każdego państwa uczestniczącego w projekcie oraz ogólne ramy dla krajowego konektora. Łącznik krajowy jest odpowiednio dostosowywany przez po-szczególne kraje, według własnych potrzeb. Rozwiązanie oparte jest na pracach projektów e-CODEX oraz PEPPOL. Elektroniczny podpis (e-Signature) - element ten znajduje się na poziomie łącznika krajowego i umożliwia podpisywanie dokumentów za pomocą narzędzi stosowanych w poszczególnych krajach UE. Zapewnia jednocześnie weryfikację podpisanych dokumentów przychodzących, zwiększając w ten sposób bez-pieczeństwo transgranicznej wymiany dokumentów. Elektroniczna identyfikacja (e-ID)

- element e-ID umożliwia rozpoznawanie i weryfikację narzędzi elektronicznej

identy-fikacji stosowanych w krajach UE poprzez systemy informatyczne innych państw członkowskich. Dzięki temu obywatele posiadający e-ID mają szybki dostęp do usług publicznych świadczonych poza granicami kraju.

379Więcej na temat samego projektu na ogólnej stronie Internetowej: https://www.esens.eu (dostęp: 02.01.2019 r.) oraz na polskiej stronie Internetowej prowadzonej przez Instytut Logistyki i Magazynowa-nia: (dostęp: 02.01.2019 r.).

380E. Dobrzeniecka, T. Kawecki, Elektroniczne usługi transgraniczne w obszarze zakładania działalności gospodarczej, Logistyka 2015, Nr 4, s. 40-42.

195

Elektroniczne dokumenty (e-Document) - element ten odpowiada za konwersję doku-mentów w celu dostosowania do standardów danego kraju³⁸¹. Komisja Europejska we współpracy z państwami członkowskimi UE, przedsiębiorcami, organami administracji publicznej, środowiskami akademickimi, sektorem prywatnym i społecznościami lokal-nymi już od 2008 r. opracowuje projekty pilotażowe na szeroką skalę, dotyczące trans-granicznych cyfrowych usług publicznych w celu rozwijania i badania sprawnych transgranicznych usług cyfrowych. Swoistym podsumowaniem dotychczasowych wy-siłków i prac jest właśnie przywołany projekt e-SENS, w ramach którego współpracuje ponad 100 partnerów z 20 różnych państw ³⁸². Projekt e-SENS korzysta z wyników innych projektów z grupy LSP, stając się tym samym ich naturalną kontynuacją i utrzymując wypracowane rezultaty. Szczegółowe cele projektu e-SENS to383

:

- wspomaganie procesu wdrożenia europejskich dyrektyw i regulacji w różnych obsza-rach

tj. e-sprawiedliwość, e-zdrowie, elektroniczne zamówienia publiczne, zakładanie dzia-łalności gospodarczej online i inne,

- umożliwienie wspólnego działania wszystkich państw członkowskich na rzecz elek-tronicznych usług,

- zapewnienie skuteczniejszej i sprawniejszej obsługi stale rosnącej liczby spraw trans-granicznych przez instytucje publiczne, w tym sądy,

- zapewnienie większego bezpieczeństwa dla obywateli w UE,

- modernizacja systemów wymiaru e-administracji oraz e-sądownictwa Europie,

- poprawa współpracy i wymiany informacji pomiędzy instytucjami publicznymi w Europie.

381 Informacje pochodzą za strony https://www.eprawo.net/index.php/konferencja/rozwiazania-techniczne-e-sens (dostęp: 20.01.2020 r.).

382http://europedirect.um.warszawa.pl/aktualnosci/e-sens-ułatwia-życie (dostęp: 20.01.2020 r.).

383

196

6. Podsumowanie

Przeważający w doktrynie pogląd wskazuje na jednostki samorządu terytorial-nego jako kluczowych organizatorów usług publicznych ze względu na ich bezpośred-nią styczność z potrzebami danej społeczności lokalnej. Samorządy powołane do wykonywania tej funkcji, decydują, w ramach obowiązującego prawa o tym, jakie zadania, w jakim czasie, a przede wszystkim w jakiej formie powinny zostać zrealizo-wane, stwarzając tym samym warunki do zaspokajania potrzeb ogółu. Uwydatnia się wszechstronność tego zagadnienia, które można rozpatrywać zarówno w ujęciu ustro-jowoprawnym, jak i materialnoprawnym, w obrębie zróżnicowanego katalogu zadań publicznych normatywnie przypisanych jednostkom samorządu terytorialnego, m. in. ze względu na przedmiot świadczenia, czy formy organizacyjno-prawne wyko-nywania gospodarki komunalnej. Zakres zadań publicznych realizowanych przez samo-rządy nie jest stały. Prezentowana w literaturze teoria cyklicznego rozwoju zadań pu-blicznych zakłada zmienność aktywności władz pupu-blicznych wobec społeczeństwa. Rozwój państwa opiekuńczego organizującego dużą cześć życia społecznego i usług publicznych wywołał tendencję przeciwną, zmierzającą do redukcji zadań publicznych. Każda reorientacja aktywności władz publicznych powoduje na gruncie teoretyczno-prawnym pytania o istotę roli państwa oraz o miejsce i zadania dla podmiotów niepu-blicznych. Odwrót od modelu państwa opiekuńczego czy socjalistycznej wizji państwa i społeczeństwa spowodował tendencje do prywatyzacji zadań publicznych, wprowa-dzanie mechanizmów rynkowych, włączanie dobrowolnych organizacji społecznych do wykonywania zadań publicznych, a wszystko to miało doprowadzić do „odchudze-nia" państwa. Działania te rozniecały również dyskusję na temat „rdze„odchudze-nia" zadań pań-stwa .

W doktrynie często określa się zadania publiczne jako te, które służą zaspokaja-niu potrzeb zbiorowych, potrzeb określonych społeczności. Nie jest konieczne, aby wy-konywanie zadań odbywało się w ramach struktur organizacyjnych administracji pu-blicznej. Rola władzy publicznej jest uznawana aktualnie za wtórną i pomocniczą, bo