Emerytura wojskowa

Według przepisów ustawy, emerytura wojskowa przysługuje żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który w dniu zwolnienia z tej służby winien spełnić podstawowy warunek: mieć za sobą 15 lat służby w Wojsku Polskim.

Jest to przy tym warunek konieczny do uzyskania cząstkowej (minimalnej emerytury) [Mitek 2007, s. 46- 47].

Jako okoliczności równorzędne ze służbą wojskową (odbytą) w Wojsku Polskim traktuje się zarazem następujące:

 przypadające w czasie od dnia 1 września 1939r. okresy: o działalności w ruchu oporu, z wyłączeniem tajnego nauczania; o służby w armiach sojuszniczych;

o pobytu w niewoli lub w obozach dla internowanych żołnierzy.

 okresy służby uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury policyjnej.

Nie traktuje się natomiast jako okresu służby w Wojsku Polskim działalności w latach 1944 – 1956 w Informacji Wojskowej, sądownictwie wojskowym i w prokuraturze wojskowej, jeżeli emerytowi udowodniono (w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego) stosowanie represji wobec osób podejrzanych lub skazanych za działalność podjętą, przeciwko suwerenności i niepodległości Polski.

Osobom uprawnionym do emerytury (w wysokości mniejszej niż 75% podstawy wymiaru), które ukończyły 55 lat życia (mężczyźni) i 50 lat życia (kobiety) albo stały się inwalidami, na ich wniosek - do wysługi emerytalnej - dolicza się następujące okresy przypadające po zwolnieniu ze służby:

 zatrudnienia przed dniem 1 stycznia 1999r. w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy;

 opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po dniu 31 grudnia 1998r. lub nieopłacenia składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia.

Prawo do zaopatrzenia emerytalnego na podstawie wskazanej treści ustawy nie przysługuje zarazem żołnierzowi, który został skazany prawomocnym wyrokiem sądu na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych lub na karę degradacji za przestępstwo, które zostało popełnione przed zwolnieniem ze służby.

Dla żołnierza zawodowego, który pozostawał w służbie przed dniem 02 stycznia 1999r., wysokość pobieranej emerytury wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby wojskowej, a która to podstawa następnie stosownie wzrasta o:

 2,6% podstawy wymiaru – za każdy dalszy rok tej służby;

 2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok okresów składkowych poprzedzających służbę , nie więcej jednak niż za 3 lata tych okresów;

 1,3% podstawy wymiaru – za każdy rok okresów składkowych ponad trzyletni okres składkowy, o którym mowa wyżej;

 0,7% podstawy wymiaru – za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę.

Dodajmy też, że podstawę wymiaru emerytury podwyższa się o:  2% - za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio:

o w składzie personelu latającego na samolotach naddźwiękowych; o w składzie załóg okrętów podwodnych;

o w charakterze nurków i płetwonurków; o w zwalczaniu fizycznym terroryzmu,

 1% - za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio:

o w składzie personelu latającego na pozostałych samolotach i śmigłowcach; o w składzie załóg nawodnych wojskowych jednostek pływających;

o w charakterze skoczków spadochronowych i saperów; o w służbie wywiadowczej za granicą;

o w oddziałach specjalnych⁶⁸.

Ponadto, podstawa ta ulega zwiększeniu o 0,5% - za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych oraz o 15% - w przypadku powstania inwalidztwa w związku ze służbą wojskową.

Dla żołnierza, który został powołany do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 01 stycznia 1999r., emerytura wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby wojskowej i odpowiednio wzrasta o 2,6% podstawy wymiaru – za każdy dalszy rok tej służby.

Podstawę wymiaru emerytury podwyższa się przy tym o 2%, za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio:

o w składzie personelu latającego na samolotach naddźwiękowych; o w składzie załóg okrętów podwodnych;

o w charakterze nurków i płetwonurków; o w zwalczaniu fizycznym terroryzmu.

Natomiast o 1% , za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio:

o w składzie personelu latającego na pozostałych samolotach i śmigłowcach; o w składzie załóg nawodnych wojskowych jednostek pływających;

o w charakterze skoczków spadochronowych i saperów; o w służbie wywiadowczej za granica;

o w oddziałach specjalnych.

68 Szczegółowe warunki podwyższania emerytur wojskowych reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2011r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych.

Dodatkowemu zaś zwiększeniu o 0,5% podstawa ta ulega za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny lub w strefie działań wojennych oraz o15% - w przypadku powstania inwalidztwa w związku z odbywaną służbą wojskową.

Osobom, które były członkami Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, emerytura naliczana jest jako 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby w Wojsku Polskim po dniu 8 maja 1945r.

Emerytura wojskowa, przy uwzględnieniu nawet jej podwyższenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą, nie może przekraczać 75% podstawy jej wymiaru⁶⁹.

Podstawę wymiaru emerytury stanowi uposażenie należne żołnierzowi zawodowemu w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej wraz z dodatkami stałymi i 1/12 dodatkowego uposażenia rocznego.

W kontekście zmian zachodzących w powszechnym systemie emerytalnym, a związanych ze stopniowym zrównywaniem i podwyższaniem wieku przechodzenia na emeryturę (wydłużenie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do osiągnięcia 67. roku życia) oraz zasady sprawiedliwości społecznej, polski rząd dokonał nowelizacji ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin [Ustawa z dnia 11 maja 2012r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw].

Wprowadzone zmiany zmierzają do zachęcenia żołnierzy zawodowych do dłuższej aktywności zawodowej oraz mają na względzie racjonalizację wydatków budżetu państwa przeznaczonych na emerytury i renty.

Tak więc, z dniem 01 stycznia 2013r. emerytura przysługuje żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który w dniu zwolnienia posiada ukończone 55 lat życia i co najmniej 25 służby wojskowej w Wojsku Polskim.

Oznacza to, iż żołnierze będą służyć 10 lat dłużej, zaś prawo do emerytury nabędą wówczas, kiedy spełnią jednocześnie oba w/w warunki.

69 Uchwała Sądu Najwyższego z 08 stycznia 2008 r., II UZP 6/07. 139

Nowe zasady obejmą jednak tylko tych żołnierzy, którzy wstąpią do służby po wejściu w życie nowych przepisów.

Pozostali mają prawo wyboru: czy przejść na emeryturę według dotychczasowych czy według nowych przepisów.

Nowelizacja przewiduje także pewne wyjątki. I tak możliwość przejścia na emeryturę według „starych” zasad mają również żołnierze:

 pełniący służbę kandydacką w dniu 1 stycznia 2013r., w przypadku powołania do zawodowej służby wojskowej bezpośrednio po ukończeniu służby kandydackiej; powołani do zawodowej służby wojskowej po dniu 31 grudnia 2012r., jeżeli przed tym powołaniem pełnili służbę w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub Służbie Więziennej, do której zostali powołani przed dniem 1 stycznia 2013r.

„Nowe” emerytury żołnierzy będą wynosić 60% podstawy jej wymiaru za 25 lat służby i będą wzrastać o 3% za każdy dalszy rok tej służby.

Emeryturę będzie się podwyższać o 0,5% podstawy jej wymiaru za każdy rozpoczęty miesiąc pełnienia służby na froncie w czasie wojny oraz w strefie działań wojennych.

Podstawę wymiaru emerytury stanowi średnie uposażenie żołnierza należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych, każdorazowo wybranych przez żołnierza⁷⁰.

Z danych zawartych w tabeli 31 jasno wynika, iż w „starym systemie” maksymalną wysokość świadczenia emeryt „mundurowy” uzyskuje po odsłużeniu 28 lat i 6 miesięcy. Po wprowadzonych zaś zmianach, na takie świadczenie będzie musiał jednak „pracować” 30 lat.

70 Dotyczy to wyłącznie osób wstępujących do armii po 31 grudnia 2012 roku. W przypadku niewskazania przez żołnierza kolejnych lat kalendarzowych podstawę wymiaru emerytury stanowi średnie uposażenie żołnierza należne przez okres kolejnych 10 lat kalendarzowych, poprzedzających rok zwolnienia ze służby.

Tabela 31. Lata służby wojskowej a wymiar emerytury

Wymiar emerytury (w %) Liczba lat służby

„stara” emerytura „nowa emerytura”

15 40,0 16 42,6 17 45,2 18 47,8 19 50,4 20 53,0 21 55,6 22 58,2 23 60,8 24 63,4 25 66,0 60,0 26 68,6 63,0 27 71,2 66,0 28 73,8 69,0 28,5 75,0 70,5 29 75,0 72,0 30 75,0 75,0

Źródło: opracowanie własne.

Uogólnione i podstawowe zasady przyznawania emerytury dla żołnierzy można też zaprezentować jak na rysunku 25.

Zasady wynikające z przepisów obowiązujących

do 31 grudnia 2012r. od 1 stycznia 2013r.

Rysunek 25. Zasady przyznawania emerytury żołnierzom zawodowym

Źródło: opracowanie własne na podstawie dodatku do Gazety Podatkowej nr 28 z dnia 08.04.2013r., s. 4.

Wymagany wiek do przejścia na

emeryturę

brak co najmniej 55 lat życia

Minimalny okres

służby ^{co najmniej 15 lat służby}

Wysokość świadczenia

40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby

wzrost o 2,6% podstawy za każdy dalszy rok tej

służby +

60% podstawy jej wymiaru za 25 lat służby

wzrost o 3% podstawy za każdy dalszy rok tej służby

Kwota emerytury (bez dodatków, zasiłków i świadczeń pieniężnych) nie może przekroczyć 75% podstawy jej wymiaru oraz być niższa od kwoty najniższej

emerytury

Podstawa wymiaru

co najmniej 25 lat służby

Uposażenie należne żołnierzowi w ostatnim miesiącu pełnienia służby (na

ostatnio zajmowanym stanowisku)

i i

Średnie uposażenie żołnierza należne przez okres kolejnych 10

lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego lub poprzedzających rok zwolnienia

ze służby