Zdj. 1. Przykładowe plakaty Kampanii „Lepsza prewencja niż rekonwalescencja”
Ergonomia miejsca pracy
Ergonomia w zakładzie Volkswagen Poznań opiera się na ergonomii koncep-cyjnej, związanej z wprowadzeniem zasad ergonomicznych podczas opracowywa-nia koncepcji i projektowaopracowywa-nia, oraz na ergonomii korekcyjnej, która ma na celu korektę warunków pracy na drodze modernizacji już funkcjonujących stanowisk. Można ją też podzielić na ergonomię organizacyjną oraz ergonomię zachowań. Głównym celem strategii ergonomii w Volkswagen Poznań jest przeciwdziałanie chorobom zawodowym oraz dbanie o dobrą kondycję pracowników. W strategii tej wyróżnia się cztery podstawowe obszary działalności: ciągła poprawa ergono-mii, ergonomiczne obchody, ergocoaching oraz współpraca.
Pierwszym obszarem strategii ergonomii w dziale Ochrony Zdrowia jest cią-gła poprawa ergonomii, która obejmuje odbiory maszyn i urządzeń, opiniowanie
projektów, pomiary oświetlenia, hałasu, mikroklimatu oraz sił, jakie wykorzystu-je pracownik do wykonania powierzonych zadań. Aby zapewnić jak najwyższy poziom ergonomii na każdym stanowisku pracy, ergonomiści uczestniczą wraz z działami fachowymi w odbiorach stanowisk pracy. Wspólnie wypracowane roz-wiązania pozwalają na usprawnienie pracy zanim jeszcze urządzenie pojawi się na linii produkcyjnej. W tym obszarze ergonomiści wraz z lekarzami zakłado-wymi, fizjoterapeutami oraz ortopedami udzielają porad i wskazówek mających na celu usprawnianie stanowisk pracy.
Drugim obszarem są ergonomiczne obchody na linii produkcyjnej oraz w biu-rze. W ramach tego odbywają się również konsultacje i doradztwo na miejscu pra-cy. Przeprowadzanie systematycznych obchodów ma również na celu zwiększenie komfortu i wydajności pracy. W czasie obchodów na linii produkcyjnej następuje ocena pozycji ciała podczas pracy, pomiary sił oraz wag osprzętów wykorzystywa-nych przez pracowników w codzienwykorzystywa-nych czynnościach zawodowych. Po zakończo-nym obchodzie ma miejsce spotkanie podsumowujące, z kierownikiem odpowie-dzialnym za dany obszar produkcyjny, w celu przedstawienia oraz skonsultowania analizy ergonomicznej stanowisk pracy. Podczas obchodów w biurze odbywa się ocena stanowisk z uwzględnieniem wymagań ergonomicznych. W czasie obchodów zostaje przeprowadzone szkolenie dla pracowników z zasad prawidłowego ustawie-nia stanowiska komputerowego, a następnie ergocoaching (szerzej termin ten został opisany dalej). Aktywność ta odbywa się również w ramach Tygodnia Ergonomii w Biurze, na którą pracownicy indywidualnie lub w ramach całego działu mają możliwość zapisu na podstawie informacji wcześniej wysłanych drogą mailową.
Trzecim obszarem jest ergocoaching. To dziedzina, w której ergonomiści ściśle współpracują z fizjoterapeutami. Celem ergocoachingu jest budowanie świadomo-ści wśród załogi Volkswagen Poznań, nauka metod i technik pracy (zarówno biu-rowej jak i produkcyjnej), a także ćwiczeń. Efektem ma być zwiększenie komfortu i wydajności pracy oraz zmniejszenie zmęczenia pracą. Spotkania z pracownikami odbywają się grupowo oraz indywidualnie. Dodatkowo działania te wspomagane są broszurami edukacyjnymi, comiesięcznymi artykułami w gazecie pracowniczej Vol-kswagen Poznań oraz krótkimi filmikami edukacyjnymi. Prawidłowe techniki schy-lania się, podnoszenia i przenoszenia ciężarów, a także odpowiednia pozycja siedząca eliminują ryzyko powstania kontuzji oraz przeciążeń aparatu ruchu. Uzupełnieniem prawidłowych wzorców ruchu i pozycji ciała są ćwiczenia. Mają one znaczenie za-równo podczas rozgrzewki przed pracą (zwłaszcza u pracowników produkcyjnych), jak i po pracy – w celu rozluźnienia zmęczonych i napiętych mięśni. Ergocoaching propaguje również aktywne wykorzystanie czasu w mikroprzerwach. Są to krótkie, często kilkunasto- lub kilkudziesięciosekundowe przerwy pomiędzy czynnościami roboczymi, w trakcie których pracownicy mogą zadbać o swoje ciało. Bardzo do-brym rozwiązaniem jest wdrożenie kilku ćwiczeń na stanowisku. Do wykonywania ćwiczeń można zastosować specjalistyczne przyrządy, takie jak drążek sportowy, krzesło typu stretching bench umożliwiające rozciągnięcie ciała lub automasażer. Automasażer to innowacyjne urządzenie, skonstruowane przez ergonomistów
i fizjoterapeutów oraz Dział Techniczny firmy, które służy do rozmasowania napię-tych mięśni i redukcji bólu pleców poprzez pracę z powięzią i punktami spustowy-mi. Nieodłącznym elementem rozmów z pracownikami w ramach ergocoaching jest podnoszenie świadomości pracowników poprzez podkreślanie znaczenia ro-tacji podczas pracy. Zmiana charakteru wykonywanych czynności ogranicza jed-norodność i monotonię oraz przeciwdziała przeciążeniom mięśniowym. W latach 2016/2017 przeszkolonych zostało łącznie 2 793 pracowników (stan: 19.10.2017).
Czwartym obszarem strategii ergonomii jest współpraca realizowana w ra-mach Warsztatów PCU (Proces Ciągłego Ulepszania) oraz konsultacji z działami fachowymi m.in. z Systemem Produkcyjnym, Działem BHP, Działem Planowa-nia, Działem Logistyki, Działem Zapewnienia Jakości itd. W ramach współpra-cy międzydziałowej od 2016 roku odbywa się Ergonomie Tag (Dni Ergonomii). Jest to coroczne kilkudniowe przedsięwzięcie, podczas którego prezentowane są rozwiązania z zakresu ergonomii z różnych obszarów produkcyjnych. Odbiorca-mi eventu jest zarówno kadra kierownicza jak i pracownicy. Głównym celem jest zwiększenie świadomości i wiedzy pracowników w temacie ergonomii. W even-cie może wziąć czynny udział bezpośrednio około 800 osób. Pozostali pracownicy zapoznawani są z prezentowanymi treściami przez bezpośrednich przełożonych i media wewnętrzne.
Wpływ na kształtowanie stanowisk pracy oraz edukację ergonomiczną ma rów-nież dział Systemy Produkcyjne, w skład którego wchodzą: Industrial Engineering (Inżynieria Przemysłowa), Akademia Volkswagen Poznań, Biuro PCU. Główny-mi zadaniaGłówny-mi Industrial Engineering jest: ocena oraz poprawa produktywności, wyliczenia zapotrzebowania na personel bezpośrednio produkcyjny, tworzenie standardu pracy na liniach produkcyjnych. Dział ten ocenia również ergonomię biomechaniczną metodą EAWS (Ergonomic Assessment Worksheet).
Akademia Volkswagen Poznań już od pierwszych dni zatrudnienia edukuje pracowników o znaczeniu ergonomii w procesie produkcyjnym oraz uczy odpo-wiednich technik i metod przy pracy. Dzięki takim szkoleniom jak podstawy Sys-temu Produkcyjnego i Metod Lean oraz szkoleń procesowych Grundfertigkeiten dla każdego obszaru (spawalnia, lakiernia, montaż, zapewnienie jakości, logistyka) pracownik może w praktyce zapoznać się z zasadami ergonomii, aby w przyszłości móc odwzorować je na swoim stanowisku pracy.
Biuro PCU zajmuje się optymalizacjami procesów zarówno na produkcji, jak i w obszarach biurowych. Ciągłe doskonalenie to działanie małymi krokami, oparte na identyfikacji i eliminacji marnotrawstwa. Jedną z metod stosowaną na wszyst-kich obszarach jest metoda organizacji i zarządzania miejscem pracy – 5S, której głównym celem jest nauka dostrzegania i eliminacji marnotrawstwa oraz najbar-dziej optymalne dostosowanie miejsca pracy do pracowników. Warsztaty PCU po-magają pracownikom zauważyć i eliminować marnotrawstwa oraz zagrożenia takie jak: niewłaściwe oświetlenie na stanowisku, hałas, zbędny transport, zbędne proce-sy, kolizje pracowników itp. Podczas warsztatów wprowadzane są projekty Low Cost czyli niskobudżetowe rozwiązania np.: transporty grawitacyjne, wózki transportowe
(pomocnicze, samojezdne), narzędzia i urządzenia pomocnicze, regały zjazdowe, przepływowe i specjalne, regały jeżdżące, windy, stojaki. Wszystkie te rozwiązania mają na celu ułatwienie pracy z uwzględnieniem ochrony narządu ruchu.