Mineralizację etapu siarczkowego obserwuje się w każdym przebadanym prepa
racie. Pomijając próbki Cob_2 oraz Cob_5, siarczki stanowią główny składnik rudy. Próbki rudy Cob_l, Cob_3 oraz Cob_6 zbudowane są ze zbrekcjowanych agregatów pirytowych wypełnionych późniejszymi siarczkami. Preparat Cob_4 stanowi natomiast fragment żyły węglanowo-siarczkowej, która przecina diabaz.
Dominującym składnikiem rudy jest piryt, głównie w postaci zbrekcjowanej i pokruszonej (ryc. 8A-B; oraz 10A). W próbkach występują również jego idiomorficzne kryształy do 2 mm (ryc. 8B). Przestrzenie między spękanymi
Ryc.8. Wybrane mikrofotografie okruszcowania etapu siarczkowego
Objaśnienia: A - silnie zdeformowane i spękane agregaty pirytowe (py) wypełnione chalkopirytem (ccp), Cob_6, światło odbite, IN; B - zrosty ksenomorficznych agregatów pirotynu (po), sfalerytu (sp), chalkopirytu (ccp) oraz galeny (gn) wokół idiomorficznych kryształów oraz agregatów pirytu, Cob_3, światło odbite, IN.
Źródło: opracowanie własne.
Fig. 8. Selected micrographs of sulphide mineralization stage
Explanations: A - strongly deformed and cracked pyrite aggregates (py) filled by chalcopyrite (ccp), Cob_6, reflected light, IN; B - mineral assemblage consisting of pyrrhotite (po), sphalerite (sp), chal
copyrite and galena (gn) around pyrite aggregates. Cob_3, reflected light, IN.
Source: authors own work.
Żyłowamineralizacjani-co-as-bi-agzrejonumiastacobalt, kanada
Ryc. 9. Wybrane mikrofotografie okruszcowania etapu siarczkowego
Objaśnienia: A - ksenomorficzne agregaty sfalerytu (sp) z wrostkami galeny (gn) oraz dwoma genera
cjami pirotynu (po), Cob_4, światło odbite, IN; B - skupienie sfalerytu z charakterystycznymi równo
ległymi odmieszaniami pirotynu, wrostki galeny oraz 2 generacji pirotynu, Cob_4, światło odbite, IN.
Źródło: opracowanie własne.
Fig. 9.Selected micrographs of sulphidemineralization stage
Explanations: A - xenomorphic sphalerite (sp) aggregates with galena (gn) and pyrrhotite (po) (two generations) intergrowths, Cob_4, reflected light, IN; B - aggregate of sphalerite with pyrhotite diseases, galena (gn), Cob_4, reflected light, IN.
Source: author’s own work.
Ryc. 10.Wybrane mikrofotografieokruszcowaniaetapu siarczkowego
Objaśnienia. A - żyłka galenowo (gn) - sfalerytowa (sp) w agregacie pirytowo (py) - pirotynowym (po), Cob_l, światło odbite, IN; B - zrost tetraedrytu (td) z bornitem (bn) oraz skupieniami srebra rodzimego (Ag), saffloryt (sf), Cob_5, światło odbite, IN.
Źródło: opracowanie własne.
Fig. 10. Selected micrographs ofsulphide mineralization stage
Explanations: A - galena (gn) - sphalerite (sph) vein in pyrite (py) - pyrrhotite (po) aggregate. Cob_l, reflected light, IN; B - Mineral assemblage consisting of tetrahedrite (td), bornite (bn), native silver (Ag) and safflorite (sf), Cob_5, reflected light, IN.
Source: author’s own work.
kryształami pirytu wypełniają głównie chalkopiryt (ryc. 8A-B) oraz pirotyn (ryc. 8B i 10A), stwierdzono także inne siarczki, takie jak sfaleryt (ryc. 10A) i galena (ryc. 10A). W badanej rudzie obserwuje się kilka odmian pirotynu.
Występuje on w postaci wypełnień zbrekcjowanych pirytów, eksolucji wielkości kilku pm w obrębie dużych agregatów sfalerytowych (ryc. 9 B), a także większych
Ryc. 11. Obraz BSE zrostu bornitu, tctraedrytu oraz safflorytu ze srebrem rodzimym Objaśnienia: 1 - srebro rodzime (100 wl% Ag), 2 - satłloryl (Co Fe ,)As , 3 - Ictraedryl Cu,„„(Fe, 'Zn^.lSly . S,,I - bornie
Źródło: opracowanie własne.
Fig. 11. BSE image of composites ot bornite, tetrahedrite, safflorite and native silver Explanations::: 1 - native silver (100 wt% Ag), 2 - safflorite (Co Fe JAs , 3 - tetrahedrite Cii„(Fe. Zn , s.)SbH1 S,. , ■! - bornite
Source: author's own work.
Żyłowamineralizacjani-co-as-bi-agzrejonumiastacobalt, kanada
skupień o rozmiarach do 100 pm w sfalerycie (ryc. 9A-B). Największe agregaty pirotynowe charakteryzują się obecnością dwóch generacji pirotynu, tj. ciem
niejszego centrum oraz jaśniejszych obwódek (ryc. 9A-B). Sfaleryt jest obecny w formie drobnych żyłek w spękanych pirytach oraz większych agregatów w obrę
bie żyły węglanowej (ryc. 9A-B). W sfalerycie występują odmieszania piroty
nowe oraz liczne wrostki innych minerałów, takich jak pirotyn, piryt i galena.
Siarczek ołowiu w próbkach jest obecny w postaci hipautomorficznych skupień do 500 pm. Występują tu również agregaty tetraedrytowe oraz bornitowe (ryc. 10 B). Tetraedryt wypełnia przestrzenie pomiędzy siarczkami oraz safflory- tem (ryc. 3B i 10B). W próbce Cob_5 zaobserwowano srebro rodzime w formie nieregularnych, wydłużonych skupień o rozmiarach do 200 pm (ryc. 10B).
Analiza z użyciem skaningowej mikroanalizy chemicznej (SEM-EDS) potwier
dziła występowanie czystego srebra rodzimego (ryc. 11). Nie posiada ono domie
szek złota oraz rtęci. W preparatach zauważalne są także automorficzne kryształy arsenopirytu o rozmiarach do około 100 pm.
Podsumowanie
W artykule przedstawiono wyniki analizy mineralogicznej polimetalicznej rudy Ni-Co-As-Bi-Ag z rejonu miasta Cobalt w Kanadzie. Badania mineralogiczne obejmujące mikroskopię w świetle odbitym oraz skaningową mikroskopię elek
tronową z mikroanalizą chemiczną pozwoliły zakwalifikować rudę jako typową mineralizację formacji pięciometalicznej (Ni-Co-As-Bi-Ag). Wyróżniono trzy główne etapy mineralizacji: Ni-Co arsenkowy oraz Fe siarczkowy, a także pośredni występujący pomiędzy wcześniej wspomnianymi etapami okruszcowania. Etap Ni-Co arsenkowy reprezentowany jest przez saffloryt, który krystalizuje w postaci charakterystycznych gwiazd (tryplety igłowe). Osobliwością tego etapu jest niedo
bór siarki oraz żelaza. Siarczki stanowią głównie późniejsze wypełnienia w rudzie arsenkowej. Gersdorffit o zmiennym składzie chemicznym może wskazywać na występowanie etapu pośredniego. Jego dwie odmiany wyraźnie różnią się pod względem zawartości S oraz Fe. Pomiędzy różnymi odmianami gersdorffitu obser
wuje się liczne wrostki bizmutu rodzimego. W etapie siarczkowym krystalizował głównie piryt oraz pirotyn. W mniejszej ilości w rudzie obserwuje się chalkopiryt,
sfaleryt, galenę, arsenopiryt, bornit oraz tetraedryt. W badanych próbkach odno
towano również wystąpienia srebra rodzimego w postaci wrostków w tetraedrycie, które nie zawiera domieszek złota oraz rtęci.
Podziękowania
Autor chciałby podziękować Krzysztofowi Fołtynowi, Marioli Zając oraz Jaroslavowi Prśkowi za pomoc przy wykonywaniu badańmikroskopowych w świetle odbitym orazskaningowej mikroskopiielektronowej.
Literatura
AhmedH.A., Arai S., IkenneM., 2009, Mineralogy and Paragenesis ofthe Co-Ni Arsenide OresofBouAzzer, Anti-Atlas, Morocco, Economic Geology, 104, 249-266.
Andrews A. J., OwsiackiL„ Kerrich R„ Strong D. E, 1986,The silver deposits at Cobalt and Gowganda, Ontario. I: Geology, petrography, and whole-rock geochemistry, Canadian Journal of Earth Sciences, 23,1480-1506.
Bugge J.A. W„ 1978, Kongsberg-Bamble complex [w:] S.H.O. Bowie, A. Kvalheim, M.W.Haslan (red.), Mineral Deposits of Europe:Northwest Europe,Institution of Mining and Metallurgy andMineralogical Society, London,213-217.
JamborJ.L., 1971, Generalgeologyof the Cobalt Area,CanadianMineralogist, 11,12-33.
Johnsen O., 1986, Famous mineral localities: the Kongsberg silvermines, Norway, Minera logical Record, 17,19-36.
Kissin S.A., 1993,Five-element (Ni-Co-As-Ag-Bi) veins [w: ] RA. Sheahan, M.E. Cherry (red.), Ore DepositModels II, Geoscience Canada Reprint Series 6,87-98.
Maacha L„ Lebedev V.I., Saddiqi O., Borissenko A.S., Pavlova G.G, 2015, Arsenidedepositsof the Bou Azzerore district (Anti-Atlas Metallogenic Province) and their EconomicOutlook, TuvlENR SBRAS, Kyzyl.
Marshall D„ 2008, Economic Geology Models 2. MeltInclusions ofNativeSilver andNative Bismuth: A Re-examination of PossibleMechanisms for MetalEnrichment in Five-Element Deposits. Geoscience Canada 35,137-145.
ŻYŁOWA MINERALIZACJA NI-CO-AS-BI-AG Z REJONU MIASTA COBALT, KANADA
OndrusP., Veselovsky F.,GabasovaA.,HlousekJ., Srein V.,2003, Geology and hydrother
malvein system of the Jachymov (Joachimsthal)ore district. Journal ofGEOsciences, 48(3-4),3-18.
Petruk W., JamborJ., Boyle R.W., 1971, Historyof the Cobalt and Gowganda area, The CanadianMineralogist, 11(1), 1-11.
Petruk W„ Moore H.A., Atchison D.W., 1972, The Cobaltarea,24,h Intern Geol Congr, FieldExc A39-C39, Guidebook,11-26.
Robinson P„ 1984, Generalgeology of the Beaver-Temiskaming Mine, Cobalt, Ontario [ w: ] L. Owsiacki, H. Lovell (red.), Geology, Silver and GoldDeposits: Cobaltand Kirkland Lake,Geological Associationof Canada,Field Trip Guidebook,Field Trip 4,1-16.
Ruzicka V., ThorpeR.I., 1996, Arsenide vein silver - uranium [w:] O.R. Eckstrand, W.D. Sinclair, R.l.Thorpe (red.), Geology of Canadian Mineral DepositTypes, Geological Survey ofCanada, Geology of Canada, 8, 287-306.
Turner B„ Quat M„ Debicki R., ThurstonP., 2015, Heritage Silver Trail, Cobalt:Road tour of ahistoric silvermining camp,Natural Resources Canada andOntario Geological Survey, GeoTours NorthernOntario series.
WSPÓŁCZESNE PROBLEMY I KIERUNKI BADAWCZE W GEOGRAFII - TOM 6 Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ
Kraków 2018, 145-168