Oceniając trafność Prognozy Ludności na lata 2014-2050 GUS w pierwszych latach jej obowiązywania (2014-2016), można stwierdzić, iż była ona zróżnicowana w zależności od elementu ruchu naturalnego, dla którego wykonywana była analiza.
Największe niedopasowanie na poziomie województwa nastąpiło w przypadku urodzeń. Jest to tożsame z rozbieżnościami na poziomie kraju. Różnica sięgająca niemal 10% w 2016 r. zdaniem autorki jest efektem zmiany polityki ludnościowej (ściślej polityki rodzinnej) w kraju. Dominującym jej elementem stał się Rządowy Program Rodzina 500+. Stwierdzić należy, iż na decyzje prokreacyjne wpływa wiele czynników, jednakże zanotowany skokowy wzrost liczby urodzeń może wiązać się z poprawą warunków ekonomicznych polskich rodzin. W przypadku zgonów, dla których dopasowanie na poziomie powiatów było zróżnicowane, można mówić o losowości. W analizowanych przez innych autorów prognozach demograficz
nych GUS (por. Kałuża-Kopias 2011) trafność szacowania umieralności w dłuższej perspektywie czasu cechowała się zbyt pesymistycznymi założeniami w przypadku trwania życia wśród mężczyzn oraz zbyt optymistycznymi wśród kobiet. Ostatnim
Fig. 4. Real and forecasted in 2016 demographic types according to J.W. Webb in theMałopolskie Voivodship
Explanations: A - positive natural increase exceeds negative migration balance, B - positive natural increase is higher than positive migration balance, C - positive natural increase is lower than positive migration balance, D - positive migration balance with surplus compensates for negative natural increase, E - negative growth natural is not compensated by a positive migration balance, G - negative natural increase with negative, but not greater in the absolute value of migration balance, H - negative migration balance is not compensated by a positive natural increase.
Source: author’s own work based on GUS data and Population Forecasts for 2014-2050 GUS.
analizowanym elementem pod kątem trafności prognozy były migracje. Największe niedopasowania wystąpiły w powiatach strefy urbanizacyjnej dużych ośrodków miejskich oraz samych miastach na prawie powiatu. Wynika to z zahamowania procesów suburbanizacyjnych, które w trakcie tworzenia prognozy były bardzo intensywne. W ostatnich latach można też zauważyć zmianę ruchu migracyjnego w układzie miasto - wieś. Nastąpiło bowiem ograniczenie emigracji na wieś z miasta. Podsumowując, należy wysunąć wniosek, że prognozowanie procesów demograficznych jest procesem trudnym i zależnym od wielu czynników. Niewiel
kie zmiany, które trudno przewidzieć (np. zmiana polityki rządu), mogą wpłynąć na kierunek kształtowania się procesów ludnościowych, które są również zależne (w pewnym stopniu) od ideologii oraz poglądów partii rządzącej. Sytuacje takie są niemożliwe do przewidzenia w dłuższej perspektywie czasu. Przykładem mogą być omówione w artykule zmiany liczby urodzeń, lecz także często przedstawiane w literaturze zmiany ruchu wędrówkowego, szczególnie migracji zagranicznych, w zależności od sytuacji społeczno-gospodarczej danego kraju (Gałka 2017).
Wykona analiza określa trafność prognozy sporządzonej w 2014 r. W początko
wym okresie jej obowiązywania (lata 2014-2016) wykazuje ona zdaniem autorki spore niedopasowanie w stosunku do czasu, jaki minął od momentu jej powstania.
Uważa się, iż najbardziej prawdopodobne prognozy ustala się na okres 5-10 lat, a największe błędy mogą występować w przypadku dłuższego horyzontu cza
sowego danej prognozy. Należy więc podkreślić, że znaczący wpływ na różnice omawianej prognozy w stosunku do faktycznego stanu w latach 2014-2016 miały zmiany polityczne. Zmiana rządu w wyniku wyborów parlamentarnych w 2015 r.
spowodowała reformę polityki ludnościowej, która wpłynęła na dynamikę procesów demograficznych. W 2014 r. sytuacja demograficzna nie pozwalała na wykonanie tak pozytywnej prognozy np. liczby urodzeń. Jako poparcie wniosku autorki można przytoczyć stwierdzenia P. Eberthardta (2014), iż regres ludności w Polsce będzie stały i będzie się pogłębiać. Twierdził on też, że na skutek wchodzenia w wiek reprodukcyjny mniej licznych roczników dojdzie do zmniejszenia się dzietności.
W społeczeństwie konsumpcyjnym trendy te nie powinny ulec odwróceniu, co będzie prowadzić do stopniowego wymierania.
Kolejna grupa wniosków dotyczy elementów technicznych. Widoczne w tabe
lach dane zestawione dla różnej wielkości jednostek administracyjnych przy
Ruchnaturalnywwojewództwiemałopolskim...
porównywaniu wartości bezwzględnych mogą generować pewne problemy.
Przy stosunkowo niewielkich wartościach małe wahania, rzędu kilku jednostek, generują duże wartości procentowe. Chcąc odpowiedzieć na cel artykułu, autorka nie zdecydowała się jednak na analizę według współczynników, których porów
nanie pozwoliłoby na dokonanie oceny stanu sytuacji demograficznej powiatów.
Mówiąc o elementach technicznych oraz podejściu metodologicznym do tworzenia prognozy demograficznej, należy podkreślić, że o jej jakości decyduje w dużym stopniu dobór techniki prognozowania (Kędelski, Paradysz 2006; Sojka 2016).
Charakterystyką procesów demograficznych jest również ich zmienność w czasie.
Niniejszy artykuł ocenia trafność prognozy w pierwszych latach jej obowiązywania.
Aby wyciągnąć odpowiednie wnioski, należy dokonać oceny prognozy również w dłuższej perspektywie czasowej.
Literatura
Chochorowska A., Niemiec E.,2017, Ludność, ruchnaturalny i migracje wwojewództwie małopolskim w 2016 r„ Urząd Statystycznyw Krakowie,Kraków.
Chochorowska A.,NiemiecE., Gubernat A., 2016, Ludność, ruch naturalnyimigracjew woje
wództwie małopolskim w 2015r., UrządStatystyczny w Krakowie,Kraków.
Cierniak-Piotrowska M„ Marciniak G., Stańczak J., 2015,Statystyka zgonów i umieralności z powodu chorób układu krążenia[w:] Z. Strzelecki, J. Szymborski (red.),Zachorowalność iumieralność na choroby układu krążenia asytuacjademograficzna Polski,Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa, 56-81.
Dobrzańska J. (red.), 2015, Województwo małopolskie2015, Urząd Marszałkowski Woje
wództwaMałopolskiego, Kraków.
Dobrzańska J. (red.), 2016, Województwo małopolskie2016, Urząd Marszałkowski Woje
wództwa Małopolskiego, Kraków.
Dobrzańska J. (red.), 2017, Województwo małopolskie 2017, Urząd Marszałkowski Woje wództwaMałopolskiego, Kraków.
Eberhardt P., 2014, Fazy rozwoju demograficznegoPolski, Roczniki NaukSpołecznych, 6 (42), 2,135-160.
Gałka J., 2017, Migracje zagranicznew województwie małopolskimpo akcesji do Unii Euro pejskiej [w:] J. Hryniewicz, A.Potrykowska (red.),Sytuacja demograficzna Małopolski jako wyzwanie dla polityki społeczneji gospodarczej, Rządowa Rada Ludnościowa,
Warszawa, 123-151.
Goldstone J., 2012, A Theoryof Political Demography.Human andInstitutional Reproduction, [w:| J. Goldstone, E.Kaufmann,M. D. Toft(red.), Political Demography. How Population Changes Are Reshaping International Security and NationalPolitics, OxfordUniversity Press, Oxford, New York, 10-28.
Iwasiewicz A., 2011, Rola statystyki w życiu społeczeństwa i funkcjonowaniu państwa. Państwo i Społeczeństwo,2,105-134.
Jelonek A., 1999, Geografia ludności [w:] B. Kortus, A. Jackowski, K. Krzemień (red.), Geografiaw Uniwersytecie Jagiellońskim1849-1999. Rozwój idorobek naukgeograficznych wUniwersytecieJagiellońskim, Instytut Geografii U), Kraków,265-303.
JakóbikK.,GubernatA.,NiemiecE., 2015, Ludność,ruch naturalny i migracje w województwie małopolskim w2014 r„ Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków.
Kałuża-Kopias D., 2011, Poziom umieralności wprojekcjach demograficznych GUS, Acta Universitatis LodziensisFolia Oeconomica,254,155-163.
Kałuża-Kopias D., 2017, Trafność prognozowanego poziomu migracji w pracach GUS., Space-Society-Economy,13, 75-90.
Kędelski M„Paradysz J„ 2006, Demografia,WydawnictwoAkademii Ekonomicznej, Poznań.
KluzaS., 2007, Makroekonomiczne konsekwencje procesówdemograficznych [w:]S. Kluza, K. Plotzke, Z. Sirojć (red.),Procesy demograficzne a kapitał społeczny, Uczelnia Warszaw
ska im. MariiSkłodowskiej-Curie,Stowarzyszenie Społeczno-Gospodarcze „Mazowsze”, Warszawa.
Krupowicz J.,2012, Cykliczność procesu urodzeń. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicz
nego we Wrocławiu,Wrocław.
Krupowicz J„ 2017, Prognozowanie punktów zwrotnych procesu urodzeń, Studia Ekonomiczne.
Zeszyty Naukowe UniwersytetuEkonomicznego w Katowicach,326, 89-107
KuglerT., 2015, Political Demography [w:] P. James (red.), Oxford Bibliographies in Interna
tional Relations, OxfordUniversity Press, New York.
Kurek S., 2008, Typologia starzenia się ludności Polskiwujęciuprzestrzennym. Wydawnictwo NaukoweAkademii Pedagogicznej, Kraków.
Ruchnaturalnywwojewództwiemałopolskim...
Kurek S.,GałkaJ., WojtowiczM., 2014, Wpływ suburbanizacji na przemianywybranych struktur demograficznych i powiązań funkcjonalno-przestrzennych wKrakowskim Obsza rze Metropolitalnym,WydawnictwoNaukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Łobodzińska A, 2017,Migracje wewnętrzne w województwiemałopolskim [w:] J. Hryniewicz, A. Potrykowska (red.), Sytuacja demograficzna Małopolski jako wyzwaniedla polityki społecznej igospodarczej,Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa,152-171
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS), www.mpips.gov.pl (11.12.2017).
Sojka E., 2016, Adaptacyjne metody prognozowania w demografii.Studia Ekonomiczne, 270, 252-264.
Stańczak J.,SzałtysD. (red.),2016, Rocznik Demograficzny2016, GUS, Warszawa Szałtys D.,Waligórska M., Kostrzewa Z., Potyra M., Rutkowska L.,2014,Prognoza ludności
na lata 2014-2050, Główny Urząd Statystyczny,Warszawa.
Szukalski P„ 2016,Czy „Rodzina500+ ” zmieni sytuację demograficzną Polski?, Demografia i Gerontología Społeczna - Biuletyn Informacyjny, 1,1-5.
Ustawa z 11.02.2016roku o pomocypaństwa wwychowaniu dzieci przezrząd Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.2016, poz. 195).
Waligórska M„ Witkowski).,2016, Prognoza demograficznaPolski do roku 2050 - noweujęcie [w:] J. Hryniewicz, A. Potrykowska (red.),Perspektywy demograficzne jako wyzwanie dla politykiludnościowejPolski, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa, 50-66.
Webb J. W, 1963, The natural and migrational components ofpopulation changes in England and Wales1021-1931, Economic Geography, 39,2,130-148.
Weiner M., 1971, Política!Demography: AnInquiry into the Conseąuences of Population Change [in:] RapidPopulation Growth:ConseąuencesandPolicyImplications, National Academy of the Sciences, Johns Hopkins University Press,Baltimore, 567-617.
Zborowski A., 2001,Prognoza demograficznadla Krakowa - metoda badań [w:] B. Kortus (red.),Człowiek iPrzestrzeń, IGiGP UJ, Kraków, 89-97.
ZborowskiA., 2002, Obszary zagrożeń demograficzno-społecznych wwojewództwie mało
polskim na przełomie XXiXXI wieku [w:] Z.Górka, A. Jelonek (red.), Geograficzne uwarunkowania rozwoju Małopolski,IGiGPUJ, Kraków, 495-504.
Zborowski A., 2017, Perspektywy rozwoju demograficznego województwa małopolskiego - wybrane konsekwencje ekonomiczne i społeczne [w:| J. Hryniewicz, A. Potrykowska (red.), Sytuacja demograficzna Małopolski jako wyzwanie dla polityki społecznej ¡gospo
darczej,RządowaRada Ludnościowa, Warszawa, 174-223.