Początkowe bogactwo złóż w Cobalcie sprawiło, że zintensyfikowano poszukiwa
nia w obrębie Tarczy Kanadyjskiej i wkrótce doszło do odkrycia kolejnych złóż (głównie złota) około 200 km na północny zachód od miasta Cobalt. Jak głosi anegdota, w 1909 r. Jack Wilson z grupy Harry ego Prestona poślizgnął się na skale, a podeszwa jego buta zerwała pokrywający ją mech i ujawniła żyłę złota, która dała
początek kopalni Dome (Torlone 1979; fot. 5). W tym samym roku Benny Hollin- ger odkrył żyłę kwarcu ze złotem w miejscu, które miało stać się potem kopalnią Hollinger, a Sandy Mclntyre odkrył złoto w okolicy późniejszej kopalni Mclntyre (Barnes 1986). Te trzy kopalnie, największe w okolicy i znane jako „Wielka Trójka”, miały wkrótce uczynić ten region jednym z najważniejszych producentów złota na świecie (Barnes 1986).
Wiadomość o odkryciach wkrótce obiegła świat i rozpoczęła się „gorączka złota”. Wtedy też na scenę wkroczyli bracia Timminsowie, którzy założyli spółkę i zaczęli skupywać tereny górnicze w okolicy. Noah Timmins, główny udziało
wiec w kopalni Hollinger, w 1911 r. położył fundamenty pod nowe miasto: wybrał miejsce, zaplanował układ urbanistyczny, nadzorował sprzedaż gruntów i nadał mu nazwę od własnego nazwiska (Torlone 1979). Pożar, który zniszczył naj
większe w okolicy miasto Porcupine oraz rosnąca produkcja złota sprawiały, że Timmins szybko się rozwijało. Rozwój ten miał charakter planowy, a miasto nie było postrzegane jako tymczasowe osiedle górnicze, co dało mu szansę na dłuższą perspektywę funkcjonowania w porównaniu z opisanym wcześniej Cobaltem. Wraz z górnictwem pojawiły się tu także inne działy gospodarki (np. przemysł drzewny
Fot. 5. KopalniaDomew Timmins(fot. K.Fołtyn) Photo 5. Dome mine inTimmins (photo by K. Fołtyn)
Wpływwydobyciazłóżmetalinarozwójmiast...
dostarczający drewna do budowy podziemnych chodników), a wsparcie kopalń
„Wielkiej Trójki” pomogło uzupełnić infrastrukturę miejską o szpital.
Do 1931 r. liczba mieszkańców Timmins wzrosła do prawie 15 tys., a 10 lat później - do niemal 30 tys. (Torlone 1979). W latach 30. i 40. XX w. miejscowa społeczność z optymizmem patrzyła w przyszłość. Rosnące ceny złota sprawiały, że miasto praktycznie nie odczuło skutków Wielkiego Kryzysu. Opłacalna stała się eksploatacja także uboższych partii złoża, co zwiększyło produkcję. Podczas II wojny światowej osiągnęła ona maksymalny poziom. Naciski rządu federalnego na ciągłe zwiększanie produkcji miały jednak niekorzystne skutki. By zaspokoić rosnący popyt, skupiono się na eksploatacji najbogatszych w złoto partii złóż (fot. 6), podczas gdy w zwykłych warunkach kopalnie dbałyby o zrównoważone gospodarowanie złożem, by zapewnić ciągłość produkcji (Barnes 1986). Pre
ferowanie najzasobniejszych partii złóż sprawiło, że później koszty wydobycia
Fot. 6. Okaz bardzo bogatej rudyzłota w muzeum wTimmins(fot.K. Fołtyn)
Photo 6. Example ofaveryhigh grade gold ore fromthe TimminsMuseum (photo by K. Fołtyn)
uboższej rudy wzrosły, co przy spadających cenach metalu skróciło żywotność kopalń (Torlone 1979).
W latach 50. i 60. XX w. liczba mieszkańców Timmins utrzymywała się na sta
bilnym poziomie, ale górnictwo borykało się już z rosnącymi kosztami eksploatacji i spadającymi cenami złota (Torlone 1979). W efekcie produkcja malała, a wiele kopalń zamknięto. Miasto starało się zdywersyfikować źródła swych dochodów, jednak bez powodzenia i w rezultacie popadło w kryzys.
W roku 1963 dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności w okolicy Timmins odkryto duże złoże miedzi, cynku, ołowiu i srebra, nazwane Kidd Creek (Barnes 1968; Torlone 1979). Pozwoliło to zdywersyfikować górnictwo, skompensować trudności w wydobyciu złota i dało szansę na zróżnicowanie gospodarki miasta.
Innym ważnym wydarzeniem była wtedy budowa autostrady skracającej podróże do Sudbury, głównego ośrodka miejskiego na południu, co znacznie zmniejszyło koszty transportu i względną izolację Timmins. Rosnące ceny złota w latach 70.
i 80. XX w. pozwoliły również poprawić sytuację górnictwa złota (Torlone 1979).
Miasto, znacznie powiększone w 1973 r. do prawie 3 tys. km2 (tab. 1) przez
wchło-Tab. 1. Największe pod względem powierzchni miasta Kanady Tab. 1. The Largest cities and towns in Canada by area
Źródło: opracowanie własne na podstawie Statistics Canada 2011.
Source: author’s own work based on Statistics Canada 2011.
L.p./
-2 Senneterre Quebec 14 892
-3 Rouyn-Noranda Quebec 6 011 +
4 Val-d’Or Quebec 3 552 +
5 Greater Sudbury Ontario 3 227 +
6 Kawartha Lakes Ontario 3 083
-7 Timmins Ontario 2 979 +
8 Ottawa Ontario 2 790
-9 Gillam Manitoba 1 996
-10 Sept-iles Quebec 1 764 +
Wpływwydobyciazłóżmetalinarozwójmiast...
nięcie okolicznych miejscowości, stało się w latach 90. regionalnym ośrodkiem dla północno-wschodniego Ontario. Poza górnictwem i przemysłem drzewnym rozwinęły się tu inne gałęzie przemysłu oraz usługi, w tym także turystyka. Obecnie Timmins ma ponad 40 tys. mieszkańców (Statistics Canada 2017).
Korzystna z punktu widzenia złożowego budowa geologiczna miała funda
mentalne znaczenie dla rozwoju Timmins. Występowanie światowej klasy złóż złota typu orogenicznego oraz obecność złóż miedzi i cynku typu VMS (Volcano- genic massive sulfide - wulkanogenicznych masywnych siarczków) spotykane są w wielu tzw. pasach zieleńcowych (opisywane miasto znajduje się w obrębie pasa zieleńcowego Abitibi). Polimetaliczne złoże Kidd Creek, będące jednym z najwięk
szych tego typu na świecie, wyprodukowało dotychczas ponad 100 min ton rudy o średniej zawartości 6,55% Zn i 2,31% Cu, a mimo ciągłej eksploatacji trwającej od 1966 r. wciąż posiada 19 min ton zasobów (średnio 1,8% Cu, 5,5% Zn, 0,18%
Pb, 53 g/t Ag - Pressacco 1999; Laznicka 2006). Złoża złota typu orogenicznego charakteryzują się występowaniem bogatych żył złotonośnych, zwykle w grupach obok siebie. W obrębie całego pasa Abitibi wyprodukowano około 4800 t złota, z czego około 19001 tylko z rejonu Timmins. Dla porównania - w całej Kalifornii wydobyto od czasu słynnej „gorączki złota” do dziś około 3700 t złota (Laznicka 2006). Obecność złóż metali stanowiła nie tylko główny czynnik miastotwórczy, lecz także stymulowała procesy demograficzne i gospodarcze, co sprzyjało rozwo
jowi Timmins. Wielkość zasobów złóż sprawiła, że miasto to miało w porównaniu z Cobaltem o wiele więcej czasu na późniejsze zdywersyfikowanie gospodarki.