Europejski Fundusz Rolny Gwarancji

Europejski Fundusz Rolny Gwarancji (EFRG) (European Agricultural Guarantee Fund) został powołany na mocy Rozporządzenia Rady nr 1290/2005 z 21 czerwca 2005 roku w sprawie fi nansowania wspólnej polityki rolnej. W nowym okresie programowania obejmującym lata 2007–2013 zastąpił on Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – Sekcja Gwarancji (EFOiGR-SG)⁷. Europejski Fundusz Rolny Gwarancji ma za zadanie utrzymywać gwarantowane minimalne ceny na produkty rolne w ramach I fi laru WPR. Wspiera również działania interwencyjne na rynku produktów rolnych, dopłat bezpośrednich oraz dopłat do eksportu tych produktów do krajów trzecich. Fundusz ten ma swój wkład fi nansowy w ramach działań informacyjno-promocyjnych dotyczących produktów rolnych zarówno w UE, jak i poza jej granicami. Działania te są realizowane przez Komisję Europejską, państwa członkowskie oraz organizacje międzynarodowe.

Zadaniem Funduszu jest także dbanie o wysoką jakość produktów rolnych i bezpieczeń-stwo żywnościowe za pomocą badań jakości żywności i wypełniania wymagań wetery-naryjnych i fi tosanitarnych. Wymienione środki są przeznaczone na działania kontrolne w zakresie weterynarii, środków spożywczych i pasz zwierzęcych oraz w programach zwalczania i kontroli chorób zwierzęcych⁸.

Duże znaczenie nadaje się również systemowi badań nad strukturą gospodarstw rol-nych. Dotyczy to m.in. utrzymania i rozwijania sieci danych rachunkowości rolnej, co z kolei sprzyja gromadzeniu w sposób jednolity niezbędnych danych z zakresu fi nan-sowych i gospodarczych aspektów rolnictwa na terenie całej Wspólnoty. Na podstawie tych danych Komisja Europejska ma możliwość na bieżąco monitorować sytuację fi -nansową gospodarstw. Powołując się zatem na zbiorcze dane, może podejmować trafne decyzje co do kierunków wydatkowania środków na rozwój sektora rolnego, a przez to może również oceniać wpływ wywierany przez WPR na europejskie rolnictwo.

Wyżej zarysowano ogólne kierunki wsparcia w ramach EFRG. Jednak największa część środków wydawana jest w postaci wsparcia bezpośredniego w ramach WPR. Doty czy to płatności bezpośrednich, wsparcia dochodowego rolników, jak również środków przejścio-wych dla noprzejścio-wych krajów członkowskich. Szczegółowe zasady wspomnianych wcześniej form wsparcia ze względu na to, że są częścią I fi laru WPR, zostały określone w kil ku unijnych rozporządzeniach, a nie w Rozporządzeniu ustanawiającym EFRG (Rozporzą-dzenie nr 1290/2005). Mowa tu o szczegółowych aktach prawnych dotyczących wprowa-dzenia zasad dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach Wspólnej Polityki Rolnej⁹,

7 Początkowo fundusz został utworzony Rozporządzeniem Rady nr 25 z 4 kwietnia 1962 roku, [w:] Dz.U.

WE nr L 30 z 20 kwietnia 1962 roku. W późniejszym okresie kilkakrotnie wprowadzano zmiany w zasa-dach jego funkcjonowania.

8 Por.: art. 3 Rozporządzenia Rady nr 1290/2005 z 21 czerwca 2005 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 209 z 11 sierpnia 2005 roku.

9 Dotyczy to Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 21 października 2003 roku. Szczegółowe zasady dotyczące wdrożenia systemu jednolitych płatności usta-nowione Rozporządzeniem nr 1782/2003 określone są w: Rozporządzeniu KE nr 795/2004 z 21 kwietnia 2004 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 141 z 30 kwietnia 2004 roku; Rozporządzeniu KE nr 411/2007 z 17 kwietnia 2007 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 101 z 18 kwietnia 2007 roku; Rozporządzeniu KE nr 552/2007 z 22 maja 2007 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 131 z 25 maja 2007 roku; Rozporządzeniu KE nr 608/2007 z 1 czerwca 2007 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 141 z 2 czerwca 2007 roku.

zarówno „starych”, jak i nowych państw członkowskich UE¹⁰, systemach pomocowych (w szczególności odnosi się to do premii jakościowej z tytułu uprawy pszenicy durum) i implementacji systemu wsparcia w nowych państwach członkowskich¹¹.

Rolnik, aby otrzymać środki fi nansowe w ramach płatności bezpośrednich, musi spełnić wiele warunków. Mowa tutaj o konieczności stosowania zasady współzależno-ści (cross-compliance). Określa ona wymogi, jakie spełnić powinno gospodarstwo, aby kwalifi kować się do wsparcia bezpośredniego. Dotyczy to także wymogów w zakresie zarządzania gospodarstwem oraz przestrzegania zasad dobrej kultury rolnej. Najważniej-sze z nich to regulacje z zakresu ochrony środowiska, zdrowia publicznego, zdrowotno-ści roślin i zwierząt, jakozdrowotno-ści żywnozdrowotno-ści, rejestracji i dobrostanu zwierząt¹². Zachowanie zasad dobrej kultury rolnej oznacza utrzymywanie gruntów rolnych zgodnie z zasadami ochrony środowiska. Szczegółowe warunki określane są na poziomie krajów członkow-skich¹³. Mechanizm zasady współzależności przewiduje także obowiązkową kontrolę na miejscu co najmniej 1% gospodarstw rolnych w kraju. 25% środków z nałożonych kar będzie mógł zatrzymać kraj członkowski¹⁴.

Wprowadzenie zasady współzależności można tłumaczyć w dużej mierze tym, że europejscy konsumenci zwracają szczególną uwagę na jakość kupowanej żywności.

Z tego wynika też zaproponowany przez Komisję rygorystyczny system kontroli prze-strzegania norm i standardów oraz ewentualnych kar za ich nieprzestrzeganie. Rolnik za niewypełnienie norm określonych w zasadzie współzależności karany jest zmniejsze-niem wysokości płatności¹⁵. Terminem granicznym dla wprowadzenia zasady współza-leżności dla „starych” państw członkowskich był początek 2007 roku¹⁶, natomiast nowe państwa członkowskie zostały wyłączone z obowiązywania zasady współzależności do 2009 roku.

10 Por.: Rozporządzenie Rady nr 864/2004 z 29 kwietnia 2004 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 161 z 30 kwietnia 2004 roku.

11 Por.: Akt dotyczący warunków przystąpienia: Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Sło-wacji, Słowenii i Węgier, [w:] Dz.U. UE nr L 236 z 26 września 2003 roku; a także: Akt przystąpienia Bułgarii i Rumunii do UE, [w:] Dz.U. UE nr L 203 z 21 czerwca 2005 roku.

12 Oznacza to konieczność spełnienia warunków określonych w pięciu rozporządzeniach i czternastu dy-rektywach określonych w Załączniku III do Rozporządzenia Rady nr 1782/2003. Por.: art. 3–5 i Załącz-nik III do Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 27 października 2003 roku oraz: http://ec.europa.eu/agriculture/capreform/infosheets/crocom_en.pdf

13 Dla polskiego rolnictwa nie jest to rozwiązanie zupełnie nowe, już dziś bowiem rolnik, aby otrzymać dopłaty bezpośrednie, musi spełnić minimalne wymagania dotyczące utrzymania gruntów w dobrej kulturze rolnej. Dotyczy to utrzymywania gruntów rolnych zgodnie z wymogami ochrony środowiska oraz przynajmniej raz w roku dokonania odpowiednich zabiegów agrotechnicznych (uprawa roślin lub ugorowanie – w wypadku gruntów ornych, koszenie trawy co najmniej raz w roku w okresie wegetacyj-nym – w wypadku łąk, wypasanie zwierząt w okresie wegetacyjwegetacyj-nym traw – w wypadku pastwisk). Por.:

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 7 kwietnia 2004 roku, [w:] Dz.U. RP z 2004 roku, nr 65, poz. 600 (znowelizowane w: Dz.U. RP z 2005 roku, nr 36, poz. 326; nr 80, poz. 702), a także: Ire-na Dauer (red.) / Mariusz Fotyma / Andrzej Madej, Kodeks zwykłej dobrej praktyki rolniczej, Warszawa 2004, s. 42–53.

14 Por.: art. 9 Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 21 października 2003 roku.

15 Jednorazowe uchybienie w spełnianiu określonych norm skutkuje obniżeniem płatności o 5% (w wy-padku powtarzających się zaniedbań – 15%). W skrajnym wywy-padku (celowe nieprzestrzeganie norm) obniżenie może sięgnąć 20% bądź też dany rolnik może zostać wyłączony z systemów pomocowych.

Por.: ibidem, art. 7 ust. 2–4.

16 Por.: ibidem, Załącznik III pkt A, B, C.

Tabela 37. Zasady dobrej kultury rolnej

normy dotyczące zmianowania upraw w danym przypadku,

minimalne wymogi dotyczące obsady zwierząt lub/i odpowiednie systemy,

ochrona trwałych pastwisk,

zachowanie charakterystycznych cech krajobrazu, w tym, w razie potrzeby, zakaz karczowania drzewek oliwnych,

unikanie nachodzenia niepożądanej roślinności na grunty rolne,

utrzymanie gajów oliwnych w dobrym stanie wegetacji.

Źródło: Załącznik IV do Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 21 października 2003 roku, zmieniony Rozporządzeniem Rady nr 864/2004 z 29 kwietnia 2004 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 161 z 30 kwietnia 2004 roku

„Stare” państwa członkowskie w ramach systemu dopłat fi nansowanego przez EFRG mogą wybrać między dwoma rodzajami płatności: jednolitą płatnością na gospodarstwo (JPG) a jednolitą płatnością regionalną (JPR). W wypadku jednolitej płatności na gospo-darstwo nie ma wymogu prowadzenia określonych upraw lub chowu określonych zwierząt w gospodarstwie. Wysokość płatności na hektar użytków rolnych jest obliczana na pod-stawie płatności otrzymywanej w okresie referencyjnym¹⁷. Na poziomie krajowym suma kwot referencyjnych nie może być wyższa aniżeli pułapy określone w Załączniku VIII do Rozporządzenia Rady nr 1782/2003. W celu utrzymania ustalonego pułapu kwot referen-cyjnych na poziomie krajowym tworzy się rezerwę, która powstaje z obniżenia poszcze-gólnych kwot referencyjnych maksymalnie do 3% danej kwoty referencyjnej. Rezerwa wykorzystywana jest w szczególności na przyznanie kwot referencyjnych rolnikom, któ-rzy rozpoczynają działalność rolniczą bądź znajdują się w specyfi cznej sytuacji¹⁸.

Obszarem, który nie będzie brany pod uwagę przy wyliczaniu wysokości JPG, będą użytki rolne przeznaczone pod uprawy wieloletnie, lasy i ziemia użytkowana w celach nierolniczych. Od 2007 roku premie mleczne i płatności dodatkowe do produkcji mleka wliczane są do JPG. Państwa członkowskie mogły samodzielnie zdecydować o włącze-niu części lub całości premii mlecznej do JPG już w 2005 roku. W wypadku rolników nieposiadających w okresie referencyjnym użytków rolnych, ale otrzymujących premie zwierzęce, wartość JPG będzie równa średniej wielkości płatności z okresu

referencyj-17 Dla „starych” państw członkowskich okres referencyjny obejmuje lata kalendarzowe 2000–2002. Por.:

ibidem, art. 38. Dla Rumunii i Bułgarii był to okres 2002–2004.

18 Por.: ibidem, art. 42 ust. 1–4.

nego. Transfer praw do płatności jest dokonywany w ramach państwa członkowskiego.

Odbywa się łącznie z transferem lub bez transferu ziemi.

Kraje członkowskie mogły, najpóźniej do 1 sierpnia 2004 roku, zdecydować się na wprowadzenie jednolitej płatności regionalnej, która polega na stosowaniu jednej stawki w całym regionie. Kwota dotacji obliczana jest przez podział pułapu regionalnego przez liczbę hektarów gruntów kwalifi kujących się do wsparcia¹⁹. System jednolitej płatności regionalnej umożliwia stosowanie dopłat o identycznej wysokości do wszystkich rodza-jów użytków rolnych. Regionalizacja dopłat bezpośrednich oznacza, że transfer praw może odbywać się wyłącznie w granicach danego regionu bądź między regionami, jedy-nie w sytuacji tej samej jednostkowej stawki płatności. Płatność będzie mogła być zróż-nicowana: w innej wysokości na trwałe użytki zielone, a w innej na pozostałe uprawiane obszary²⁰. Podobnie jak w wypadku JPG, spod JPR są wyłączone uprawy wieloletnie, lasy i ziemia użytkowana w celach nierolniczych. Do płatności uprawnione są grunty orne i trwałe użytki zielone, wyłączone są natomiast uprawy wieloletnie, lasy i grunty użytkowane nierolniczo.

W ramach systemu jednolitej płatności regionalnej stosowane jest odłogowanie. Sto-pa odłogowania stanowi iloczyn: a) stopy obowiązkowego odłogowania wynoszącej 10% i b) udziału gruntów, na które wypłacono płatności obszarowe do upraw polowych

19 Por.: ibidem, art. 58 ust. 1, a także Single Payment Scheme – the concept, http://ec.europa.eu/agriculture/

capreform/infosheets/pay_en.pdf

20 Por.: Ocena reformy WPR uzgodnionej w Luksemburgu 26 czerwca 2006 roku z perspektywy Polski, http://www1.ukie.gov.pl/HLP%5Cfi les.nsf/0/07A4EABC1F07A216C12571DB00327151/$fi le/ocena_

reformy_WPR_FAPA.pdf?Open, Warszawa 2004, s. 5–6.

Tabela 38. Pułapy krajowych kwot referencyjnych (w tys. euro; w cenach z 2003 roku)

Państwo

członkowskie 2005 2006 2007 2008 2009

2010 i kolejne

lata

Austria 613 000 633 577 737 093 742 610 745 561 744 955

Belgia 411 053 580 376 593 395 606 935 614 179 611 805

Dania 943 369 1 015 479 1 021 296 1 027 278 1 030 478 1 030 478

Finlandia 467 000 561 956 563 613 565 690 566 801 565 520

Francja 7 199 000 8 236 045 8 282 938 8 330 205 8 355 488 8 363 488 Grecja 838 289 2 143 603 2 171 217 2 175 731 2 178 146 1 988 815 Hiszpania 3 266 092 4 635 365 4 649 913 4 664 087 4 671 669 4 673 546

Holandia 386 586 428 329 833 858 846 389 853 090 853 090

Irlandia 1 260 142 13 379 191 1 337 919 1 340 752 1 342 268 1 340 521

Luksemburg 33 414 36 602 37 051 37 051 37 051 37 051

Niemcy 5 148 003 5 647 175 5 695 607 5 744 240 5 770 254 5 770 254

Portugalia 452 000 504 287 571 377 572 368 572 898 572 594

Szwecja 637 388 670 917 755 045 760 281 763 082 763 082

Wielka Brytania 3 697 528 3 944 745 3 960 986 3 977 175 3 985 834 3 975 849 Włochy 2 539 000 3 791 893 3 813 520 3 835 663 3 847 508 3 869 053 Źródło: Załącznik VIII do Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 21 października 2003 roku

w okresie referencyjnym w stosunku do gruntów ogółem uprawnionych do płatności regionalnej. Do odłogowania zobowiązane są gospodarstwa posiadające powierzch-nię zdolną do wyprodukowania (obliczoną według regionalnego/krajowego plonu referencyjnego) ilości zbóż odpowiadającej 92 tonom podzielonym przez udział grun-tów, na które wypłacono płatności obszarowe do upraw polowych w okresie referen-cyjnym w stosunku do gruntów ogółem uprawnionych do płatności regionalnej²¹.

Omówione wyżej systemy dopłat bezpośrednich w „starych” państwach skich różnią się od tych, które znalazły zastosowanie w nowych państwach członkow-skich. I tak, dla nowych państw członkowskich obowiązuje system jednolitej płatności obszarowej (JPO), który jest nowym rozwiązaniem niestosowanym w UE przed akcesją 12 nowych państw członkowskich. W nowym systemie płatności obliczane są według stawek płatności na 1 hektar gruntów rolnych, przy czym nie ma znaczenia rodzaj pro-dukcji rolnej. Taki właśnie system będzie funkcjonować w Polsce do 2009 roku. Po tej dacie Polska musi zacząć stosować JPG lub JPR, według zasad przyjętych w „starych”

państwach członkowskich.

Nie przewidziano również obowiązkowego odłogowania części gruntów. Płatność przysługuje na każdy „kwalifi kujący się hektar”. Przy czym kwalifi kujący się hektar

„oznacza grunty rolne gospodarstwa obejmujące grunty orne i trwałe pastwiska, z wyjąt-kiem powierzchni pod uprawami trwałymi, lasami oraz powierzchni wykorzystywanych do celów nierolniczych (...) powierzchnie obsadzone chmielem lub podlegające zobo-wiązaniu odłogowania tymczasowego lub powierzchnie upraw bananowców, bądź też powierzchnie obsadzone drzewkami oliwnymi”²².

Państwa stosujące JPO mają określony poziom środków na ten cel, tworząc jedno-cześnie rezerwę krajową. Powstaje ona przez dokonanie liniowej redukcji swoich puła-pów krajowych o 3%. Rezerwa ta przeznaczana jest na płatności bezpośrednie dla rolni-ków znajdujących się w szczególnej sytuacji, aby zapewnić ich równe traktowanie²³.

W porównaniu ze standardowym systemem płatności bezpośrednich JPO ma tę przewagę, że umożliwia łatwiejszy dostęp do płatności, co dla nowych państw człon-kowskich, biorąc pod uwagę ich zdolności absorpcyjne, ma niezwykle duże znaczenie.

W Polsce płatności wypłacane są na wszystkie grunty rolne utrzymane w dobrej kulturze rolnej z zachowaniem wymogów ochrony środowiska²⁴. Stosownie do zapisów Traktatu Akcesyjnego okres przejściowy na dochodzenie do ich pełnej wysokości, rozpoczynając od 25%, wynosi 10 lat. Schemat dochodzenia do pełnych dopłat bezpośrednich polskich rolników obrazuje tabela 40.

Płatności uzupełniające są wypłacane proporcjonalnie do powierzchni upraw, ale tyl-ko w kierunkach produkcji wspieranych w Unii Europejskiej płatnościami bezpośred-nimi. Nie przysługują płatności w stosunku do powierzchni przeznaczonej pod upra-wę buraków cukrowych i ziemniaków, poza skrobiowymi. Na sfi nansowanie płatności

21 Por.: ibidem, s. 8.

22 Art. 44 ust. 2 w związku z art. 71a ust. 3 Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 21 października 2003 roku. Artykuł ten zmieniono Rozporządzeniem Rady nr 2012/2006 z 19 grudnia 2006 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 384 z 29 grudnia 2006 roku.

23 Por.: art. 71d ust. 2–3 Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 21 października 2003 roku.

24 Por.: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 7 kwietnia 2004 roku, [w:] Dz.U. RP z 2004 roku, nr 65, poz. 600 (znowelizowane w: Dz.U. RP z 2005 roku, nr 36, poz. 326; nr 80, poz. 702).

Tabela 39. Pułap środków przeznaczonych na dopłaty bezpośrednie dla poszczególnych nowych państw członkowskich Unii Europejskiej (w tys. euro) RokBułgariaCyprCzechyEstoniaLitwaŁotwaMaltaPolskaRumuniaSłowacjaSłoweniaWęgry 2005–8 900228 80023 40092 00033 900670724 600–97 70035 800350 800 2006–12 500 294 55127 300113 84743 819830980 835–127 21344 184446 305 2007200 38417 660377 91940 400154 91260 7641 6401 263 706441 930161 36258 958540 286 2008240 52122 100469 98650 500193 07675 6102 0501 572 577530 681200 91273 533672 765 2009281 15426 540559 14560 500230 56090 0162 4601 870 392621 636238 98987 840802 610 2010321 37630 980644 74570 600267 260103 9162 8702 155 492710 441275 489101 840929 210 2011401 62035 420730 44580 700303 960117 8163 2802 440 492888 051312 089115 8401 055 910 2012481 96439 860816 04590 800340 660131 7163 6902 725 5921 065 662348 589129 8401 182 510 2013562 30844 300901 745100 900377 360145 6164 1003 010 6921 243 272385 189143 9401 309 210 2014642 65244 300901 745100 900377 360145 6164 1003 010 6921 420 882385 189143 9401 309 210 2015722 99644 300901 745100 900377 360145 6164 1003 010 6921 598 493385 189143 9401 309 210 2016 i ko- lejne lata803 34044 300 901 745100 900377 360145 6164 1003 010 6921 776 103385 189143 9401 309 210 Źródło: Załącznik VIIIa do Rozporządzenia Rady nr 1782/2003 z 29 września 2003 roku, [w:] Dz.U. UE nr L 270 z 21 października 2003 roku

uzupełniających jest wykorzystywana część środków z Planu Rozwoju Obszarów Wiej-skich, a także środki z budżetu krajowego²⁵.

Tabela 40. Dochodzenie do pełnych dopłat bezpośrednich przez polskich rolników (dane w %)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Dopłaty

(I fi lar) 25+11^* 30+9 35+7 40 50 60 70 80 90 100

Środki

krajowe 19 21 23 30 30 30 30 20 10 0

Razem 55 60 65 70 80 90 100 100 100 100

* W latach 2004–2006 środki w ramach I fi laru WPR zostały uzupełnione przez środki z II fi laru. Uzyskano je w re-zultacie przesunięcia z funduszu na rozwój wsi (od 2007 roku EFRROW) oraz wkładu z budżetu krajowego.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport na temat rezultatów negocjacji o członkostwo Rzeczypospo-litej w Unii Europejskiej, Warszawa 2002, s. 16–18; Wsparcie gospodarstw po wejściu do UE, Warszawa 2005, s. 1; Płatności bezpośrednie UE jako instrument wsparcia sektora rolnego – przeszłość teraźniejszość i przyszłość, Warszawa 2004, s. 8–10; Robert Dziewulski / Bartosz Otachel / Katarzyna Smyk, Warunki członkostwa Polski w UE na tle wyników negocjacji akcesyjnych pozostałych państw kandydujących Grupy z Laeken, http://www.doc.

ukie.gov.pl/cdrom/cd2/dokumenty/05_opracowania/analizy/ba_11_analiza_2.pdf, s. 36; System uproszczony dopłat bezpośrednich w Polsce – funkcjonowanie i wstępne szacunki stawek dopłat, http://www.fapa.com.pl/gfx/saepr/

INFO%20doplaty_2.pdf, Warszawa 2003, s. 2; Andrzej Czyżewski / Bazyl Czyżewski / Anna Henisz, Rolnictwo polskie w Unii Europejskiej. Wyniki negocjacji akcesyjnych, Poznań 2003, s. 22 n.

Paradoksalnie, wynegocjowane w Kopenhadze warunki integracji polskiego rolnic-twa z rolnictwem UE, a zwłaszcza system płatności obszarowych, są bliższe założeniom reformy WPR niż zasady wspierania gospodarstw w „starych” państwach członkow-skich. W Polsce wysokość dopłat bezpośrednich wynika z powierzchni gospodarstwa, a nie wielkości produkcji²⁶. Co więcej, uproszczony system przyznawania dopłat bez-pośrednich jest bardzo bliski zarówno systemowi JPG, jak i JPR. W tym sensie oddzie-lenie wysokości dopłat od wielkości produkcji będzie dla polskich rolników jedynie lekką modyfi kacją obecnie funkcjonującego systemu. Zaproponowany przez Komisję Europejską nowy system wsparcia gospodarstw jednoznacznie wskazuje na odejście od promowania rolnictwa przemysłowego na rzecz zrównoważonej produkcji rolnej²⁷.

Na poziomie krajowym rolę agencji płatniczej w ramach interwencji EFRG²⁸ od-grywa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR)²⁹. Realizuje ona zadania i kompetencje w zakresie obsługi administracyjnej płatności bezpośrednich,

25 Por.: Wsparcie gospodarstw po wejściu do UE, Warszawa 2005, s. 1.

26 W trakcie negocjacji akcesyjnych Polska mogła wybrać między systemem uproszczonym (wysokość wsparcia w formie dopłat bezpośrednich zależy od powierzchni gospodarstwa) a tradycyjnym (wyso-kość wsparcia zależy od wielkości produkcji).

27 Por.: Implikacje reformy Wspólnej Polityki Rolnej dla polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich, Warsza-wa 2004, s. 6.

28 Por.: art. 212 Ustawy z 30 czerwca 2005 roku, [w:] Dz.U. RP 2005 roku, nr 249, poz. 2104.

29 ARiMR otrzymała tymczasową akredytację na okres 12 miesięcy obejmującą działania w ramach Osi 1:

grupy producentów rolnych, renty strukturalne; w ramach Osi 2: wspieranie gospodarowania w górskich i innych niekorzystnych warunkach gospodarowania, zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów

Tabela 41. Przegląd systemów płatności bezpośrednich w ramach WPR Unii Europejskiej (stan na grudzień 2007) Państwo Rok wprowadze- nia JPG/JPR

RegionyModel JPG, JPR/JPO Rok zastosowania mechanizmu decoupling* dla płatności mlecznych

Sektory pozostałe do włączenia

Stan wdrożenia drugiej fazy reformy WPR (tytoń, bawełna, oliwa, chmiel) i sektora cukrowniczego Austria2005JPG 2007– premia za krowy mamki 100% – premia za rzeźne cielęta 100% – dorosłe bydło rzeźne 40%

– tytoń 100% – chmiel 25% Belgia

2005

Strefa Północna: Flandria + Bruksela

JPG2006

– premia za krowy mamki 100% – premia ubojowa za cielęta 100% – dopłaty do ziarna (specyfi czne odmiany) 100%

– tytoniowy współczynnik dla mechanizmu decoupling: 1 2005Zone Sud: WaloniaJPG2006– premia za krowy mamki 100% – dopłaty do ziarna (specyfi czne odmiany) 100%

– tytoniowy współczynnik dla mechanizmu decoupling: 1 BułgariaJPO CyprJPO CzechyJPO– indywidualne płatności cukrowe Dania2005jako jeden regionmieszany JPG i JPR2005– specjalna premia za buhaje 75% – premia za owce i kozy 50%– EstoniaJPO– Finlandia2006trzy regiony

mieszany JPG i JPR zmierzający w kierunku jednolitej stawki

2006

– premia za chów kóz i owiec 50% – specjalna premia za bydło 75% – stosownie do art 69**: – 2,1% pułapu dla upraw gruntowych, – 10% pułapu dla sektora bydła i nasion (tymotka) Francja2005JPG2006

–10% potrącenie dla sektora oliwy na rzecz programów organizacji producentów (art. 110** lit. i) Rozporządzenia 1782/2003 i art. 8, Załącznik VII pkt H i I do Rozporządzenia nr 865/2003: – płatności za uprawę chmielu 25% (Załącznik VII pkt H i I): – oliwa i współczynnik dla mechanizmu decoupling: 1 – współczynnik tytoniu dla mechanizmu decoupling: 0,4 Niemcy2006

Berlin plus Brandenburgia, Brema i Hamburg mieszany JPG i JPR zmierzający w kierunku jednolitej stawki

2005

– dopłaty do chmielu 25% – tytoniowy współczynnik dla mechanizmu decoupling: 0,4

Państwo Rok wprowadze- nia JPG/JPR

RegionyModel JPG, JPR/JPO Rok zasto- sowania mechanizmu decoupling* dla płatności mlecznych

Sektory pozostałe do włączenia

Stan wdrożenia drugiej fazy reformy WPR (tytoń, bawełna, oliwa, chmiel) i sektora cukrow- niczego Grecja2006JPG2007

– ziarno – stosownie do art. 69: – 10% pułapu dla gruntów uprawnych, –10% pułapu dla sektora wołowiny, – 5% pułapu płatności z tytułu owiec i kóz

– stosownie do art. 69: – 2% pułapu dla tytoniu, – 4% pułapu dla oliwy, – 10% pułapu dla cukru –2% potrącenie dla sektora oliwy na rzecz programów organi- zacji producentów (art. 110)** Rozporządzenia nr 1782/2003 oraz art. 8, Załącznik VII pkt H i I Rozporządzenia nr 865/2003: – współczynnik decoupling dla tyto- niu i oliwy: 1 Hiszpania2006JPG2006

– ziarno 100% – uprawy gruntowe 25% – premia za owce i kozy 50% – premia za krowy mamki 100% – cielęta rzeźne 100% – dorosłe bydło rzeźne 40% – stosownie do art. 69**: – 7% pułapu dla bydła – 10% pułapu płatności mlecznych (w regionach peryferyjnych ww. pozycje 100%) – współczynnik dla tytoniu w odniesieniu do mechanizmu decoupling: 0,4 – współczynnik dla oliwy w odniesieniu do mechanizmu decoupling: 0,936 – stosownie do art. 69**: – 5% pułapu dla tytoniu, – 10% pułapu dla bawełny – 10% pułapu dla cukru Holandia2006JPG2007– premia za rzeźne cielęta 100% – dorosłe bydło rzeźne 100% – nasiona lnu 100%

– Irlandia2005JPG2005brak– LitwaJPG– indywidualne płatności cukrowe Luksemburg2005jako jeden regionJPO mieszana2005brak Łotwamieszany JPG i JPR– indywidualne płatności cukrowe Malta2007jako jeden regionJPObrak– PolskaJPR– indywidualne płatności cukrowe Portugalia2005JPO2007

– premia za krowy mamki 100% – premia za rzeźne cielęta 100% – dorosłe bydło rzeźne 40% – premia za chów kóz i owiec 50% – nasiona 100% – regiony peryferyjne 100% – stosownie do art. 69**: – 1% (zbiory na gruntach ornych, ryż, sektor wołowiny i owiec) – stosownie do art. 69**: – 10% pułapu dla sektora oliwy, – 10% pułapu dla cukru, wskaźnik dla mechanizmu decoupling dla tytoniu: 0,5 – wskaźnik dla mechanizmu decoupling dla oliwy: 1

W dokumencie Fundusze Unii Europejskiej 2007 – 2013 (Stron 163-174)