Formy wprowadzania uczniów w tajniki wiedzy przyrodniczej. Krystyna

Od 2005 roku uczniowie Gimnazjum im. Jana Pawła II mają możliwość realizo-wania projektu „Młody chemik eksperymentuje” w ramach współpracy z Zakładem Metalurgii Chemicznej z Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej, sekcją Dydaktyki Chemii Wrocławskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Chemiczne-go oraz ze Stowarzyszeniem na rzecz  Ekologii  Humanistycznej  EKOS  w  Sułowie.

Nadrzędnym celem projektu „Młody chemik eksperymentuje” jest stworzenie wa-runków pełnego rozwoju ucznia poprzez edukację chemiczną i proekologiczną.

Natomiast cele szczegółowe to:

● Umożliwienie poznania istoty i techniki eksperymentu naukowego;

● Tworzenie warunków sprzyjających do samodzielnego, twórczego rozwią-zywania problemów i motywowania do podjęcia studiów i pracy badawczej;

● Tworzenie kontaktów i  obszarów współdziałania ze środowiskiem akade-mickim;

● Nabywanie umiejętności prezentacji osiągnięć z  wykorzystywaniem tech-nik multimedialnych.

Na zajęcia uczniowie dojeżdżali busem pod opieką nauczyciela lub rodzica. W ra-mach czterogodzinnych zajęć laboratoryjnych uczniowie samodzielnie realizowali dostosowany do poziomu szkoły średniej program ćwiczeń laboratoryjnych z chemii nieorganicznej i  analitycznej podobny do programu zajęć obowiązkowych dla stu-dentów I roku Wydziału Chemicznego. W czasie realizacji projektu gimnazjaliści wraz z  młodzieżą akademicką uczestniczyli w  wykładach naukowych. Swoje całoroczne osiągnięcia badawcze uczniowie mieli możliwość przedstawić podczas sesji postero-wej czy też w formie prezentacji multimedialnej. W ramach tego projektu sułowscy gimnazjaliści brali udział w  Regionalnym Konkursie Chemicznym, w  którym kilka-krotnie byli laureatami i fi nalistami. Podstawą oceny wiedzy i umiejętności uczniów były pisemne sprawdziany (kolokwia), analizy kontrolne, prezentacje multimedialne.

Kryteria oceny pracy uczestników były bardzo wysokie, ale jasne i  konsekwentnie oraz sprawiedliwie stosowane. Każdego roku odbywa się uroczyste podsumowanie projektu Młody Chemik Eksperymentuje w sali wykładowej Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej. Wraz z uczestnikami projektu corocznie byli obecni: rodzi-ce, nauczyciele, dyrektorzy szkół, prowadzący zajęcia, władze uczelni, przedstawiciele Dolnośląskiego Kuratorium, Wydziału Edukacji oraz zaproszeni goście. Podczas tych uroczystości Dziekan Wydziału Chemicznego wręczał uczestnikom zaświadczenie z ocenami. Zaświadczenie z oceną bardzo dobrą i celującą zwalnia przyszłego studen-ta z określonej liczby zajęć laboratoryjnych na Politechnice Wrocławskiej.

Oprócz aspektów poznawczych, eksperymentowanie w  laboratoriach Poli-techniki Wrocławskiej daje uczniom niepowtarzalną szansę samodzielnej pracy w przyjaznej atmosferze i prowadzenie dyskusji na poziomie akademickim między kadrą a  uczniami. Należy podkreślić, że niektórzy uczestnicy projektu, dzisiaj już podjęli studia chemiczne i inne, to potencjalni następcy kadry akademickiej.

Gimnazjum im. Jana Pawła II w Sułowie we współpracy ze Stowarzyszeniem na rzecz Ekologii Humanistycznej EKOS było organizatorem wieloletniego, cyklicz-nego przedsięwzięcia sympozjum pt. „Postawy proekologiczne u progu XXI wieku”, które od 1999 r. odbywały się w ostatnią sobotę września w gimnazjum w Sułowie, miejscowości położonej w Parku Krajobrazowym Dolina Baryczy.

Cel nadrzędny sympozjum to ukształtowanie postaw proekologicznych po-przez:

● Zaprezentowanie własnego dorobku nauczycieli i uczniów w tematyce pro środowiskowej;

● Dzielenie się zdobytymi doświadczeniami innymi uczestnikami w zakresie dydaktyki i wychowania;

● Tworzenie instytucjonalnych ram współpracy i  wymiana doświadczeń po-między szkołami, nauczycielami, i rodzicami celem rozpowszechnienia idei nowatorstwa pedagogicznego;

Ukształtowanie pozytywnego wizerunku regionu na zewnątrz przy aktywiza-cji społecznej mieszkańców i organizaaktywiza-cji.

Program każdego sympozjum był bogaty i  urozmaicony. Zawierał wykła-dy plenarne, w czasie których prelegenci poruszali szeroki wachlarz problemów, poczynając od zagadnień naukowo-fi lozofi cznych poprzez tematykę związaną z ekologią i ochroną środowiska. Podczas sesji posterowej uczestnicy konferencji, między innymi nauczyciele, uczniowie, mieli możliwość zaprezentowania swo-ich przemyśleń i  osiągnięć naukowo-metodycznych. Po południu odbywały się warsztaty edukacyjne w  plenerze – ścieżki edukacyjne przeprowadzone przez nauczycieli i  uczniów gimnazjum w  Sułowie. Każda ze ścieżek miała swój temat i określone zadania do rozwiązania (karta pracy). Tematyka ścieżek związana była z przyrodą, ekologią, historią oraz walorami Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy.

Uczestnikami konferencji byli pracownicy naukowi, nauczyciele, uczniowie wszyst-kich szczebli nauczania, studenci, rodzice, władze lokalne i  wojewódzkie, przed-stawiciele kuratorium, organizacji pozarządowych oraz osoby zainteresowane te-matyką. W 10 edycjach sympozjum wzięło udział ponad 2,5 tysiąca uczestników, w tym około 1000 uczniów i studentów, zaprezentowało 133 postery. Wygłoszono 43 wykłady i zrealizowano 77 ścieżek edukacyjnych w plenerze. Były to ścieżki pie-sze, konne, kajakowe oraz rowerowe. Wszystkie ścieżki edukacyjne zostały przy-gotowane i zrealizowane przez uczniów gimnazjum w Sułowie pod nadzorem ich nauczycieli oraz przedstawicieli Dolnośląskiego Zespołu Parków Krajobrazowych we Wrocławiu. Przewodnikami po kolejnych ścieżkach byli również sułowscy gim-nazjaliści. Uczestnikom ścieżek stawiano zadania oraz pokazywano osobliwości przyrody w Parku Krajobrazowym Dolina Baryczy.

Korzyści wypływające ze zorganizowania sympozjum:

● Wydanie Materiałów Pokonferencyjnych w formie książkowej i elektronicz-nej, będących formą pomocy naukowej na różnym poziomie kształcenia.

Materiały Pokonferencyjne otrzymywał każdy uczestnik;

● Nawiązywanie kontaktów wśród młodzieży i  nauczycieli z  różnych pozio-mów kształcenia oraz władzami samorządowymi i oświatowymi;

● Zintegrowanie społeczności lokalnej przez włączenie rodziców, uczniów, nauczycieli, władz gminnych do czynnego udziału w  realizowaniu działań dydaktyczno-wychowawczych szkoły;

● Poprzez bezpośredni kontakt z pracownikami wyższych uczelni i innych or-ganizacji pozarządowych wyraźniej kształtują się wyższe wartości postaw młodzieży i społeczności lokalnej;

● Uczniowie i nauczyciele prezentowali własne doświadczenia i swój dorobek w zakresie działań prośrodowiskowych, stając się liderami w swoim gronie;

● Nawiązano liczne kontakty i podjęto współpracę wśród młodzieży i nauczy-cieli;

● Poznano wartości regionalno-kulturalne Doliny Baryczy;

● Sympozjum jako 10-letnie przedsięwzięcie naukowe samoistnie stało się platformą prezentacji dokonań ludzi z pasją związanych z Doliną Baryczy.

Dużym i cennym osiągnięciem było pozyskanie znaczącej liczby młodzieży dla idei działań proekologicznych poprzez ich udział w wykładach autorskich, posterach, ścieżkach edukacyjnych konferencji prasowej czy też pracach organizacyjnych.

Sympozja naukowe, zajęcia laboratoryjne na wyższej uczelni, edukacyjne pro-gramy badawcze oraz konkursy stwarzają szansę odkrywania wiedzy twórczej po-stawy wobec przyrody, wdrażają uczniów do wartościowego życia, które cechuje pasja i skuteczność działania.