Krajowe Standardy Zawodowe wymagają od ciebie refleksji nad własnym życiory-sem, doświadczeniami i praktyką, mogącymi wpływać na relacje z twoimi klientami. Rozpocząłeś już ten proces i nauczyłeś się, że samoświadomość, która z niego wy-pływa staje się niezbędna w dalszym rozwoju zawodowym.
Poprzedni rozdział wykazał, że to kim jesteśmy zostało ukształtowane w znacznej mierze przez nasze relacje i doświadczenia życiowe. Wynika z tego, że kiedy pracow-nicy socjalni wykorzystują siebie w swoich działaniach zawodowych, wykorzystują wszystko to, co ukształtowało ich w przeszłości. W niemierzalnym stopniu pracow-nicy przenoszą w teraźniejszość postawy, przekonania, behawioralne manieryzmy i sposoby postrzegania, które zinternalizowali w dzieciństwie i w czasie dalszego życia.
Choć to prawda, istoty ludzkie nie są tylko biernymi odbiorcami swoich przeszłych relacji i doświadczeń. Mogą decydować o swoim życiu. Do pewnego stopnia każdy z nas może decydować o tym, w jakie relacje wchodzi z innymi i jak reaguje na oto-czenie. Poniższe ćwiczenie polegające na tworzeniu własnej LINII ŻYCIA ułatwi ci prześledzenie twojego życia i zidentyfikowanie czynników, które cię ukształtowały. Będziesz w stanie wskazać punkty zwrotne swojego życia, decyzje (swoje lub innych), które zmieniły jego tok.
Ćwiczenie LINII ŻYCIA składa się z kilku etapów i będzie kontynuowane w kolejnych rozdziałach książki. Dlatego prosimy być trzymał je w bezpiecznym miejscu, bo roz-rośnie się ono do sporych rozmiarów. Proponuję byś rozpoczął je na arkuszu A3.
Ćwiczenie 3
Twoja LINIA ŻYCIA
Ćwiczenie LINII ŻYCIA składa się z kilku etapów. Celem jest kontynuacja procesu budowa-nia samoświadomości przygotowującej cię do praktyki zawodowej. Prosimy dokładnie przestrzegać instrukcji, a w części 1 unikać podawania nieprawdziwych danych (patrz poniżej).
W książce znajdziesz przykładowe diagramy LINII ŻYCIA w pięciu etapach. Odwołują się one do życia Sophie, wyimaginowanej studentki nauk społecznych. W pierwszej części dowiesz się jak rozpocząć tworzenie własnego diagramu LINII ŻYCIA. Sam możesz dodać dużo więcej faktów niż w podanym przykładzie.
Ćwiczenie 3 (A) tworzenie własnej LINII ŻYCIA 1 (wykonywane pojedynczo)
Î Przygotuj duży arkusz papieru (najlepiej A3) i narysuj po przekątnej falistą linię.
Î Na górze wpisz swoją datę urodzin.
Î Na dole wpisz słowo „TERAZ”.
Î W pobliżu daty urodzenia wypisz imiona członków rodziny, w której się urodziłeś (jeśli je znasz). Wymień rodziców i rodzeństwo wraz z datami urodzin.
Î Teraz zacznij wymieniać fakty z twojego życia, używając LINII do wprowadzenia chronologii, pozycjonując fakty na linii proporcjonalnie pomiędzy datą urodzin i TERAZ.
Î Na przykład, jeśli masz teraz 24 lata, a do szkoły poszłaś w wieku lat 4, powinieneś zaznaczyć to na wysokości mniej więcej 1/6 linii.
Î Kontynuuj wypisywanie faktów. Na przykład: zmianę szkoły, przeprowadzki, wy-darzenia rodzinne takie jak wakacje, choroby w rodzinie, ciąże, nowe narodziny, śmierci, separacje, rozwody, małżeństwa, zdane i oblane egzaminy, rozpoczęte studia, itp.
Î Gdy skończysz, prześledź całość jeszcze raz i uzupełnij o dodatkowe szczegóły. Przykładowo, czy potrafisz wypisać imiona kolegów i przyjaciół ze szkoły? Wypisz ich imiona i imiona nauczycieli.
Î Dodawaj kolejne fakty wraz z powracającymi wspomnieniami.
Pamiętaj, że to nie jest sprawdzian pamięci. To początek zdyscyplinowanego ćwiczenia w samoświadomości. Gdy skończysz, zachowaj swoją LINIĘ ŻYCIA w bezpiecznym miej-scu. Przyda się przy kolejnym etapie ćwiczenia.
Ćwiczenie 3(B): rozmowa z partnerem o twojej LINII ŻYCIA
Po zakończeniu tego etapu znajdź sobie partnera i w turach porozmawiajcie o „faktach” ze swojego życia. Ogranicz swoją prezentację do stwierdzeń takich jak „Urodziłem się w 1984” i odeprzyj pokusę rozmowy o uczuciach – na to przyjdzie czas później.
Peter dostaje się na studia Narodziny w rodzinie -
Pamiętam kota (Tygrys) Pierwszy dzień w przedszkolu
Szkoła podstawowa w Shrevingham Lane (zaprzyjaźniam się z Jenny)
Szkolna wymiana uczniowska z Francją. Poznaję Pierette, przyjaciółkę korespondencyjną Matka
Ojciec Babka Dziadek Dziadek Peter (o rok starszy) brat
Separacja mamy i taty – Tanya, Pete i ja zostajemy z mamą Odwiedza mnie Pierette
Rodzice wracają do siebie. Zaczynam naukę jazdy konnej
Gimnazjum w Satfield
Bullied on school coach. Made a new friend (Daisy) Wycieczka do Limoges, odwiedzam Pierette i jej rodzinę
Tess (pies) umiera Mama i tata adoptują Harry’ego
Matura.
College w Satfield Zdana Matura – upijam się!
Wolontariat w Nowej Zelandii – dzieci z problemami z nauką
Praca biurowa
Rozpoczynam szkolenie przygotowujące do pracy socjalnej Usunięcie ciąży
TERAZ Psychologia Socjologia Angielski
LINIA ŻYCIA SOPHIE
Dostaję psa (Tess)
Rodzi się Tanya (siostra) mama przechodzi
depresję poporodową
Mama i tata zostają rodzicami zastępczymi dla Harry’ego
Wakacje w USA wraz z mamą, tatą, Peterem i Harrym
Harry i Tanya dużo się kócą
Doradca ochotnik – nastolatki Kurs w empatycznym słuchaniu
Podróż do Tajlandii i Nowej Zelandii z Amie
FAKTY BEZ EMOCJI
1988 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Umiera babcia ze strony matki
Ćwiczenie 3(C):
Î Rozpoczynasz trzeci etap ćwiczenia LINII ŻYCIA, w którym ponownie prześledzisz wszystkie kroki i dopiszesz uczucia do związanych z nimi wydarzeń. Wskazówki znajdziesz w LINII ŻYCIA 2, która jest pierwszą LINIĄ ŻYCIA Sophie uzupełnioną o uczucia.
Î Przykładowo, konkretne wydarzenie życiowe, takie jak przeprowadzka w 10 roku życia mogło, wywołać smutek z powodu utraty przyjaciół, albo radość na myśl o nowej szkole i nawiązaniu nowych przyjaźni.
Î Spróbuj sobie przypomnieć jak czułeś się w czasie gdy te wydarzenia miały miejsce, nie jak teraz je odbierasz i wpisz te uczucia obok danego wydarzenia.
Î Przesuwaj się dalej po LINII ŻYCIA poszukując wydarzeń, które mają dla ciebie wy-jątkowe, emocjonalne znaczenie, zwłaszcza tych, które wywołują u ciebie mieszane uczucia. Na przykład, rozpad bliskiej przyjaźni może przynieść mieszaninę smutku i ulgi, a pierwsze dni szkoły podniecenia i lęku.
Î Inne wydarzenia życiowe mogą spowodować cierpienie – może to być choroba lub śmierć w rodzinie.
Î Czy jesteś w stanie przywołać moment, w którym walczyłeś z bólem emocjonalnym?
Î Emocje możesz wpisywać obok wydarzeń długopisem innego kolory, by łatwiej je było odróżnić.
W przypominaniu sobie swoich uczuć pomóc może ci diagram LINII ZYCIA 2. Na przy-kładzie Sophie widzimy, że udało jej się przypomnieć uczucia, jakie wywołało w niej pojawienie się Tess (psa), albo gdy w wieku siedmiu lat pojechała do Limoges, odwiedzić swoją przyjaciółkę korespondencyjną, Pierette.
Ćwiczenie 3(D): praca w parach nad dwoma zadaniami
1. Wybierz jedno z wydarzeń życiowych i opisz je swojemu partnerowi wraz z towa-rzyszącymi mu emocjami.
2. Spróbuj zidentyfikować i opowiedzieć partnerowi o wydarzeniu, które wpłynęło na twoją decyzję o wyborze ścieżki kariery.
3. Jeśli to kolej twojego partnera, słuchaj go uważnie i staraj się mu nie przerywać. Postaraj się raczej po cichu wczuć się w jego położenie.
Peter dostaje się na studia Narodziny w rodzinie -
Pamiętam kota (Tygrys)
Pierwszy dzień w przedszkolu
Szkoła podstawowa w Shrevingham Lane (zaprzyjaźniam się z Jenny)
Szkolna wymiana uczniowska z Francją. Poznaję Pierette, przyjaciółkę korespondencyjną
Matka Ojciec
Babka Dziadek Dziadek Peter (o rok starszy) brat
Separacja mamy i taty – Tanya, Pete i ja zostajemy z mamą Odwiedza mnie Pierette
Rodzice wracają do siebie. Zaczynam naukę jazdy konnej
Gimnazjum w Satfield
Bullied on school coach. Made a new friend (Daisy) Wycieczka do Limoges, odwiedzam Pierette i jej rodzinę
Tess (pies) umiera Mama i tata adoptują Harry’ego
Matura.
College w Satfield
Zdana Matura – upijam się!
Wolontariat w Nowej Zelandii – dzieci z problemami z nauką
Praca biurowa
Rozpoczynam szkolenie przygotowujące do pracy socjalnej
Usunięcie ciąży TERAZ Psychologia Socjologia Angielski LINIA ŻYCIA SOPHIE
Dostaję psa (Tess) Byłam niesamowicie
podekscytowana. Od razu ją pokochałam
Rodzi się Tanya (siostra)
mama przechodzi
depresję poporodową
Mama i tata zostają rodzicami zastępczymi dla Harry’ego
Wakacje w USA wraz z mamą, tatą, Peterem i Harrym
Harry i Tanya dużo się kócą
Doradca ochotnik – nastolatki Kurs w empatycznym słuchaniu
Podróż do Tajlandii i Nowej Zelandii z Amie
FAKTY Z NIEKTÓRYMI EMOCJAMI 1988 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Umiera babcia ze strony matki
Powracam do Wielkiej Brytanii Podekscytowana, ale także zaniepokojona
LINIA ŻYCIA – wnioski
Î Podobnie jak w przypadku genogramu i wielu innych ćwiczeń z tej książki, celem LINII ŻYCIA jest pomoc w tworzeniu twojej samoświadomości.
Î Na tym etapie ćwiczenia rozpocząłeś już tworzenie dokumentu zawierającego czynniki, które miały społeczny i emocjonalny wpływ na twoje życie. To one za-decydowały o tym kim dzisiaj jesteś.
Î Rozbudowałeś także swoją emocjonalną mapę (Rozdział 3) analizując fakty i uczu-cia w twojej historii relacyjnej – z rodziną i z przyjaciółmi.
Î Omawiając swoją LINIĘ ŻYCIA z inną osobą prawdopodobnie nauczyłeś się czegoś o sobie.
Î Przysłuchując się uważnie faktom i uczuciom z życia twojego partnera, poprawiłeś swoją zdolność empatii.
Î Uczenie się siebie jest jednoznaczne z opanowywaniem głównego narzędzia uży-wanego w pracy socjalnej.
Gdy skończysz, zachowaj swoją LINIĘ ŻYCIA w bezpiecznym miejscu. Przyda się przy kolejnym etapie ćwiczenia.
WYKORZYSTANIE JAŹNI
W całym rozdziale wspomina się o wykorzystywaniu jaźni. Wydaje się jasnym, że za-nim pracownik socjalny będzie w stanie robić to poprawnie, powinien najpierw po-znać ową jaźń, której próbuje używać.
Im lepiej ktoś poznaje siebie, tym lepiej potrafi się odnaleźć w stanie nazywanym czasem „ludzką kondycją”. Tego rodzaju umiejscowienie jaźni oznacza, że dana oso-ba jest świadoma nie tylko aktualnych wydarzeń swojego życia, ale także z towa-rzyszących im emocji i potrafi umieścić te uczucia w szerszym i głębszym pojęciu człowieczeństwa.
Na przykład, jeśli ktoś, z kim jesteśmy w bliskiej relacji nagle odchodzi do innej oso-by, prawdopodobnie wywoła to u nas głęboki ból emocjonalny, a być może także depresję. Z czasem jednak (jeśli) ból maleje, jesteśmy w stanie zrobić krok do tyłu i spojrzeć na wszystko ze świeżej perspektywy. Jednym ze słów, które na pewno
przychodzą wam do głowy jest „strata”, ponieważ doświadczenie przyniosło ze sobą utratę osoby, roli czyjegoś partnera, być może także utratę pewności siebie… itd.
Im dalej jesteśmy w stanie odsunąć się od danego doświadczenia, tym łatwiej jest nam umiejscowić je w większym doświadczeniu bycia człowiekiem. Nasze osobiste poczucie straty jest, w sensie bardziej ogólnym i w różnych formach, charaktery-styczne dla kondycji ludzkiej. Do im większej refleksji nad naszym życiem jesteśmy zdolni, jako indywidualnymi przykładami bycia człowiekiem, tym łatwiej odnaleźć się nam w zuniwersalizowanym pojęciu konstruktów emocjonalnych. Poruszamy się na meta-poziomie człowieczeństwa, zdobywając bardziej intensywne doświadcze-nie bycia członkiem rasy ludzkiej.
To nas zmienia. Pomaga nam pogłębić nasze człowieczeństwo do poziomu, na któ-rym jest to już człowieczeństwo wszystkich ludzi. Na tym wspólnym poziomie na-sza historia zaczyna do pewnego stopnia przypominać historię każdego człowieka. To właśnie krok w kierunku umiejscowienia siebie w głębokim doświadczaniu bycia człowiekiem umożliwia nam empatię. Uzyskujemy zdolność wyobrażania sobie jak czuje się druga osoba. Odtąd jaźń może być wykorzystywana w relacjach ponieważ, mówiąc metaforycznie, jaźń jednego człowieka jest drugim człowiekiem: łączy nas wspólne człowieczeństwo.
Wydaje się więc, że kiedy stajemy się bardziej sobą, potrafimy wchodzić w głębsze relacje z innymi. Używamy naszych doświadczeń życiowych by lepiej zrozumieć i współczuć naszemu klientowi. Rozbudowana świadomość własnej jaźni prowadzi do pogłębienia świadomości drugiej osoby, na której opiera się wykorzystanie jaźni.
POSUMOWANIE ROZDZIAŁU
Î Ten rozdział skupiał się na elementach intrapersonalnych podkreślając centralną rolę samoświadomości pracy socjalnej opartej na relacjach i wykorzystywaniu jaźni.
Î Zobaczyliście, że samoświadomość jest powiązana z teorią, wartościami i umie-jętnościami społecznymi.
nych czynników, które Cię ukształtowały.
Î Studia przypadków pozwoliły ci zobaczyć zalety samoświadomości, ale także przeszkody jakie pracownicy mogą w samoobronie, często nieświadomie, sta-wiać na własnej drodze.
Î Wraz ze wzrostem samoświadomości rośnie twoja zdolność wykorzystywania samego siebie w pracy i umiejscawiania twojej „jaźni” w szerszym rozumieniu znaczenia bycia człowiekiem.
SOCJALNEJ OPARTEJ NA RELACJACH
WPROWADZENIE
Poznanie samego siebie wydaje się być podstawą do poznania innych ludzi (Howe 2008). Poznanie innych ludzi i ich świadomość, tego że ich poznaliśmy, daje im prze-świadczenie bycia lepiej rozumianymi, być może lepiej niż kiedykolwiek wcześniej. To zrozumienie rodzi okoliczności, w których mogą spróbować zrozumieć samych siebie – dlaczego czują, myślą i zachowują się tak, a nie inaczej. Ich rosnąca samo-świadomość daje im świetną sposobność wprowadzenia zmian do swojego życia, doświadczenia wyższego poziomu konstruktywnej kontroli nad ich ludzkim i ma-terialnym środowiskiem. Ten rodzaj terapeutycznych zmian u podopiecznego jest sercem i racją działań opartych o relacje.
Aby lepiej zrozumieć jak osiągnąć ten poziom pracy socjalnej, rozdział skupiać się bę-dzie na badaniu teorii inteligencji emocjonalnej i związanym z nią wykorzystywaniu empatii. Obydwie pomagają pracownikom socjalnym zrozumieć ich ludzkie sytuacje i poznać drugą osobę. Obie optymalizują szanse pracownika na nawiązanie krea-tywnych, opartych na współpracy relacji zawodowej z podopiecznymi, tak by w od-powiedzi podopieczni mogli nawiązywać lepsze relacje z samymi sobą i z innymi.
Jeśli chodzi o praktyczne umiejętności, będziesz pracować nad zwiększeniem swojej inteligencji emocjonalnej, swoich umiejętności słuchania innych osób i odczuwaniu empatii do tego, co usłyszycie. Temat komunikacji, zarówno werbalnej jak i niewer-balnej, będzie pojawiał się w całym rozdziale.
Kluczowej roli 1, Element 1.3
Rozwiń strategię pozwalającą na sensowne relacje.
Kluczowej roli 2, Element 5.1
Zapewnij klientowi emocjonalne i praktyczne wsparcie, by:
Î umożliwić ludziom wyrażanie, badanie i ocenę ich uczuć i emocji,
Î przeprowadzać ludzi przez proces zmian,
Î rozwijać partnerskie relacje.