Badania terenowe są również jednym z podstawowych narzędzi nauczania podczas ekspedycji nad jezioro Higgins. Uważamy, że jeśli pomożemy uczniom zrozumieć ich otoczenie, będą oni lepiej wyposażeni do radzenia sobie z wyzwa-niami codziennego życia. Jednym z narzędzi, które ma ułatwić osiągnięcie tego celu, jest gra, w której uczestnicy muszą zebrać zestaw różnych przedmiotów (scavenger hunt). Gra ta odbywa się w trakcie wyprawy i w jej ramach uczniowie zadają pytania nieznajomym; pytania dotyczą jeziora Higgins, stanu Michigan
192 Douglas Bell
i społeczności tam mieszającej, a jednocześnie uczniowie dokonują obserwacji dotyczących miasteczka, jeziora i ludzi. Miejscowa społeczność różni się od tych, z których uczniowie pochodzą. W trakcie podsumowania gry zawsze trafiają się uczniowie, którzy opowiadają o niezwykłych wydarzeniach, dziwnym wyglą-dzie czy dziwacznych komentarzach, które usłyszeli od lokalnych mieszkańców.
Często uczniowie czują, że jest to związane z ich rasą, ich sposobem mówienia czy pochodzeniem etnicznym. Na podstawie tych komentarzy wyłania się kolejny cel ekspedycji w głąb kultury, którym jest zwiększanie świadomości oraz konfronto-wanie się ze stereotypami.
Pod koniec warsztatów uczniowie biorą udział w ćwiczeniu nazywanym Bafa Bafa. Wojsko w Stanach Zjednoczonych początkowo używało Bafa Bafa, aby po-móc personelowi wojskowemu w zauważeniu i zrozumieniu różnorodności kul-turowej. W ćwiczeniu tym potrzebne są dwie grupy reprezentujące dwie kultury.
Uczniowie i liderzy zanurzeni są albo w kulturze Alfa, albo Beta i ich zadaniem jest wzajemna interakcja zgodnie z zasadami nowej kultury. Następnie kultury muszą się połączyć, co naturalnie powoduje wiele problemów.
Poniżej przedstawiam wysiłki nauczyciela prowadzącego Outdoors Club w szkole East Toledo, wykorzystujący metody nauczania ekspedycyjnego do zwiększenia zaangażowania uczniów mających kłopoty z nauką i frekwencją.
East Toledo Outdoors Club
Poranne powietrze jest chłodne i mokre. Chociaż jest 7:30 rano, nadal jest dość ciemno. Jest jednak grupa 11 siódmoklasistów, którzy zdecydowali się spędzić so-botni poranek z East Toledo Outdoors Club i wyjechać z nim na wyprawę węd-karską, na połów sandacza amerykańskiego na jeziorze Erie. Większość z nich nigdy nie była na łodzi, ani nawet nie pomyślała o łowieniu ryb z łodzi. A nie jest to mała łódź wiosłowa. Dzieciaki patrzą szeroko otwartymi oczami, z napięciem i oczekiwaniem, na dziesięciometrową łódź rybacką Pro-craft, przycumowaną przy nabrzeżu. Kapitan zwraca się do grupy, dając im zwięzłe, ale surowe wska-zówki dotyczące zachowania na łodzi, opowiada też, jak odpowiednio korzystać ze sprzętu. Na koniec przypomina im o naszym grupowym celu, którym jest zła-panie przydzielonego limitu sandacza amerykańskiego.
Gdy grupa przechodzi ostrożnie w dół nabrzeża, jeden za drugim, dla wie-lu osób jest to pierwszy kontakt z pływającym dokiem, który podskakuje w górę i w dół, chwiejąc się pod stopami. Kiedy są już na pokładzie, chowają swoje rzeczy, przy czym każdy uczeń pomaga innym, starając się dobrze wykorzystać dostępną przestrzeń. Już wówczas ta grupa nieznających się osób pomaga sobie nawzajem;
niektórych to uspokaja, wiedzą, że nie są sami w tym obcym, nowym środowisku.
Nauka poza murami szkoły (Expeditionary learning)
–
autentyczna edukacja... 193 W tym momencie staje się jasne, że doświadczenia tego dnia nie zostaną łatwo zapomniane przez uczestników wyprawy.Dobry nauczyciel nauk ścisłych w gimnazjum zawsze skupia się na tym, jak zaangażować uczniów w uczenie się treści wymaganych przez programy naucza-nia na poziomie stanu i okręgu, ale też dba o to, aby uczniowie dostrzegali związki ze światem, który ich otacza. Jest to szczególnie ważne podczas pracy z ucznia-mi z grupy wysokiego ryzyka w moim z ucznia-miejskim gimnazjum. Wraz z kolegaz ucznia-mi wciąż szukamy sposobów tworzenia tych powiązań w szkole, zgłębiałem również metody budowania takich powiązań poza klasą poprzez angażowanie uczniów w naukę poza murami szkoły w ramach działania East Toledo Outdoors Club (ETOC). Podczas gdy mój wewnętrzny nauczyciel wierzy, że ten projekt poza-lekcyjny angażuje uczniów na wiele sensownych sposobów, mój wewnętrzny ba-dacz stawia następujące pytanie: W jaki sposób udział w pozalekcyjnych zajęciach związanych z nauką poza murami wpływa na nastoletnich uczniów przedmiotów ścisłych w zakresie frekwencji, dyscypliny, ocen oraz nastawienia wobec szkoły (gimnazjum East Broadway)?
Założeniem leżącym u podstaw East Toledo Outdoors Club było zapewnienie wsparcia zagrożonym uczniom nauk ścisłych przez zaangażowanie ich w takie za-dania jak łowienie ryb, co pozwala na stworzenie powiązań z do tej pory abstrak-cyjnymi koncepcjami naukowymi. Podczas spotkań klubu włożono dużo wysiłku w opanowanie i zastosowanie metody naukowej do rozwiązywania problemów w rzeczywistych sytuacjach. Miałem nadzieję, że dzięki temu pewne techniki roz-wiązywania problemów dostarczą uczniom narzędzi do radzenia sobie ze złożo-nymi sytuacjami, które przydarzają się w ich życiu. Zmiany zachodzące w rozwoju kognitywnym w wieku dojrzewania i wczesnej dorosłości wpływają na wszelkie aspekty ich życia, nie tylko na wyniki w szkole24. W związku z tym program został przygotowany w taki sposób, aby wszystko, czego mogli się nauczyć dzięki udzia-łowi w nim, mogło być zastosowane w kontekście różnych aspektów ich doświad-czenia, nie tylko w kontekście ich wysiłków akademickich.
Uczniowie gimnazjum są w wieku, w którym mogą być bardzo podatni na wskazówki związane z rozwojem umiejętności logicznych oraz umiejętności roz-wiązywania problemów. W tym wieku dochodzi do przejścia od konkretnych operacji rozwiązywania problemów do rozwoju umiejętności przeprowadzania operacji abstrakcyjnych, formalnych i logicznych. Formalne struktury kognityw-ne pozwalają młodym ludziom zrozumieć właściwości logiki, myśleć kategoriami prawdopodobieństwa, rozwijać hipotezy oraz myśleć o myśleniu. Te nowe umie-jętności umożliwiają nastolatkom rozwiązywanie problemów w sposób podobny do metody naukowej25. Oferując różnorodne praktyczne szanse wykorzystania
24 J. Arnett, op. cit.
25 R.E. Muuss, H. Porton, op. cit.
194 Douglas Bell
tych rozwijających się umiejętności, program ten zwiększa kompetencje i opano-wanie tych umiejętności.
Program składał się z dziesięciu spotkań. Osiem spotkań odbyło się w klasie i zostało przeprowadzonych w sposób podobny do ambitnej lekcji przedmio-tów ścisłych. Tematy zajęć dotyczyły jakiegoś aspektu rybołówstwa powiązanego z konkretnym standardem naukowym. Na przykład lekcja trzecia obejmowała ćwiczenie, które wymagało od uczniów podzielenia na kategorie i klasyfikacje całego zestawu miękkich plastikowych przynęt. Zapoznając się z kilkunastoma rodzajami przynęt i ich zastosowaniem, uczniowie tworzyli dychotomiczny klucz, zgodny ze standardami stanu Ohio dla zajęć z przedmiotów ścisłych w siódmej klasie.
W programie znalazły się dwa doświadczenia w terenie. Dały one uczestnikom szanse wykorzystania ich nowo zdobytej wiedzy w praktyce. Doświadczenia w te-renie były świetnymi przykładami nauki poza murami szkoły.
East Toledo Outdoors Club stał się miejscem, dzięki któremu można zająć się brakami uczniów poprzez metodologię nauki poza murami szkoły. Uczestnicy otrzymali dodatkowe informacje dotyczące tych koncepcji naukowych, które oka-zały się trudne. Klub skoncentrował się również na kwestiach pozaakademickich, takich jak poczucie własnej wartości, przynależność do grupy oraz umiejętność komunikacji. Sukces takich programów zależy w dużym stopniu od nauczycieli, którzy chcą i potrafią zidentyfikować obszary braków oraz stworzyć dodatkowe możliwości uczenia się dla uczniów.
PODSUMOWANIE
Główną zaletą uczenia się podczas wypraw edukacyjnych jest wykorzystanie podsumowań (debriefing) i refleksji. U podstaw Ekspedycji w Głąb Kultury leży wykorzystanie i rozwój wszechstronnych metod. Rzadko zdarza się, by ćwicze-nie ćwicze-nie kończyło się jakąś formą sesji podsumowującej. Może to być otwarta se-sja pytań i odpowiedzi bezpośrednio związanych z daną czynnością lub też sese-sja podsumowująca, oparta na pisemnych odpowiedziach na pewne zasugerowane tematy. Często podsumowanie pomaga stworzyć powiązania z rzeczywistym światem przez potraktowanie danego ćwiczenia jako metafory. Na przykład dzie-cięca opowieść o „napełniaczach wiader” została wykorzystana jako wstęp do se-sji o polityce publicznej i o tym, jak poszczególne osoby wnoszą wkład w życie społeczności. Nie chcemy po prostu zakładać, że takie powiązania powstały; celo-we podsumowanie daje uczestnikom przestrzeń do stworzenia swoich własnych powiązań w znaczący sposób. Otwarcie komentuje się błędne przekonania,
pomy-Nauka poza murami szkoły (Expeditionary learning)
–
autentyczna edukacja... 195 sły są podważane i bronione, a wyciągnięte wnioski znajdują konkretne miejsce w pamięci uczestników.Jak szkoły zaczynają tworzyć uczące się środowisko, które wspiera rozwój umiejętności koniecznych w XXI wieku u wszystkich uczniów? Rozpoczęliśmy tę podróż z wielką niepewnością. Jako nauczyciele wiedzieliśmy, że potrafimy dobrze pracować w klasach, ale kwestionowaliśmy swoje umiejętności motywo-wania uczniów poza ramami typowego szkolnego doświadczenia. Jednak uczest-nicy wyprawy nad jezioro Higgins pokazali nam, że nauka poza murami odnosi sukcesy i ma duże znaczenie. Na przykład wielu uczniów, którzy uczestniczyli w Ekspedycji w Głąb Kultury, chce ponownie brać w niej udział, tym razem w roli lidera. Uczniowie przynoszą wypracowane umiejętności z powrotem do szkoły i pełnią funkcje liderów lub rozmawiają z innymi uczniami o swoich doświadcze-niach podczas wyprawy. Na koniec wielu uczniów złożyło podanie do college’u lub poczyniło inne plany po ukończeniu szkoły średniej, czego prawdopodob-nie prawdopodob-nie zrobiliby wcześprawdopodob-niej w związku z brakiem motywacji lub pewności siebie.
Mówiąc krótko, osiągnęliśmy mierzalny sukces, sądząc po rosnącym z roku na rok zainteresowaniu, jak też po sukcesach uczniów po wyprawie. Najważniejsze jednak, że dowiedzieliśmy się, iż pomagamy uczniom rozwijać się i uczyć życia w globalnym społeczeństwie. Pracujemy, by osiągnąć cel Housera, polegający na dążeniu do „zrozumienia, docenienia i opowiedzenia się za całą siecią życia”26.
Nawiązując do podstawowego celu stworzenia otoczenia, w którym uczniowie i nauczyciele mogą zgłębiać swoje przekonania i wartości wraz z innymi, którzy się od nich różnią, poprzez wykorzystanie i rozwijanie pracy zespołowej, umie-jętności komunikacji oraz krytycznego myślenia, wyprawa nad jezioro Higgins (Higgins Lake Expedition Inside Culture) potwierdza tezę, że nauka poza mura-mi szkoły jest skuteczną metodą edukacji oraz skuteczną formą edukacji obywa-telskiej. Ważnym dowodem na zalety takiej formuły jest to, że dawni uczestnicy teraz stają się liderami. Dawni liderzy są już gdzie indziej i zabrali ze sobą swo-je doświadczenie. Powstała sieć. Sieć edukatorów w różnym wieku i uczniów od szkoły średniej po studia doktoranckie, a wszystkich łączy wspólna nić nauki poza murami szkoły w coraz ściślej wzajemnie powiązanym świecie.
BIBLIOGRAFIA
Alexander N., Adventure based learning in the name of peace. Peace building for adolescents strategies for teachers and community leaders, Peter Lang, New York, NY 1994.
26 N.O. Houser, op. cit., s. 210.
196 Douglas Bell
Arnett J., Adolescence and emerging adulthood: A cultural approach, wyd. 3, Pearson-Prentice Hall, Upper Saddle River 2007.
Baker M., The EPIcenter expericence, „Science Scope” 1998, 21 (6), s. 12–13.
Berger R., A culture of quality: A reflection on practice, „Annenberg Institute for School Reform’s Occasional Paper Series” 1996, 1 (9), s. 17.
Brown W., Learning by discovery: Santa Fe schools explore expeditionary – Learning Concept, „Santa Fe New Mexican” 2005, A1, s. 1–3.
Bushweller K., Expeditions in learning, „The American School Board Journal”
1997, 184 (4), s. 30–33.
Cousins E., Reflections on design principles, „Expeditionary Learning Outward Bound” 1999, 7 (5), s. 3–8.
Desjean-Perrotta B., Project Texas, „Childhood Education” 2000, 76 (5), s. 292.
Fischer J., Mazurkiewicz G., Designing authentic education for democracy, Expedition Inside Culture, Kraków 2009.
Helmer D., Mining the learning cycle, „The Science Teacher” 2005, 63 (8), s. 42–45.
Hollweg K., Inquiry in the standards-based science classroom, „ENC Focus” 2001, 6 (2), s. 1–2.
Houser N.O., Ecological democracy: An environmental approach to citizenship edu-cation, „Theory and Research in Social Education” 2009, t. 37 (2), wiosna.
Jackson A., Davis G., Turning points 2000. Educating adolescents in the 21st centu-ry, Teachers College Press, New York, NY 2000.
Jessor R., Jessor S., Problem behavior and psychological development: A longitudinal study of youth, „American Sociological Association” 1977, 7 (6), s. 742–743.
Menth P., Building confidence by risking failure, „Teacher Vision” 2007, http://
www.teachervision.fen.com/teaching-methods.html.
Muuss R.E., Porton H., Adolescent behavior and society, McGraw-Hill, New York, NY 1999.
National Middle School Association, This we believe: Successful schools for young adolescents, OH National Middle School Association, Westerville 2003.
Picucci A.C., Middle school concept helps high-poverty schools become high perfor-ming schools, „Middle School Journal” 2004, 13 (12), s. 22–24.
Richardson E., Adventures in learning, „Education Week” 1999, http://www.ed-week.org.
Schlechty Ph.C., Engaging students: The next level of working on the work, Jossey- -Bass, San Francisco 2011.
Villarruel F.A., Development and context in the contexts of learning, „New Directions for Child Development” 1994, 63 (8), s. 3.
Weinburgh M., A leg (or three) to stand on, „Science and Children” 2003, 40 (6), s. 28–30.
Wormeli R., Teaching in the middle: The courage it takes, „Middle Ground” 2007, 11 (1), s. 41–43.
KRYSTYNA GĘSIAK-PIĄTKOWSKA