Identyfikacja źródeł ryzyka

Na podstawie analizy PEST+E oraz doświadczeń ekspertów można zidentyfikować poszczególne grupy ryzyka oraz wstępnie wskazać szczegółowe czynniki ryzyka, które zostaną uzupełnione w kolejnej fazie analizy (faza 2).

Źródła ryzyka podzielono na następujące grupy:

a) Stosunki społeczne i uwarunkowania historyczne.

b) Regulacje prawne i uwarunkowania polityczne.

c) Zasoby.

d) Gospodarka.

e) Środowisko naturalne.

f) Uwarunkowania techniczno-technologiczne.

Stosunki społeczne i uwarunkowania historyczne

Wpływ uwarunkowań historycznych jest bardzo silny (rys. 27), gdyż obszar na którym zlokalizowany jest centralny odcinek II linii metra w okresie poprzedzającym II wojnę światową był zagospodarowany inaczej niż współcześnie. Przykładowo w miejscu lokalizacji stacji Nowy Świat − Uniwersytet istniała zabudowa, zniszczona w wyniku działań wojennych.

Dzielnica Śródmieście, w czasie Powstania Warszawskiego była miejscem zaciętych walk powstańczych, a po powstaniu obszarem niszczycielskich działań okupanta.

107 Możliwe szczegółowe czynniki ryzyka:

− znaleziska o znaczeniu historycznym lub sentymentalnym,

− znaleziska szczątków ludzkich,

− niewybuchy i niewypały.

Rysunek 27. Elementy o charakterze historycznym w miejscu przebiegu odcinka centralnego II linii metra Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Metro Warszawskie Sp. z o.o.

Ważnym aspektem są także stosunki społeczne. Budowa metra wzbudza duże zainteresowanie społeczne szczególnie z racji obaw mieszkańców, co do potencjalnego negatywnego wpływu budowy i przyszłej eksploatacji na jakość życia oraz stan techniczny budynków i budowli. Mieszkańcy są gotowi do protestów i obrony swoich, według nich zagrożonych interesów, a jednocześnie z zadowoleniem oczekują szybkiego uruchomienia metra.

Możliwe szczegółowe czynniki ryzyka:

− protesty mieszkańców stron postępowania,

− protesty przeciwko lokalizacji elementów inwestycji.

Regulacje prawne i uwarunkowania polityczne

Aktualne unormowania i zasady postępowania we wszystkich procesach legislacyjnych niezbędnych dla realizacji projektu mają kluczowe znaczenie dla realizacji inwestycji, czasu

108

trwania oraz kosztów projektu. Z reguły pod pojęciem ryzyka prawnego rozumie się zdarzenia wynikające z zawartych umów czy też procesów sadowych. Są to ryzyka występując w trakcie realizacji projektu. Natomiast na etapie prac przygotowawczych, mamy do czynienia z ryzykiem wywołanym przez mnogość unormowań i opisane w nich sposoby procedowania, co powoduje m.in. konieczność wykonania ogromnej liczby projektów, wydłuża proces pozyskania decyzji czy też proces pozyskiwania wykonawców. Dla zobrazowania skali problemu w tabeli 15 przedstawiono przebieg postępowań przetargowych do budowy odcinka bielańskiego I linii metra.

Tabela 15. Przebieg postępowań przetargowych do budowy odcinka bielańskiego I linii metra

Etap postępowania B20, A20 B21, A21, B22, A22

B23, A23 + WKM

Ogłoszenie 22.06.2005 20.07.2005 11.10.2005

SIWZ 8 8 8

Protesty 5 1 3

Odwołania 3 brak 2

Skargi 2 brak 2

Oferty 3 (13.09.2005) 6 (29.11.2005) 5 (23.12.2005)

Protesty 1 2 4

Odwołania 1 2 2

Skargi 1 1 2

Sąd 21.03.2006 21.04.2006 9-11.05.2006

UMOWA 05.04.2006 30.05.2006 14.06.2006

ŁĄCZNY CZAS

PROCEDURY 10 m-cy 10 m-cy 8 m-cy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Metro Warszawskie Sp. z o.o.

Możliwe szczegółowe czynniki ryzyka:

− wydłużenie czasu realizacji inwestycji z uwagi na długi czas uzyskiwania pozwoleń na budowę, w tym dla urządzeń kolejowych,

− wydłużenie czasu realizacji inwestycji z uwagi na długi czas uzyskiwania decyzji administracyjnych na etapie przygotowania inwestycji,

− wydłużenie czasu realizacji inwestycji z uwagi na liczne postępowania przetargowe i odwołania uczestników postępowań.

3 m-ce 4 m-ce 2 m-ce

7 m-cy 6 m-cy 6 m-cy

109 Zasoby

Skala przedsięwzięcia, tj. budowy odcinka centralnego II linii metra, i stopień jego złożoności wymagają zbudowania zespołów posiadających dostateczną wiedzę i doświadczenie w tego typu projektach. Czas poszukiwania i formowania zespołów determinuje m.in. możliwości przygotowania projektu i nadzoru nad nim. Kolejnym ważnym czynnikiem jest zmienność technologii. Czas planowania i przygotowania inwestycji jest bardzo długi (liczony w latach), co może skutkować tym, że nie będą brane pod uwagę najnowsze technologie dostępne w momencie budowy na rynku.

Możliwe szczegółowe czynniki ryzyka:

− niska jakość prac projektowych,

− nierzetelny nadzór nad przebiegiem inwestycji,

− brak możliwości wykorzystania najnowszych technologii, które dostępne są na rynku po przygotowaniu projektu i uzyskaniu pozwolenia na budowę.

Gospodarka

Główne uwarunkowania ekonomiczne, które wpływają na realizację projektu transportowego to: parametry ekonomiczne gospodarki (głównie regionu), stabilność i przewidywalność źródeł finansowania, potencjał wykonawczy oraz dostępna infrastruktura biznesowa.

Pierwsza linia metra w Warszawie była finansowana z dwóch źródeł: budżetu Państwa i budżetu miasta stołecznego Warszawy. Począwszy od 2007 roku jedynym inwestorem pozostało miasto stołeczne Warszawa. W okresie poprzedzającym przygotowania do Euro 2012 w Polsce planowano, krótkim czasie, wykonanie wielu przedsięwzięć infrastrukturalnych, co dodatkowo ogranicza możliwości finansowania inwestycji i ogranicza dostęp do specjalistycznych firm działających na rynku.

Możliwe szczegółowe czynniki ryzyka:

− brak środków budżecie m. st. Warszawy,

− duży pakiet zamówień na rynku, przewidziany do realizacji w tym samym czasie (metro, koleje, obiekty sportowe, hotele itd.).

Środowisko naturalne

Główne czynniki wpływające na realizację projektu stanowią warunki gruntowo-wodne oraz uwarunkowania z zakresu ochrony środowiska naturalnego.

Parametry charakteryzujące warunki gruntowo-wodne stanowią przesłanki do podjęcia decyzji m. in. z zakresu sposobów posadowienia budynków i budowli, technologii drążenia

110

tuneli i wyboru rodzaju maszyn. Ogólnie rzecz ujmując warunki gruntowo-wodne decydują o możliwości realizacji celu projektu przy założonych parametrach kosztowych i terminach.

Ustalone i monitorowane parametry środowiska naturalnego podobnie jak powyższe warunki stanowią przesłanki dotyczące wyboru technologii, czasu pracy czy tez stosowania technik zabezpieczających.

Możliwe szczegółowe czynniki ryzyka:

− charakterystyka gruntów, w których wykonywane będą prace,

− negatywne oddziaływania w czasie budowy (hałas, kurz, drgania).

Uwarunkowania techniczno-technologiczne

Najważniejsze czynniki związane z tym źródłem to: stan techniczny budynków i budowli w strefie oddziaływania projektu, dostęp do nowoczesnych technik i technologii, dylemat wdrażania „innowacyjnych” rozwiązań, możliwości funkcjonującej infrastruktury czy uwarunkowania logistyczne związane z zapleczem inwestycji i zapewnieniem jej sprawnego przebiegu.

Dla odcinka centralnego II linii metra w strefie wpływu znajdowały się 204 budynki.

Parametry techniczne budynków i budowli stanowią przesłanki do podejmowania decyzji m.

in. z zakresu doboru technologii budowy, technologii zabezpieczenia, tempa prac, relacji z lokalną społecznością. Parametry funkcjonującej infrastruktury miejskiej, takie jak:

możliwości transportu, składowania, dostawa wody, zasilanie w energię elektryczną, odbiór zanieczyszczeń również mają wpływ na środki techniczne i technologie wykorzystywane w projekcie.

Możliwe szczegółowe czynniki ryzyka:

− ustalenie miejsc składowania urobku,

− rzeczywisty stan techniczny budynków i budowli znajdujących się w pobliżu realizowanego elementu metra,

− brak dostępu do najnowszych technologii w momencie realizacji inwestycji.