Rozdział VI. Wyniki analizy treści tygodników ,,Der Spiegel’’ i ,,Polityka’’ z lat 2005 –
2. Analiza i interpretacja zawartości tygodnika ,,Der Spiegel‟‟ z lat 2005-2017 z zastosowaniem
2.3. Inne zagadnienia podnoszone w analizowanym tygodniku
W tej kategorii znajdują się wszystkie rozmowy, wywiady, które zostały przeprowadzone z polskim politykami, naukowcami, osobami związanymi ze środowiskiem kultury, jak również wywiady z działaczami społecznymi. Podnoszone podczas tych rozmów i wywiadów problemy musiały być związane ze stosunkami polsko-niemieckimi lub poruszać problematykę niemiecką (zob. tab. 4).
531
188
Tabela 4 Struktura zawartości tygodnika ,,Der Spiegel” w latach 2005–2017: wywiady z polskimi politykami, naukowcami, działaczami społecznymi
Lp. Szczegółowe kategorie
analityczne
Wymiar istnienia (częstotliwości)
Wymiar wartości Treści o
charakterze informacyjnym Oceny Pozytywne Oceny Negatywne 1 Wywiad z polskim dyplomatą Januszem Reiterem 2 2 0 1 2
Wywiad z ministrem spraw zagranicznych Adamem Rotfeldem
2 1 0 1
3 Wywiad z prezydentem Lechem Kaczyńskim 1 0 0 1
4 Wywiad z prof. Władysławem Bartoszewskim 1 0 0 1 5 Wywiad z Piotrem Burasem, ekspertem ds. niemieckim z Warszawskiego Centrum Spraw Międzynarodowych 1 0 0 1 6 Wywiad z Bronisławem Wildsteinem 1 0 0 1 7 Wywiad z historykiem Sławomirem Cenckiewiczem 1 0 1 0 8 Wywiad z premierem Donaldem Tuskiem 1 1 0 0
9 Wywiad z reżyserem Andrzejem Wajdą 1 1 0 0
10
Wywiad z prof. Tomaszem Szarotą o jego decyzji wycofania się z Rady Naukowej Fundacji ,,Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie‟‟ 1 0 0 1 11 Wywiad z doradcą Jarosława Kaczyńskiego, Pawłem Kowalem 1 0 0 1 12
Wywiad z Krystyną Iglicką, ekspertem rządu ds. polityki migracyjnej
1 1 0 0
13
Wywiad z Markiem Belką, prezesem Narodowego Banku Polskiego 1 1 0 0 14 Wywiad z dyrektorem Centrum Stosunków Międzynarodowych Januszem Reiterem o sytuacji na Ukrainie 1 0 0 1
189 Sikorskim o kluczowej roli
Niemiec w Unii
Europejskiej oraz o sytuacji na Ukrainie
16
Wywiad z publicystą Adamem Michnikiem na temat Polski i Węgier oraz zagrożenia autorytarnymi reżimami w państwach Wschodniej Europy 1 0 0 1 17 Wywiad z byłym prezydentem Polski Aleksandrem Kwaśniewskim, zaangażowanym w rozwiązanie narastającego konfliktu na Ukrainie 1 0 0 1 18 Wywiad prezydentem RP Andrzejem Dudą o stanie demokracji w Polsce oraz o stosunkach
polsko-niemieckich
1 0 1 0
19
Wywiad ministrem spraw zagranicznych Witoldem Waszczykowskim o stanie demokracji w Polsce oraz o stosunkach
polsko-niemieckich
1 0 1 0
Razem 22 8 3 11
Źródło: Opracowanie własne
W latach 2005-2017 na łamach tygodnika ,,Der Spiegel‟‟ ukazały się 22 wywiady z polskimi politykami, naukowcami, osobistościami ze świata kultury. Podejmowana w nich problematyka dotyczyła m.in. aktualnych stosunków polsko-niemieckich. Przeważały treści o charakterze informacyjnym (11 treści), następnie treści nacechowane ocenami pozytywnymi (8 ocen) i 3 treści, których wydźwięk był negatywny.
Wywiady z polskimi politykami, naukowcami, działaczami społecznymi
Analizując wypowiedzi zawarte w „Der Spiegel” można wyciągnąć wniosek, iż podczas bezpośrednich rozmów w większości padają neutralne wypowiedzi, rozmówcy unikają ostrych komentarzy. Tak np. w roku 2008 jednego wywiadu udzielił polski dyplomata, ekspert ds. stosunków międzynarodowych, ambasador RP w Niemczech (1990-1995) – Janusz Reiter. Kwestie podejmowane w tej rozmowie dotyczyły m.in. niedawnego zniesienia kontroli granicznych miedzy Niemcami a Polską, budowy gazociągu północnego, działalności Eriki
Steinbach oraz stosunków z Rosją. Poruszane kwestie poddane zostały pozytywnej ocenie, np.:
190
kulminacyjnych w moim życiu. (…) Mogę sobie nawet bardzo dobrze wyobrazić, że w Berlinie powstanie Muzeum Wojny Światowej, utworzone przez Niemców w ścisłej współpracy z polskimi historykami.532 Jedynie problem domniemanej działalności prezydenta Lecha Wałęsy jako agenta SB spotkał się z krytyczną oceną dziennikarzy. Wywiad ten został przeprowadzony z polskim historykiem, dr hab. Sławomirem Cenckiewiczem z okazji ukazania się głośniej książki jego autorstwa, opisującej m.in. domniemaną współpracę byłego prezydenta Lecha Wałęsy z SB: Był on w każdym razie pierwszą głową państwa wybraną w wolnych wyborach po wojnie. Ale wykorzystał swój urząd do tego, aby usunąć kompromitujące go dokumenty służb bezpieczeństwa533
.
Także wywiady przeprowadzone w ostatnich latach miały wyraźnie negatywny wydźwięk. W 2015 roku przeprowadzono tylko jeden wywiad z polskim politykiem. Podczas rozmowy z prezydentem Andrzejem Dudą poruszono problem zagrożenia demokracji w Polsce, licznych protestów w jej obronie, a także problem uchodźców oraz wzajemnych relacji niemiecko-polskich. Podniesione problemy w tym wywiadzie nacechowane były negatywnie: (…)To się wielu nie podoba, odwołanym politykom jak również dziennikarzom a innego politycznego obozu534.
2017 roku, podczas rozmowy z ówczesnym ministrem spraw zagranicznych Witoldem Waszczykowskim, poruszono problem stanu praworządności w Polsce, paraliżu Trybunału Konstytucyjnego, protestów w obronie demokracji oraz wzajemnych stosunków polsko-niemieckich. Podnoszenie tych problemów w Niemczech spotkało się ze zdecydowanie negatywną reakcją ministra: To co zrobił ten wydawca (Axel Springer) jest jasnym przykładem na polityczne wtrącanie się w sprawy kraju sąsiedniego 535. Ponadto minister skrytykował politykę Niemiec wobec Polski: Przykładowo w kwestii polityki energetycznej jest to budowa rurociągu Nord Stream 2 na Morzu Bałtyckim pomiędzy Rosją a Niemcami. (…) Surowe wartości graniczne CO2 szkodzą polskiej gospodarce (…) 536
.
Wywiady z niemieckimi politykami, naukowcami, działaczami społecznymi
Kolejna kwestia dotyczy wywiadów i rozmów przeprowadzonych nie z polskim lecz niemieckimi politykami, naukowcami, osobami związanymi ze środowiskiem kultury jak również wywiady z działaczami społecznymi. Podnoszone podczas nich problemy odnosiły się do problematyki polskiej lub stosunków polsko-niemieckich ( zob. tab.5).
532 Puhl J., Stoldt H.-U.: Eine doppelet Täuschung, ,,Der Spiegel‟‟ 2008, nr 2, s. 48-49.
533
Puhl J.: Walesa war Bolek, ,,Der Spiegel‟‟ 2008, nr 26, s. 107.
534
Puhl J.: Grundsätzlich ist Liebe da, ,,Der Spiegel„„ 2015, nr 53, s 92.
535
Puhl J.: Nächstes Mal ein Mexikaner, ,,Der Spiegel„„ 2017, nr 13, s. 84.
191
Tabela 5 Struktura zawartości tygodnika ,,Der Spiegel” w latach 2005–2017: wywiady z niemieckimi politykami, naukowcami, działaczami społecznymi
Lp. Szczegółowe kategorie
analityczne
Wymiar istnienia (częstotliwości)
Wymiar wartości Treści
o charakterze informacyjnym Oceny Pozytywne Oceny Negatywne 1 Wywiad z niemieckim historykiem, prof. Karlem Schlögel‟em, pracownikiem naukowym Europejskiego Uniwersytetu Viadrina
1 1 0 0
2
Wywiad z Gesine Schwan, niemiecka polityk i politolog, rektor Europejskiego
Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad drą, była pełnomocnik rządu ds. stosunków z Polską 1 0 0 1 3 Wywiad z niemieckim psychoanalitykiem, prof. Michaelem Ermannem nt. traumy dzieci, które przeżyły wojnę
1 0 1 0
4
Wywiad z prof. Manfredem Kittel‟em, dyrektorem Fundacji ,,Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie‟‟ 1 0 1 0 5 Wywiad z Salomonem Korn‟em o sporze wokół Fundacji ,,Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie‟‟
1 0 0 1
6
Wywiad z Jakobem W., byłym strażnikiem w obozie w Auschwitz 1 0 1 0 7 Wywiad z historykiem Heinrichem Augustem Winklerem 1 0 0 1 Razem 7 1 3 3
Źródło: Opracowanie własne
W analizowanym przeze mnie okresie ukazało się jedynie 7 wywiadów z niemieckimi politykami, naukowcami bądź działaczami społecznymi w których poruszano problematykę stosunków polsko-niemieckich. W tym przypadku ilość komentarzy o charakterze negatywnym, (3 oceny) oraz treści o charakterze informacyjnym (3 treści) była jednakowa. Tylko jeden podjęty temat spotkał się z pozytywną reakcją. Tak jak pozytywnie bądź neutralnie wypowiadano się o wzajemnych stosunkach, rozwoju przygranicznych miast lub wymianie studenckiej, tak zdecydowanie negatywnie mówiono o pamięci historycznej, wypędzeniach i o zaangażowaniu strony polskiej w pracę Fundacji ,,Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie‟‟.
192 Wspomniany wywiad został przeprowadzony z profesorem Manfredem Kittel’em, dyrektorem Federalnej Fundacji ,,Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie‟‟. W rozmowie podnoszono problemy dotyczące m.in. sporu wokół Eriki Steinbach oraz polskiego sprzeciwu odnośnie jej miejsca w radzie fundacji. Poruszane kwestie poddano negatywnej ocenie, np. Fundacja naturalnie nadal jest zainteresowana, aby także historyk z Polski współpracował w naszym międzynarodowym gremium konsultantów. (…) Staramy się uwzględnić przy naszej pracy obawy sąsiadów. […] Nic nie jest tutaj relatywizowane537
.