Instytucje kultury

Jeśli jednym z nadrzędnych celów rewitalizacji jest podnoszenie kapitału społecznego i zapewnienie spójności społecznej, to kultura z jej włączającym, integrującym i edukacyjnym charakterem staje się nieodzownym elementem procesu wyprowadzenia ze stanu kryzysowego obszarów rewitalizacji. Jest to tym istotniejsze, że instytucje kultury, zwłaszcza te działające lokalnie, jak np. filie bibliotek i domy kultury są przez lokalne społeczności traktowane jako

„swoje”. Tym samym bariery mentalne, które często decydują o elitarnym odbiorze oferty kultural-nej, są w tym wypadku dużo mniejsze. Właśnie ta „lokalność” stanowić może i powinna olbrzymi potencjał, który pozwoli instytucjom kultury włączyć się w pobudzenie aktywności mieszkańców obszaru rewitalizacji, skupiającym większość instytucji kultury działających na terenie Miasta.

Wśród omawianych instytucji znajduje się siedem, dla których organizatorem jest Miasto Słupsk i dwie, które podlegają pod Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.

Instytucje działające na obszarze Miasta Słupska:

▪

Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku, ul. Lutosławskiego 1

▪

Państwowy Teatr Lalki Tęcza w Słupsku, ul. Waryńskiego 2

▪

Ośrodek Teatralny Rondo, ul. Niedziałkowskiego 5

▪

Pracownia Ceramiczna Słupskiego Ośrodka Kultury, ul. Wojska Polskiego 10

▪

Polska Filharmonia Sinfonia Baltica w Słupsku, ul. Jana Pawła II 3

▪

Młodzieżowy Dom Kultury, ul. Szarych Szeregów 6

▪

Instytucje podlegające pod Urząd Marszałkowski:

▪

Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, ul. Dominikańska 5-9

▪

Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, ul. Partyzantów 31 a

Każda z tych instytucji, gwarantując wysoko wykwalifikowaną kadrę zdolną podjąć się przeprowa-dzenia warsztatów i zajęć edukacyjno - kulturalnych skierowanych do zróżnicowanego wiekowo grona odbiorców, ma szansę przyczynić się do wzrostu poziomu uczestnictwa w życiu kulturalnym mieszkańców z obszaru rewitalizacji. Na przeszkodzie mogą jednak stanąć problemy natury lokalowej, które w zna-czący sposób ograniczają możliwości rozwojowe, a czasem wręcz uniemożliwiają korzystanie z oferty kulturalnej osobom starszym i niepełnosprawnym (bariery architektoniczne w obiektach zabytkowych, np. w siedzibie głównej Miejskiej Biblioteki Publicznej, Galerii Sztuki Współczesnej - Baszcie Czarownic).

Zróżnicowana oferta kulturalna, obejmująca niemal pełne spectrum dziedzin sztuki, oferowana przez placówki działające na obszarze rewitalizacji, stanowi niewątpliwie olbrzymi potencjał tego obszaru i w przypadku dalszego zacieśnienia wzajemnej współpracy instytucji kultury, także na polu promocji i działań w przestrzeni publicznej, może stać się jednym z motorów podnoszenia atrakcyj-ności osiedleńczej obszaru rewitalizacji. Wreszcie placówki kultury, poprzez właściwe ukierunkowanie oferty, w tym do grup dotkniętych różnymi dysfunkcjami (do których kierowane będą działania obej-mujące edukację kulturalną i działania służące wyrównywaniu szans), mogą stać się także jednym z filarów przemian społecznych na tym obszarze.

W kontekście rewitalizacji nawet ważniejsze od oferty kulturalnej jest właśnie wspomniana wcześniej edukacja kulturalna, przygotowująca mieszkańców do świadomego uczestnictwa w kultu-rze, rozbudzająca wrażliwość, inspirująca do aktywności – zarówno kulturalnej, jak i obywatelskiej.

Wykorzystując np. pedagogikę teatru można będzie zbudować system zintegrowanej współpracy szkół i przedszkoli z instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorcami i lokalną spo-łecznością w celu podniesienia jakości edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży. Niemniej, wobec zmian zachodzących w społeczeństwie, istotne jest również kierowanie tych działań do osób dorosłych, w tym seniorów, niepełnosprawnych oraz osób zagrożonych wykluczeniem. Niezbędnym działaniem będzie stworzenie kierunkowych projektów familijnych, międzypokoleniowych. Na obszarze rewitalizacji działa kilka instytucji skupiających się na stałej, ciągłej, codziennej pracy z mieszkańcami, na edu-kacji kulturalnej i pracy środowiskowej (są to m.in. Miejska Biblioteka Publiczna oraz Pracownia Ceramiczna przy Słupskim Ośrodku Kultury), które są naturalnymi podmiotami do prowadzenia takiej właśnie działalności.

Niewątpliwie tradycja Słupska jako „miasta festiwali” (m.in. Niemen Non - Stop, Komeda Jazz Festiwal, Jesienny Przeciąg Gitarowy, Festiwal Pianistyki Polskiej, Witkacy pod strzechy) powinna nadal stanowić o jego atrakcyjności. W celu włączenia w życie kulturalne szerszego grona

wiednio wydobyć ich potencjał, wzmocnić oddziaływanie tych imprez, które odbywają się od lat i traktowane są jako pewna oczywistość. Pozwoliłoby to także wykorzystać i ożywić przestrzeń publiczną oraz włączyć w działania także nieformalne miejsca kultury, z których chętnie i licznie korzystają mieszkańcy. Takie miejsca, jak chociażby kawiarnie i knajpki, które już teraz prowadzą własną nieformalną działalność kulturotwórczą, choćby poprzez stworzenie przestrzeni do spo-tkania. Wykorzystanie potencjału miejsc komercyjnych może zostać połączone ze zwiększeniem obecności kultury w przestrzeni miejskiej, np. poprzez wykorzystanie obecnego nagromadzenia lokali na ul. Nowobramskiej. Co ciekawe wspomniana ulica, która w ostatnich latach zaczyna ponownie tętnić życiem, także kulturalnym, jest ciekawym przykładem obszaru, gdzie zmiany zaszły nie dzięki działalności organizacji pozarządowych, ani publicznych instytucji kultury, lecz dzięki działaniom niezależnych, prywatnych podmiotów. Są one na tyle wyraziste, że nadają ulicy charakter żywego, przyjaznego kulturze obszaru. Przykład ten pokazuje, że potencjały znaleźć można także poza podmiotami, które zajmują się kulturą „zawodowo”.

Uruchomienie przestrzeni publicznej (za pomocą przemyślanej, konkretnej strategii) może być najskuteczniejszym sposobem poszerzania grupy odbiorców kultury. Warto sięgnąć po ideę placemaking, czyli tworzenia dobrze działających, dospołecznych miejsc (za pomocą infrastruktury, działań i we współpracy z ludźmi). Oprócz ulicy Nowobramskiej duży potencjał do wykorzystania tkwi także m.in. w:

▪

Ulicy Wojska Polskiego - obszar ten posiada ogromny potencjał wystawienniczy. Kiedyś była to ulica samoistnie tętniąca życiem. Dzisiaj w celu ożywienia ulicy niezbędne są działania animacyjne. Do tej pory ul. Alei Wojska Polskiego można było zobaczyć kilka wielkoformato-wych wystaw, które doskonale wkomponowały się w przestrzeń miejską. Takie działania dają szansę na dotarcie do sztuki szerokiemu gronu odbiorców.

▪

Bulwarach rzeki Słupi, które dzięki dużym walorom przyrodniczym, historycznym i najwięk-szej kumulacji instytucji kultury stanowią naturalną scenerię do prowadzenia działań arty-stycznych w przestrzeni miejskiej.

▪

Parku im. J. Waldorffa - jako przestrzeni dobrej do “wyjścia kultury na ulice”. Sprzyja temu bliskość Filharmonii i Teatru Nowego, Park Waldorffa mógłby stać się obszarem działań w przestrzeni publicznej tych i innych podmiotów.

W ostatnim czasie zrealizowano w przestrzeni publicznej kilka projektów mających na celu jej ożywienie i urozmaicenie. Mury budynków udekorowano muralami, przedstawiającymi histo-rię i tradycję miasta oraz wybitnych mieszkańców Słupska. Barwne murale można zobaczyć przy ul. Starzyńskiego, Bema, i Nowobramskiej. Bardzo inspirującym i angażującym przedsięwzięciem okazał się przede wszystkim projekt „Słowiańskie Bratanie”, którego efektem finalnym jest mural na ścianie przy ul. Bema. To artystyczne dzieło stworzyli sami mieszkańcy miasta, podejmując dialog poprzez kulturę i pozytywnie zmieniając wizerunek dzielnicy. W tym kontekście zauważalny jest także znaczny wzrost inicjatyw kulturotwórczych oraz coraz prężniej działających organizacji pozarządowych. Lokalni liderzy, nieformalne grupy, organizacje pozarządowe często sięgają po nie-konwencjonalne formy, wychodzą w przestrzeń z działaniami kulturalnymi, docierają do szerokiej rzeszy mieszkańców. Daje to dużą szansę na pozyskanie nowych odbiorców wśród różnych grup społecznych i wiekowych.

Spory potencjał drzemie w działaniach międzypokoleniowych. Co roku przybywa seniorów korzystających z usług Głównej siedziby Miejskiej Biblioteki Publicznej przy ul. Grodzkiej w Słup-sku, natomiast w przypadku młodzieży notuje się trend odwrotny. Dzięki realizacji projektów kulturalnych i historycznych zauważono, że młodzież chętnie angażuje się w projekty związane z historią. Osoby starsze są z kolei otwarte na działania aktywizacyjne i chętnie współpracują z młodzieżą. Należy to wykorzystać w trakcie działań kulturalnych powiązanych z rewitalizacją.

Tabela nr 27. Liczba czytelników w głównej siedzibie Miejskiej Biblioteki Publicznej 

Źródło: dane Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Słupsku

Obecnie biblioteka nie jest miejscem, gdzie tylko wypożycza się książki. Jest instytucją kulturotwórczą, skupiającą wokół siebie ludzi z różnych środowisk i grup wiekowych. Integralną częścią biblioteki jest działalność animacyjna i utworzenie dla mieszkańców miasta przestrzeni, w której mogą się spotykać i dzielić swoimi pasjami (niekoniecznie związanymi z czytelnictwem).

Nowe zagospodarowanie nadbrzeży rzeki Słupi, znajdujących się za budynkiem Biblioteki, umożliwi aktywizację społeczną, pozwoli na stworzenie kompleksowej oferty dedykowanej uczestnikom kul-tury i mieszkańcom dotychczas nie uczestniczącym w wydarzeniach kulturalnych. Oferta kulturalna będzie skierowana również do osób wykluczonych, m.in. osób niepełnosprawnych, dzieci i mło-dzieży ze środowisk zaniedbanych, samotnych seniorów. Realizowane projekty dadzą im możliwość aktywnego uczestnictwa w kulturze, pomogą się integrować i przełamywać bariery.

Także działanie muzeum polegające na adaptacji na cele wystawiennicze Spichlerzy pozwoli na uratowanie cennych poprzemysłowych obiektów architektury z okresu napoleońskiego, ale również wykreowanie marki Witkacego. Kolekcja Witkacego stała się jednym z symboli Miasta Słupsk, jego wyróżnikiem na mapie kulturowej regionu i kraju. Potencjał instytucjonalny muzeum przyczyni się do wzmocnienia edukacji kulturalnej zarówno dzieci, młodzieży jak i dorosłych. Słup-skie Spichlerze sztuki mająszanse stać się prężnie funkcjonującą placówką uwzględniającą nowe rozumienie kultury w życiu społeczności lokalnej.

W dokumencie GMINNY MIASTA SŁUPSKA (Stron 130-133)