Strategiczne przestrzenie publiczne na obszarze rewitalizowanym

Ryc. 49. Strategiczne przestrzenie publiczne na obszarze rewitalizacji

Źródło: Opracowanie własne

3.3.3.8.4.1 Bulwary rzeki Słupi

Tereny położone wzdłuż rzeki stanowią obecnie ciąg rekreacyjny łączący centrum miasta z naturalnymi terenami zielonymi położonymi na jego krańcach. Przestrzeń po obu stronach Słupi jest obecnie zaniedbana, bardzo ubogo wyposażona w meble miejskie i elementy małej architek-tury, słabo oświetlona. Zieleń wzdłuż rzeki jest słabo zróżnicowana i zaniedbana, występuje dużo zieleni dzikiej, ograniczającej lub przysłaniającej widok na samą rzekę i jej przeciwległy brzeg.

Fot. 11. Bulwary rzeki Słupi- stan istniejący

Źródło: zasoby własne Urzędu Miejskiego w Słupsku

Brakuje infrastruktury rowerowej, ciągi piesze są w złym stanie technicznym, słabo oświe-tlone. Brak także infrastruktury dla kajakarzy często korzystających z uroków Słupi.

Fot. 12. Bulwary rzeki Słupi- stan istniejący

Licznie występujące wzdłuż rzeki zabytki są słabo wyeksponowane lub zasłonięte przez nieupo-rządkowaną zieleń. Na wielu odcinkach brak jest dostępu do rzeki, zwłaszcza dla osób o specjalnych potrzebach, starszych, niepełnosprawnych, opiekunów najmłodszych dzieci. Brzegi rzeki połączone są jedynie poprzez odległe od siebie mosty, służące głównie ruchowi samochodowemu.

Bulwary rzeki Słupi były jednym z głównych elementów trasy spacerów badawczych prowadzo-nych w obszarze rewitalizacji w ubiegłych latach, w tym dwóch które odbyły się po przystąpieniu Miasta Słupska do opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji, na etapie przygotowywania pogłę-bionej diagnozy. W trakcie spacerów okazało się, że część terenów nadrzecznych stanowi białą plamę na „mapie mentalnej” Miasta. Jako przykład można tu podać Plac Muzealny. W przeszłości teren ten był w prywatnych rękach, więc stanowił miejsce niedostępne dla mieszkańców. Sama nazwa jest również nieznana. Nikt z młodzieży nie wiedział, że kiedyś znajdowały się tam spichlerze. Rzadko bądź w ogóle mieszkańcy bywają w tej okolicy. Seniorzy deklarowali, iż nigdy nie chodzili tamtą stroną ulicy, czasem widzi się jedynie wędkarzy i zakonnice (znajduje się tam zakon). W opinii uczestników spaceru, otwarcie Muzeum powinno być powiązane z uruchomieniem kładki łączącej bulwar ks. J. Popiełuszki z Placem Muzealnym. Bulwar ks. J. Popiełuszki jest z kolei dużo częściej uczęszczaną stroną brzegu rzeki. Miejsce to pomimo złego stanu infrastruktury postrzegane jako ładne i ciche, gdzie można spacerować, czytać książkę czy karmić kaczki. Przestrzeń ta jest zara-zem ważna dla tożsamości mieszkańców oraz wskazywana jako warta pokazania osobom odwiedza-jącym miasto. Jak wskazują mieszkańcy zmian przede wszystkim wymaga zaniedbany brzeg Słupi.

Wskazywano przede wszystkim na: brak ławek na brzegu rzeki; brak ścieżki rowerowej, konieczność zmiany nawierzchni chodników, zwiększenie ilości kwiatów, zróżnicowanie nasadzeń oraz zadbanie o trawniki, przygotowanie miejsc postojowych dla kajakarzy i pomostów dla wędkarzy.

W 2015 roku miasto Słupsk, przy wsparciu Stowarzyszenia Architektów Polskich Oddział w Słupsku, przeprowadziło konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej zago-spodarowania Bulwarów Rzeki. Celem konkursu było uzyskanie propozycji ideowych przekształcenia nabrzeży rzeki Słupi wraz z terenami funkcjonalnie powiązanymi, na odcinku od zieleńców przy ulicy Zamiejskiej na północy do Mostu Czołgowego na południu. Jako główne wytyczne konkursu wskazano: połączenie komunikacyjne pomiędzy dwoma brzegami rzeki w najbardziej atrakcyjnych punktach, uzyskanie bogatej i bezkolizyjnej przestrzeni dla pieszych i rowerzystów, osiągnięcie cią-głości i spójności wizerunkowej, architektonicznej i materiałowej (nawierzchnie, oświetlenie, mała architektura, dodatkowe wyposażenie itp.), wyeksponowanie obiektów historycznych, polepszenie dostępności i atrakcyjność linii brzegowej (pomosty, kładki), stworzenie stałych i sezonowych miejsc do spędzania czasu wolnego, dla różnych grup wiekowych i różnorodnych aktywności, dostępność dla niepełnosprawnych i osób o specjalnych potrzebach.

Fot. 13 i 14. Propozycja zagospodarowania bulwarów rzeki Słupi- pierwsza nagroda w konkursie urbanistycz-no-architektonicznym

Źródło: zasoby własne Urzędu Miejskiego w Słupsku

Na podstawie wyników konkursu, interdyscyplinarny zespół, złożony z architektów, specja-listów w zakresie rewitalizacji, ochrony zabytków, komunikacji i ochrony środowiska opracował wytyczne projektowe dla projektu zagospodarowania przestrzennego bulwarów nad rzeką Słupią.

W wyniku prac zespołu opracowano program użytkowy dla terenów nadrzecznych, wyznaczono strefy aktywności (kontemplacji i spokoju oraz ruchu i aktywności), ustalono wytyczne w zakresie stosowania materiałów i ich kolorystyki, kształtowania zieleni oraz oświetlenia. Przyjęta metodo-logia pracy i jej dotychczasowe efekty gwarantują powstanie wzdłuż brzegów Słupi najpiękniejszej i najbardziej uniwersalnej przestrzeni publicznej w mieście. Zaś sama procedura prac nad nową aranżacją przestrzeni powinna znaleźć zastosowanie także w przypadku pozostałych kluczowych stref publicznej aktywności.

3.2.3.8.4.2 Rejon ulicy Długiej – kwartał pomiędzy ulicami Deotymy, Ogrodową, Sygietyńskiego i Jaracza Kwartał zabudowy, o przeważającej funkcji mieszkaniowej, położony pomiędzy ulicami Deo-tymy, Ogrodową, Sygietyńskiego i Jaracza, zlokalizowany jest w ścisłym centrum miasta, w bezpo-średnim sąsiedztwie zabytkowego ratusza, siedziby Urzędu Miejskiego.

Bardzo zły stan techniczny budynków, ulic, infrastruktury technicznej oraz niewystarczające wyposażenie terenów i brak zieleni wpływają na bardzo niską jakość przestrzeni publicznych i pół-publicznych (podwórka w kwartałach zabudowy) w rejonie ulicy Długiej. Kolejnym problemem tego obszaru jest niska emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób, najczęściej tanim węglem, a także śmieciami czy innymi odpadkami.

Fot. 15. Ulica Długa – stan obecny

Źródło: zasoby własne Urzędu Miejskiego w Słupsku

W rejonie ulicy Długiej występuje koncentracja negatywnych zjawisk społecznych – ubóstwa, bezrobocia, wykluczenia społecznego, przestępczości, niskiego poziomu edukacji. Tkanka miej-ska na tym terenie jest już od dawna zdekapitalizowana i oferuje mieszkańcom substandardowe warunki życia. Brakuje dostępu do podstawowych usług (lub oferowane są usługi o bardzo niskiej jakości), brak obsługi komunikacyjnej i terenów publicznych. Niski poziom uczestnictwa miesz-kańców w życiu publicznym i kulturalnym powodują, że potencjał rozwojowy tego centralnego obszaru miasta pozostaje całkowicie niewykorzystany, a mieszkańcy odczuwają wstyd z powodu zamieszkiwania w tak zdegradowanym miejscu.

Rejon ulicy Długiej, chociaż zaniedbany i zdegradowany, oferuje duży potencjał rozwojowy, ze względu na swoje centralne położenie, potencjalnie dobrą dostępność komunikacyjną, bliskość atrakcyjnych terenów miejskich, możliwość wykreowania nowych terenów mieszkaniowych oraz wielość terenów do zagospodarowania pod atrakcyjne przestrzenie wspólne.

Fot. 16. Obecne zagospodarowanie terenu pomiędzy ul. Ogrodową, Długą i Polną

Przedstawione na powyższej fotografii podwórko to przestrzeń o wysokim poziomie zdegra-dowania zarówno w obszarze infrastruktury, jak i relacji społecznych. Choć znaczna część osób uczestniczących w wywiadach i spacerach badawczych po obszarze rewitalizacji pamięta lata świetności fontanny, wspomina park, który kiedyś znajdował się w tym miejscu, przestrzeń pozwa-lającą jeździć na rowerze, karuzelę dla dzieci oraz boisko, to obecnie konieczna jest duża doza wyobraźni, aby dostrzec atrakcyjność tego miejsca. Przestrzeń tę zamieszkuje wspólnota sąsiedzka charakteryzująca się znaczącą skalą dysfunkcji i nawarstwionych problemów. Jest to miejsce o bar-dzo dużej liczbie osób uzależnionych od alkoholu w rożnym wieku, często w obrębie jednej rodziny.

Są to problemy utrwalone w kolejnych pokoleniach. Jak wskazują mieszkańcy potrzebna jest otwarta przestrzeń, która za darmo i aktywnie pozwoli spędzać czas różnym grupom wiekowym.

Potrzebne jest boisko i zewnętrzna siłownia. Jako dobry pomysł mieszkańcy wskazują utworzenie ogródka jordanowskiego, ze względu na znaczącą liczbę dzieci. Jak stwierdzają należy wydzielić przestrzeń dla osób wychodzących z psem oraz zainstalować ławki pozwalające na pogaduszki sąsiedzkie. Dla części osób ważny byłby ogród ze zróżnicowanymi nasadzeniami. Kluczowe jest dobre oświetlenie tej przestrzeni.

Wyjątkowa koncentracja negatywnych zjawisk wymaga wdrożenia na analizowanym obsza-rze wielopłaszczyznowej, zintegrowanej rewitalizacji, łączącej działania pobsza-rzestobsza-rzenne, społeczne, gospodarcze i środowiskowe. Działania rewitalizacyjne w zakresie przestrzeni publicznych obejmą gruntowną przebudowę ulic Długiej, Ogrodowej, Płowieckiej, Polnej, Sygietyńskiego i Świętopełka, wraz z wykonaniem kanalizacji deszczowej, utworzenie woonerfu na ulicy Długiej i Świętopełka, wprowadzenie zieleni w pasach drogowych, wyposażenie przestrzeni w meble miejskie, wymianę oświetlenia ulicznego.

Planowane jest odtworzenie pierzei ulic poprzez realizację zabudowy plombowej, grun-towne remonty kamienic (poprawa estetyki elewacji, energooszczędność i ochrona środowiska), wyburzenia kamienic nie nadających się do remontu, co pozwoli na pozyskanie nowych terenów mieszkaniowych oraz wprowadzenie nowoczesnej architektury z poszanowaniem historycznego charakteru tego rejonu miasta. Promowane będą projekty wprowadzające do parterów budynków szeroko rozumianą funkcję usługową, które uatrakcyjnią przestrzeń publiczną i pomogą uczynić ją żywą, kreatywną, ciekawą i przyjazną. Projektowany miks zabudowy nowej i historycznej, wpro-wadzenie nowych mieszkańców i poprawa jakości życia lokalnej społeczności pozwolą w przyszłości uniknąć negatywnych zjawisk gettoizacji i gentryfikacji.

Kolejne działania przewidują zagospodarowanie podwórka pomiędzy ulicami Długą i Ogro-dową wraz z przebuOgro-dową istniejącego budynku na Dom Sąsiedzki. Dzięki temu projektowi powsta-nie atrakcyjna, urozmaicona i odpowiadająca zapotrzebowaniu różnych grup mieszkańców (dzieci, młodzież, seniorzy, osoby o specjalnych potrzebach itp.) przestrzeń półpubliczna, której funkcja zostanie wzbogacona o funkcję społeczną.

Fot. 17 i 18. Koncepcja urbanistyczno-architektoniczna zagospodarowania terenu pomiędzy ul. Ogrodową, Długą i Polną - Wizualizacje ulicy Ogrodowej i Długiej

Źródło: zasoby własne Urzędu Miejskiego w Słupsku

Na rewitalizowanym podwórku przewiduje się wyburzenie budynków substandardowych, w złym stanie technicznym, wykonanie ciągów komunikacyjnych, oświetlenia, nowych nasadzeń

Fot. 19. Koncepcja urbanistyczno-architektoniczna zagospodarowania terenu pomiędzy ul. Ogrodową, Dłu-gą i Polną - Wizualizacja placu przed Placówką Wsparcia Dziennego - Domem Sąsiedzkim

Źródło: zasoby własne Urzędu Miejskiego w Słupsku

Rewitalizacja przestrzeni publicznej rejonu ulicy Długiej wytworzy impuls dla pozytywnych zmian gospodarczych, społecznych i środowiskowych w tym obszarze. Wykreowany zostanie nowy, pozytywny wizerunek i lokalny prestiż tej dzielnicy, co pomoże mieszkańcom w budowaniu wspól-noty oraz spowoduje, że zaczną odczuwać dumę i zadowolenie z zamieszkiwania w tym miejscu.