Irlandia Północna

W Irlandii Północnej przepisy typizujące przestępstwa związane z ucieczką więźnia zamieszone zostały w Prison Act (Northern Ireland) 1953.⁴⁶¹

Przestępstwo samouwolnienia w typie podstawowym zostało uregulowane w sekcji 26 PA(NI) 1953, zgodnie z którą, kto: (a) będąc skazanym za przestępstwo, ucieka z więzienia lub innego miejsca, w którym jest zgodnie z prawem pozbawiony wolności na podstawie wyroku skazującego, albo (b) będąc skazanym lub nie, ucieka z więzienia lub innego miejsca, w którym jest zgodnie z prawem pozbawiony wolności, względnie (c) będąc zgodnie z prawem pozbawionym wolności w innych przypadkach, niż wskazane wcześniej, ucieka z miejsca izolacji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (wyrok skazujący na podstawie aktu oskarżenia wydany w postępowaniu z udziałem przysięgłych – conviction on indictment).

Ucieczka w typie kwalifikowanym została określona w sekcji 28 PA(NI) 1953, zgodnie z którą, kto siłą lub przemocą wyłamuje się z więzienia w zamiarze uwolnienia siebie lub innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat 7 (conviction on indictment). W myśl natomiast sekcji 27 PA(NI) 1953, kto usiłuje wyłamać się z więzienia albo siłą wyłamuje się z celi lub innego miejsca znajdującego się w więzieniu, w którym jest zgodnie z prawem pozbawiony wolności, bądź powoduje w nim wyłom w zamiarze ucieczki, podlega karze pozbawienia wolności (conviction on indictment).

460 Źródło: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1992/25 (dostęp: 21.12.2018 r.); dalej jako:

PSA 1992.

461 Źródło: https://www.legislation.gov.uk/apni/1953/18 (dostęp: 21.12.2018 r.); dalej jako:

PA(NI) 1953.

[141]

Zgodnie z sekcją 29(1) PA(NI) 1953 dopuszcza się przestępstwa ten, kto pomaga w ucieczce lub usiłowaniu ucieczki osobie zgodnie z prawem pozbawionej wolności w więzieniu lub innym miejscu. Przestępstwo popełnia również ten, kto, będąc (a) funkcjonariuszem w więzieniu, w którym dana osoba jest zgodnie z prawem pozbawiona wolności albo (b) innym funkcjonariuszem strzegącym danej osoby w więzieniu lub innym miejscu, dobrowolnie i umyślnie pozwala uciec tej osobie (sekcja 29(2) PA(NI) 1953).

Osoby, o których mowa, podlegają w myśl sekcji 29(3) PA(NI) 1953 karze pozbawienia wolności do lat 10 (conviction on indictment). Zgodnie natomiast z sekcją 31 PA(NI) 1953 dopuszcza się przestępstwa także ten, kto, uchybiając swoim prawnym lub urzędowym obowiązkom, umożliwia ucieczkę osobie, która pozostaje pod jego strażą. Sprawca tego czynu zabronionego podlega karze pozbawienia wolności do 6 miesięcy, grzywnie w wysokości nieprzekraczającej 2 poziomu standardowej skali albo obu tym karom łącznie (wyrok wydany w postępowaniu skróconym bez udziału przysięgłych – summary conviction).

Przestępstwem związanym z udzieleniem pomocy w ucieczce jest też czyn stypizowany w sekcji 33 PA(NI) 1953. Zgodnie z tym przepisem każdy, kto w zamiarze ułatwienia ucieczki więźniowi: (a) przynosi, rzuca lub w inny sposób dostarcza jakikolwiek przedmiot do więzienia, (b) powoduje, że inna osoba przynosi, rzuca lub w inny sposób dostarcza jakikolwiek przedmiot do więzienia, albo (c) daje jakikolwiek przedmiot więźniowi lub pozostawia taki przedmiot w jakimkolwiek miejscu (w więzieniu lub poza nim), podlega karze pozbawienia wolności do lat 10 (conviction on indictment).

Interesujące rozwiązanie znajduje się w sekcji 32 PA(NI) 1953, zgodnie z którą każda osoba, która świadomie i niezgodnie z prawem, pozorując, że wykonuje władzę, zarządza lub doprowadza do zwolnienia więźnia, który nie jest uprawniony do zwolnienia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 (conviction on indictment). Więzień w ten sposób uwolniony jest uważany za uciekiniera.

Należy zauważyć, że opisane wyżej w kontekście Anglii i Walii przepisy karne Crime (Sentences) Act 1997, Criminal Justice Act 2003, Prisoners (Return to Custody) Act 1995, Army Act 1955, Air Force Act 1955 oraz Naval Discipline Act 1957 mają zastosowanie również na terytorium Irlandii Północnej (oraz Szkocji).

Jeśli chodzi o nakłanianie do ucieczki lub świadome pomaganie w ucieczce osobie pozbawionej wolności, która cierpi na zaburzenia psychiczne,

[142]

to w sekcji 124 The Mental Health (Northern Ireland) Order 1986⁴⁶² zawarto analogiczne przepisy do zamieszczonych w Mental Health Act 1983, o których była mowa wyżej.

C. Irlandia

Ucieczka z legalnej izolacji jest w Irlandii przestępstwem prawa precedensowego (common law offence).⁴⁶³ Tego typu przestępstwem jest również wyłamanie z izolacji (związanej ze sprawą karną lub cywilną), które polega na ucieczce z użyciem siły lub przemocy.⁴⁶⁴ Wspięcie się na mur albo wyjście przez drzwi będzie więc stanowiło zwykłą ucieczkę, a nie wyłamanie się.⁴⁶⁵

Szczególna regulacja dotycząca ucieczki zawarta jest w Defence Act, 1954⁴⁶⁶. W myśl sekcji 146 tego aktu prawnego każda osoba podlegająca prawu wojskowemu, która ucieka albo usiłuje uciec z aresztu, więzienia lub innego miejsca, gdzie jest zgodnie z prawem pozbawiona wolności, podlega, w postępowaniu przed sądem wojskowym, karze pozbawienia wolności do lat 2 albo innej łagodniejszej karze.

Irlandzkie prawo przewiduje również przestępstwo bezprawnego pozostawania na wolności po wygaśnięciu zezwolenia na czasowe opuszczenie miejsca izolacji. Zgodnie z sekcją 6(1) Criminal Justice Act, 1960⁴⁶⁷ uważa się, że osoba, która przebywa na wolności na podstawie zezwolenia na opuszczenie miejsca izolacji określonego w sekcji 2 lub 3 niniejszego aktu, przebywa na wolności bezprawnie, jeśli: (a) upłynął okres, na jaki zezwolenie zostało udzielone, albo (b) został naruszony warunek, pod którym zezwolenie zostało udzielone. Osoba, która w myśl sekcji 6(1) bezprawnie przebywa na wolności, podlega karze pozbawienia wolności do 6 miesięcy (w postępowaniu skróconym – summary conviction) – sekcja 6(2) CJA 1960.

462 Źródło: https://www.legislation.gov.uk/nisi/1986/595 (dostęp: 21.12.2018 r.).

463 Zob. https://www.casemine.com/judgement/uk/5a8ff84460d03e7f57ebd7df; http://www.irishsentencing.ie /en/ISIS/record/CCT/NT00000BB6 oraz http://www.irishsentencing.ie/en/ISIS/record/CCT/NT0000184A (dostęp: 6.02.2019 r.).

464 S. E. Quinn, Criminal Law in Ireland, Irish Law Publishing 2009, s. 1699.

465 Ibidem.

466 Źródło: http://revisedacts.lawreform.ie/eli/1954/act/18/revised/en/html#SEC146 (dostęp: 21.12.2018 r.);

dalej jako: DA 1954.

467 Źródło: http://www.irishstatutebook.ie/eli/1960/act/27/enacted/en/print.html (dostęp: 21.12.2018 r.);

dalej jako: CJA 1960.

[143]

Przestępstwa związane z ułatwieniem ucieczki osobie pozbawionej wolności zostały stypizowane w sekcji 6(1) Criminal Law Act, 1976⁴⁶⁸. Zgodnie z tym przepisem każda osoba, która: (a) pomaga w ucieczce albo usiłowaniu ucieczki osobie, która jest zgodnie z prawem pozbawiona wolności, albo, w zamiarze ułatwienia ucieczki takiej osobie bądź umożliwienia pozostania takiej osobie bezprawnie na wolności po ucieczce, względnie w zamiarze spowodowania szkód u osób lub rzeczy znajdujących się w miejscu izolacji, przenosi jakikolwiek przedmiot do lub z takiego miejsca albo do osoby znajdującej się w takim miejscu bądź umieszcza jakikolwiek przedmiot w takim miejscu lub poza nim, albo (b) dokonuje lub bierze udział w jakichkolwiek ustaleniach, które mają na celu umożliwienie ucieczki osobie zgodnie z prawem pozbawionej wolności, ułatwienie takiej ucieczki, umożliwienie takiej osobie pozostania bezprawnie na wolności po ucieczce bądź spowodowanie szkód u osób lub rzeczy znajdujących się w miejscu izolacji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 10 (wyrok skazujący na podstawie aktu oskarżenia wydany w postępowaniu z udziałem przysięgłych – conviction on indictment).

W omawianym kontekście wspomnieć należy również o przestępstwie z sekcji 32(2) Offences Against the State Act, 1939⁴⁶⁹. Zgodnie z tym przepisem każda osoba, która pomaga w ucieczce osobie pozbawionej wolności na podstawie niniejszego aktu albo taką osobę do ucieczki nakłania, bądź też pomaga jej w uniknięciu schwytania po dokonaniu ucieczki, podlega karze pozbawienia wolności do 3 miesięcy (summary conviction).

Zgodnie z sekcją 234 DA 1954 każda osoba, która pomaga więźniowi w ucieczce albo usiłowaniu ucieczki z więzienia wojskowego lub koszarowej izby zatrzymań, albo która, w zamiarze ułatwienia ucieczki takiemu więźniowi, dostarcza lub powoduje dostarczenie do wskazanych miejsc maskę, odzież lub inne przebranie bądź pismo albo inny przedmiot, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2. W myśl natomiast sekcji 145 DA 1954 każda osoba podlegająca prawu wojskowemu: (a) która, bez odpowiedniego upoważnienia, zwalnia, zezwala na zwolnienie lub w inny sposób ułatwia zwolnienie osoby pozbawionej wolności, lub (b) która przez niedbalstwo lub umyślnie pozwala uciec osobie, która została jej oddana pod straż, bądź (c) która pomaga osobie pozbawionej wolności w ucieczce lub usiłowaniu ucieczki, podlega, w postępowaniu przed sądem wojskowym, karze pozbawienia wolności do lat 7

468 Źródło: http://www.irishstatutebook.ie/eli/1976/act/32/enacted/en/print.html (dostęp:

21.12.2018 r.).

469 Źródło: http://www.irishstatutebook.ie/eli/1939/act/13/enacted/en/print.html (dostęp:

21.12.2018 r.). Akt ten dotyczy zwalczania przestępstw godzących w porządek publiczny i autorytet państwa.

[144]

albo innej łagodniejszej karze – jeśli dopuściła się czynu umyślnie, bądź karze pozbawienia wolności do lat 2 albo innej łagodniejszej karze – w pozostałych wypadkach.

Na koniec należy wskazać, że czyn polegający na uwolnieniu za pomocą siły osoby legalnie pozbawionej wolności jest przestępstwem prawa precedensowego.⁴⁷⁰