Kodeks karny z 1969 r

Kodeks karny z 1932 r. został zastąpiony z dniem 1 stycznia 1970 r. nową kodyfikacją. Prace nad nią były prowadzone od początku lat 50-tych. W 1956 r.

206 To stwierdzenie można odnieść mutatis mutandis do przestępstwa stypizowanego w art. 243 obecnie obowiązującego kodeksu karnego.

207 T.j. Dz.U. z 1931 r., nr 5, poz. 27.

208 Dz.U. z 1928 r., nr 37, poz. 349.

[69]

został opublikowany całościowy projekt, który interesujące nas regulacje zamieścił w podrozdziale trzecim rozdziału XVII („Przestępstwa przeciwko instytucjom państwowym i społecznym oraz ich działalności”), zatytułowanym

„Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości”. Zgodnie z art. 201 projektu: „§ 1. Kto będąc pozbawiony wolności na podstawie nakazu sądu lub prokuratora albo będąc zatrzymany jako podejrzany o popełnienie przestępstwa ucieka lub w inny sposób uwalnia się spod straży, podlega karze pozbawienia wolności do roku lub karze pracy poprawczej. § 2. Jeżeli sprawca działa w porozumieniu z inną osobą lub używa przemocy, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Artykuł 202 stanowił natomiast, że: „Kto uwalnia osobę pozbawioną wolności na podstawie nakazu sądu lub prokuratora albo zatrzymaną jako podejrzaną o popełnienie przestępstwa lub ułatwia jej ucieczkę, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 5”.²⁰⁹ Projekt ten odbiegał w istotny sposób od regulacji kodeksu z 1932 r. Wyraźnie postawiono w nim nacisk na samouwolnienie, uwolnienie i ułatwienie ucieczki osoby pozbawionej wolności w związku ze sprawą karną. Kodeks obowiązujący mówił w art. 150 i 151 ogólnie o osobie pozbawionej wolności na podstawie polecenia sądowego lub prawnego nakazu władzy publicznej. Po drugie, inaczej opisano typ kwalifikowany samouwolnienia. Poszerzono zakres kryminalizacji na sytuację, gdy sprawca działał w porozumieniu z jedną osobą (w art. 150 § 2 k.k. z 1932 r. była mowa o „innych osobach”, czyli co najmniej dwóch); z drugiej jednak strony wyeliminowano z typu kwalifikowanego użycie groźby bezprawnej i uszkodzenie miejsca uwięzienia. Po trzecie, ograniczono karalność uwolnienia pozbawionego wolności i ułatwienia mu ucieczki do zachowań umyślnych.

Kolejny projekt został przygotowany w 1963 r. przez Komisję Kodyfikacyjną przy Ministrze Sprawiedliwości. Przepisy odnoszące się do samouwolnienia i uwolnienia pozbawionego wolności zamieszczono w rozdziale XXIX – „Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości”. Art.

346 projektu miał brzmienie: „§ 1. Kto, będąc pozbawiony wolności z polecenia sądu, prokuratora lub na podstawie prawnego nakazu innego organu państwowego, ucieka lub w inny sposób sam się uwalnia, podlega karze pozbawienia wolności do roku lub grzywny. § 2. Jeżeli sprawca działa stosując przemoc lub grożąc jej użyciem, uszkadzając miejsce uwięzienia albo w porozumieniu z innym uwięzionym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 3. Usiłowanie przestępstwa określonego w § 2 jest karalne”. Natomiast art. 347 brzmiał: „§ 1. Kto osobę pozbawioną wolności z polecenia sądu,

209 Projekt Kodeksu karnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i przepisy wprowadzające, Warszawa 1956, s. 52.

[70]

prokuratora lub na podstawie prawnego nakazu innego organu państwowego uwalnia albo ułatwia jej ucieczkę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Usiłowanie jest karalne. § 3. Jeżeli czynu określonego w § 1 dopuszcza się osoba sprawująca chociażby pośrednio nadzór na osobą pozbawioną wolności albo nad miejscem jej uwięzienia, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 10. § 4. Sprawca, który z winy nieumyślnej popełnił czyn określony w § 3, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2”.²¹⁰ W stosunku do poprzedniego projektu zauważalny jest mniejszy nacisk na pozbawienie wolności związane ze sprawą karną. To spostrzeżenie może być jednym z argumentów za uznaniem, że zarówno w kodeksie z 1969 r., jak i w kodeksie obowiązującym chodzi o pozbawienie wolności nie tylko o charakterze „karnym” (zob. późniejsze uwagi dotyczące przedmiotu ochrony omawianych przestępstw). Typ kwalifikowany samouwolnienia poszerzono o znamiona „groźby użycia przemocy” i

„uszkodzenie miejsca uwięzienia” (czyli tak, jak było w kodeksie z 1932 r., przy czy mówiono w nim o „groźbie bezprawnej”). Jednocześnie zawężono typ kwalifikowany polegający na działaniu w porozumieniu, gdyż mówiło się już nie o „innej osobie”, ale o „innym uwięzionym”. Zgodnie z art. 29 § 1 projektu usiłowanie przestępstwa miało być karalne, jeżeli czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności powyżej lat 3 albo jeżeli przepis szczególny przewiduje karalność usiłowania. Należy więc zauważyć, że projekt wprowadzał bezkarność usiłowania samouwolnienia w typie podstawowym. W odniesieniu do przestępstwa uwolnienia pozbawionego wolności lub ułatwienia mu ucieczki proponowano typ kwalifikowany będący przestępstwem indywidualnym niewłaściwym. Jego sprawcą miałaby być osoba „sprawująca chociażby pośrednio nadzór na osobą pozbawioną wolności albo nad miejscem jej uwięzienia”. Należy zauważyć, że typ nieumyślny uwolnienia/ułatwienia ucieczki miał się odnosić tylko do typu kwalifikowanego.

Kolejny projekt Komisja Kodyfikacyjna przygotowała w 1966 r. Był on już bardzo zbliżony do brzmienia kodeksu z 1969 r. W art. 249 zawarto trzy paragrafy, które brzmiały: „§ 1. Kto uwalnia się sam, będąc pozbawiony wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy, podlega karze pozbawienia wolności do roku. § 2.

Jeżeli sprawca działa w porozumieniu z innymi osobami albo używa przemocy lub grozi jej użyciem albo uszkadza miejsce uwięzienia, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. § 3. Kto wchodzi w porozumienie z innymi uwięzionymi w celu uwolnienia się z zamknięcia według ułożonego planu, przewidując użycie przemocy, groźbę jej użycia lub uszkodzenie miejsca zamknięcia, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5”. Z

210 Projekt kodeksu karnego, Warszawa 1963, s. 70.

[71]

kolei art. 250 projektu brzmiał: „§ 1. Kto osobę pozbawioną wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia albo ułatwia jej ucieczkę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli czyn jest zawiniony nieumyślnie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności do roku”.²¹¹ W porównaniu do projektu z 1963 r.

widać bardziej syntetyczne ujęcie podstaw prawnych pozbawienia wolności („polecenie prokuratora” mogło być już kwalifikowane jako prawny nakaz innego niż sąd organu państwowego). W zakresie czynności sprawczej samouwolnienia mówiono już ogólnie, że sprawca „uwalnia się sam” zamiast

„ucieka lub w inny sposób sam się uwalnia”. Jeśli chodzi o typ kwalifikowany związany z działaniem w porozumieniu, to został on w jednym aspekcie zawężony do działania z „innymi osobami” (czyli co najmniej dwoma), ale jednocześnie poszerzony, gdyż nie chodziło już o współdziałanie jedynie z innym „uwięzionym”. Interesujące jest, że projekt z 1966 r. w art. 249 § 3 niemal powtarzał treść art. 150 § 3 k.k. z 1932 r., a więc przewidywał karalność czynności przygotowawczych do zbiorowego uwolnienia się z zamknięcia. W odniesieniu do przestępstwa uwolnienia/ułatwienia ucieczki projekt ten nie zawierał już indywidualnego typu kwalifikowanego opisanego w art. 347 § 3 projektu z 1963 r. Typ nieumyślny odnosił się w związku z tym do ogólnosprawczego czynu z art. 250 § 1.

Ostatecznie interesujące nas zagadnienia uregulowano w kodeksie uchwalonym w 1969 r. w następujący sposób. W rozdziale XXXIII –

„Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości” zamieszczono art. 256, zgodnie z którym: „§ 1. Kto uwalnia się sam, będąc pozbawiony wolności albo umieszczony w ośrodku przystosowania społecznego na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy, podlega karze pozbawienia wolności do roku. § 2. Jeżeli sprawca działa w porozumieniu z innymi osobami albo używa przemocy lub grozi jej użyciem, albo uszkadza miejsce zamknięcia, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5”. Uwolnienie i ułatwienie ucieczki zostało uregulowane w art.

257, w myśl którego: „§ 1. Kto osobę pozbawioną wolności albo umieszczoną w ośrodku przystosowania społecznego na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia albo ułatwia jej ucieczkę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia wolności albo grzywny”. Treść tych przepisów była prawie identyczna z projektem kodeksu z 1968 r. (art. 263 i 264). Różnica polegała na tym, że w art. 264 projektu (odpowiednik art. 257 uchwalonego

211 Projekt kodeksu karnego. Część szczególna. Wprowadzenie, Warszawa 1966, s. 35-36.

[72]

kodeksu) nie mówiło się o osobie umieszczonej w ośrodku przystosowania społecznego.²¹² W porównaniu do kodeksu z 1932 r. zauważyć można różnice w sankcjach (k.k. z 1969 r. był surowszy), drobne różnice w znamionach oraz brak typu przestępstwa polegającego na wejściu w porozumienie z innymi uwięzionymi w celu uwolnienia się z zamknięcia (art. 150 § 3 k.k. z 1932 r., a co przewidywał projekt z 1966 r.). Jeśli chodzi o znamiona, to w kodeksie z 1969 r.

mówiło się dodatkowo o osobie umieszczonej w ośrodku przystosowania społecznego.²¹³ Umieszczenie w takim ośrodku było stosowane wobec recydywistów wielokrotnych, w sytuacji gdy orzeczenie nadzoru ochronnego nie było wystarczające dla zapobieżenia powrotowi do przestępstwa (art. 62 § 2 kodeksu) oraz wszystkich recydywistów, którzy uchylali się od wykonywania obowiązków określonych w art. 63 § 2 i 3 albo w inny sposób udaremniali lub utrudniali osiągnięcie celów nadzoru ochronnego (art. 64 kodeksu).²¹⁴ Poza tym w kodeksie z 1932 r., w zakresie prawnej podstawy pozbawienia wolności, mówiło się o „poleceniu sądowym lub prawnym nakazie władzy publicznej”, natomiast w kodeksie z 1969 r. o „orzeczeniu sądu lub prawnym nakazie wydanym przez inny organ państwowy”, co było stwierdzeniem ściślejszym.

W zakresie typu kwalifikowanego samouwolnienia k.k. z 1969 r. operował pojęciem „groźby użycia przemocy”, które miało węższy zakres znaczeniowy niż pojęcie „groźby bezprawnej”, użyte w art. 150 § 2 k.k. z 1932 r.²¹⁵

Należy wskazać, że w 1981 r. Komisja do opracowania propozycji zmian prawa karnego działająca przy Ministerstwie Sprawiedliwości przygotowała obszerny projekt zmian kodeksu karnego. W odniesieniu do interesujących nas regulacji proponowano dwie zmiany. Dotyczyły one sankcji przewidzianych za przestępstwa z art. 256 § 2 i 257 § 1. Czyny te miały pociągać karę pozbawienia wolności do lat 5.²¹⁶ Zmiana dolnej granicy ustawowego zagrożenia (do 1 miesiąca)²¹⁷ miałaby znaczenie z punktu widzenia kształtowania odpowiedzialności karnej sprawcy. Art. 54 § 1 k.k. z 1969 r. (w brzmieniu do 1985 r.) stanowił bowiem, że jeżeli przestępstwo zagrożone jest tylko karą pozbawienia wolności, przy czym dolna granica zagrożenia nie jest wyższa niż

212 Projekt Kodeksu karnego oraz przepisów wprowadzających Kodeks karny, Warszawa 1968, s. 70-71.

213 Znamię to zostało wyeliminowane ustawą z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1990 r., nr 14, poz. 84). O umieszczeniu w o.p.s.

będzie jeszcze mowa w dalszej części pracy.

214 Był to środek podobny do przewidzianego w art. 84 k.k. z 1932 r. środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie dla niepoprawnych.

215 Zgodnie z art. 91 § 4 k.k. z 1932 r. groźbą bezprawną była zarówno groźba spełnienia przestępstwa (groźba karalna), jak też groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego bliskich.

216 Projekt zmian przepisów kodeksu karnego, Warszawa 1981, s. 29.

217 Projekt przewidywał zmianę art. 32 § 1 kodeksu przez obniżenie dolnej granicy kary pozbawienia wolności do 1 miesiąca – ibidem, s. 5.

[73]

3 miesiące, a wymierzona za nie kara nie byłaby surowsza od 6 miesięcy pozbawienia wolności, sąd uznając, że skazanie na taką karę nie byłoby celowe, może orzec karę ograniczenia wolności albo grzywnę.²¹⁸

Warto zauważyć, że projekt zmian w kodeksie karnym został przygotowany również przez Społeczną Komisję Kodyfikacyjną ds.

opracowania projektów nowelizacji ustawodawstwa karnego, która została powołana w 1981 r. przez I Ogólnopolskie Forum Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości. Przewodniczącym Komisji był W. Wolter. Wstępny projekt nowelizacji (opublikowany w maju 1981 r.) przewidywał zaostrzenie kar za samouwolnienie w typie kwalifikowanym (art. 256 § 2) oraz umyślne udzielenie pomocy w ucieczce (art. 257 § 1). Sprawcy tych przestępstw mieli podlegać karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Z kolei odpowiedzialność za nieumyślne udzielenie pomocy w ucieczce (art. 257 § 2) miała być złagodzona (kara ograniczenia wolności albo grzywny).²¹⁹ W projekcie z sierpnia 1981 r. za czyny stypizowane w art. 256 § 2 i art. 257 § 1 przewidziano kary pozbawienia wolności do lat 5 (co oznaczało obniżenie dolnej granicy ustawowego zagrożenia w stosunku do rozwiązań kodeksowych), zaś za nieumyślne udzielenie pomocy w ucieczce miała grozić kara ograniczenia wolności albo grzywny.²²⁰ S. Czaplewski, dyrektor w Departamencie Prawnym Ministerstwa Sprawiedliwości proponował połączenie wysiłków komisji społecznych i ministerialnych, jednakże wprowadzenie stanu wojennego uniemożliwiło realizację tego pomysłu.²²¹ VII. Kodeks karny z 1997 r.

Prace nad kodeksem karnym III Rzeczypospolitej rozpoczęły się pod koniec 1989 r. Wtedy to rozpoczęła swoją działalność Komisja do spraw Reformy Prawa Karnego. Już w marcu 1990 r. został opublikowany całościowy projekt nowego kodeksu karnego. Zgodnie z art. 221: „§ 1. Kto uwalnia się sam, będąc pozbawiony wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy, podlega grzywnie, karze

218 Trzeba jednak pamiętać, że przepis ten nie mógł być stosowany się do sprawcy występku umyślnego, który był już uprzednio skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności (art. 54 § 2 kodeksu). Zauważyć należy, że projekt przewidywał też zmianę art. 54.

Miał on brzmieć: „Jeżeli przestępstwo jest zagrożone pozbawieniem wolności, a wymierzona kara nie byłaby surowsza od 6 miesięcy, sąd uznając, że skazanie na taką karę nie byłoby celowe może orzec karę ograniczenia wolności albo grzywny, chociażby czyn karami tymi zagrożony nie był”; paragraf 2 miał być natomiast skreślony – ibidem, s. 8.

219 Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze Solidarności 1980-1981, oprac. K. Barczyk, S. Grodziski, S.

Grzybowski, Warszawa 2001, s. 200.

220 Ibidem, s. 248.

221 Ibidem, s. 180.

[74]

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. § 2. Usiłowanie jest karalne.²²² § 3. Jeżeli sprawca działa w porozumieniu z innymi osobami albo używa przemocy lub grozi jej użyciem, albo uszkadza miejsce zamknięcia podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. W myśl natomiast art. 222: „§ 1.

Kto osobę pozbawioną wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia lub ułatwia jej ucieczkę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Usiłowanie jest karalne”.²²³ Przepisy te znalazły się w rozdziale XXX – „Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości”.

Kolejna redakcja projektu (z listopada 1990 r.) w zakresie przestępstwa samouwolnienia niosła za sobą tylko podwyższenie do 2 lat górnej granicy kary pozbawienia wolności za typ podstawowy (art. 241 § 1 projektu). W odniesieniu do przestępstwa uwolnienia/ułatwienia ucieczki osoby pozbawionej wolności (art. 242 projektu) przewidziano tylko karę pozbawienia wolności do lat 3, w związku z czym usunięto wzmiankę, że usiłowanie jest karalne (§ 1). Dodano natomiast typ uprzywilejowany wypadku mniejszej wagi, który miał być karany grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (§ 2).²²⁴ Usiłowanie popełnienia wskazanego typu uprzywilejowanego miało być – w związku z treścią art. 13 § 1 – bezkarne.

Regulacje takie powtórzono w projekcie w redakcji z grudnia 1991 r. (zmieniała się tylko numeracja artykułów na odpowiednio 244 i 245).²²⁵ W 1995 r. projekt został skierowany do prac sejmowych.²²⁶ Interesujące nas przepisy miały następujące brzmienie: „Art. 244. § 1. Kto uwalnia się sam, będąc pozbawionym wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Jeżeli sprawca działa w porozumieniu z innymi osobami albo używa przemocy lub grozi jej użyciem albo uszkadza miejsce zamknięcia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Art. 245. Kto osobę pozbawioną wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia lub ułatwia jej ucieczkę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

222 Klauzula ta wiązała się faktem, że w art. 13 § 1 projektu przewidziano, że usiłowanie występku zagrożonego karą nieprzekraczającą 2 lat pozbawienia wolności lub łagodniejszą jest karalne tylko wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi. Kara orzeczona za usiłowanie nie mogła przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy zagrożenia przewidzianego za dokonanie (art. 13 § 2 projektu).

223 Projekt Kodeksu karnego (redakcja z dnia 5 marca 1990 roku), b.m.w., s. 72-73.

224 Projekt Kodeksu karnego (redakcja z listopada 1990 r.), b.m.w., s. 75-76.

225 Projekt Kodeksu karnego (redakcja z grudnia 1991 r.), b.m.w., s. 69-70.

226 Sejm RP II kadencji, druk nr 1274 z dnia 18 sierpnia 1995 r., orka.sejm.gov.pl/proc2.nsf/proje kty/1274_p.htm; dostęp: 6.02.2019 r.

[75]

Nowy kodeks został uchwalony w dniu 6 czerwca 1997 r., zaś wszedł w życie w dniu 1 września 1998 r. Jego pierwotne brzmienie było następujące:

„Art. 242. § 1. Kto uwalnia się sam, będąc pozbawionym wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Kto, korzystając z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu karnego lub aresztu śledczego bez dozoru, bez usprawiedliwionej przyczyny nie powróci najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. § 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto, korzystając z przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności, bez usprawiedliwionej przyczyny nie powróci do zakładu karnego najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu. § 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa w porozumieniu z innymi osobami, używa przemocy lub grozi jej użyciem albo uszkadza miejsce zamknięcia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Art. 243. Kto osobę pozbawioną wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia lub ułatwia jej ucieczkę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Artykuł 242 został na przestrzeni 20 lat zmieniony tylko raz, natomiast art. 243 nie ulegał nowelizacjom. Ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw²²⁷ dodano do art. 242 § 2 typizującego przestępstwo tzw. niepowrotu znamię korzystania z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu psychiatrycznego dysponującego warunkami podstawowego zabezpieczenia.

Warto zauważyć, że ustawą z dnia 24 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw, która została zawetowana przez Prezydenta RP, planowano zwiększyć represyjność Kodeksu karnego, w tym i art. 242. Za typ podstawowy samouwolnienia (§ 1) przewidywano karę pozbawienia wolności do lat 3, natomiast wyczerpanie znamion typu kwalifikowanego (§ 4) miało pociągać karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.²²⁸ Takie same sankcje za wskazane przestępstwa były przewidziane w prezydenckim projekcie zmian Kodeksu karnego z grudnia 2001 r.²²⁹ Dodatkowo projekt ten zawierał propozycję zmiany kary za uwolnienie

227 Dz.U. z 2015 r., poz. 396.

228 W projekcie tej ustawy zaproponowano również zmianę sankcji za przestępstwo tzw.

niepowrotu z art. 242 § 2 na karę pozbawienia wolności do lat 2 (zob. Sejm RP III kadencji, druk nr 2510 z dnia 21 grudnia 2000 r., orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/2510/$file/2510.pd f; dostęp: 6.02.2019 r.).

229 Sejm RP IV kadencji, druk nr 181 z dnia 20 grudnia 2001 r., orka.sejm.gov.pl/Druki4ka.nsf/(

$vAllByUnid)/7DC558C1D26AB0D3C1256B2F0045022B/$file/181.pdf; dostęp 6.02.2019 r.

[76]

pozbawionego wolności lub ułatwienie mu ucieczki (art. 243) na karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. W uzasadnieniu wskazano, że

„sankcje karne za wiele przestępstw przeciwko wymiarowi sprawiedliwości nie odpowiadają stopniu ich społecznej szkodliwości. Chodzi o zagrożenia przewidziane za przestępstwa określone w art. 232, art. 233 § 1 i 4, art. 234, art.

235, art. 242 § 1 i 4, art. 243, art. 245 k.k. Dlatego też odpowiednio je zaostrzono”. Unikając szerszych rozważań odnośnie do słuszności przyjętych granic ustawowego zagrożenia za przestępstwa z art. 242 i 243 k.k., należy stwierdzić, że sankcje przewidziane w tych przepisach pozwalają na adekwatną reakcję karną, współmierną do stopnia społecznej szkodliwości czynów stypizowanych w omawianych przepisach.

Wydaje się, że warto też wspomnieć o projekcie zmian kodeksu karnego z 2007 r.²³⁰ Oprócz propozycji zaostrzenia kar za wszystkie typy czynów zabronionych określone w art. 242 i 243 k.k., projekt przewidywał połączenie w jednym paragrafie (drugim) przepisów art. 242 § 2 i 3 ( i dodanie oprócz pojęć

„przerwa w odbywaniu kary” i „zezwolenie na czasowe opuszczenie zakładu karnego lub aresztu śledczego bez dozoru” słowa „przepustka”) oraz stworzenie nowego typu przestępstwa, które miałoby polegać na nieusprawiedliwionym nie stawieniu się do zakładu karnego lub aresztu śledczego do odbycia kary najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu. Tę ostatnią propozycję uzasadniano dużą liczbą przypadków, w których osoby prawomocnie skazane nie stawiają się do odbycia kary, co pociąga za sobą konieczność dokonywania niejednokrotnie czasochłonnych i pociągających za sobą dodatkowe koszty czynności, a także potrzebą kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (wzmocnienie respektu do sądowych rozstrzygnięć i organów państwa wprowadzających je w życie).

Zwracano ponadto uwagę na niespójność regulacji, zgodnie z którymi ubezskutecznienie prawidłowego przebiegu wykonywania kary po rozpoczęciu jej wykonywania (samouwolnienie lub niepowrót) stanowi przestępstwo, podczas gdy ubezskutecznienie rozpoczęcia procesu wykonywania kary polegające na sabotowaniu obowiązku stawiennictwa z zakładzie karnym lub areszcie, jest prawnokarnie irrelewantne. Nie wdając się w szersze rozważania odnośnie do celowości wprowadzenia takiego typu czynu zabronionego, można stwierdzić, że rzeczywiście opisana niespójność jest zauważalna.²³¹

230 Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; Sejm V kadencji, druk nr 1756 z dnia 18 maja 2007 r. (http://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/C1CA9 3E0F503AF82C12572EC00267570/$file/1756.pdf; dostęp: 6.02.2019 r.).

230 Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; Sejm V kadencji, druk nr 1756 z dnia 18 maja 2007 r. (http://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/C1CA9 3E0F503AF82C12572EC00267570/$file/1756.pdf; dostęp: 6.02.2019 r.).