[35] Zaczyna tu Pan nasz tajemnicę i moc Bóstwa swego opowiadać, i czyją
spra-wą i mocą umarli powstaną, oznajmiać raczy, gdy tę moc przy sobie być świad-czy, mówiąc: Jam jest zmartwychwstanie i żywot. Czytamy, iż święci wskrzesza-li umarłe. Hewskrzesza-liasz wskrzesił w Sareptcie sydońskiej dziecię. Hewskrzesza-lizeus także syna gospodyniej swojej. Piotr święty Apostoł Tabite w mieście Joppe. Paweł święty Ewtycha młodzieńca w Troadzie. A o żadnym nie czytamy, aby o sobie to powie-dzieć miał, aby był zmartwychwstanim i żywotem. Sam Pan Chrystus jest zmar-twychwstanim i żywotem. I chceszże wiedzieć czemu? Powiem ci nie z głowy swojej, ale z świadectwa Pana samego, ten ciebie tego nauczy tymi słowy: Za-prawdę, zaprawdę mówię wam, przyszła godzina i teraz jest, kiedy umarli usły-szą głos (to jest rozkazanie) Syna Bożego, a którzy usłyusły-szą, żywi będą.
[36] Przyczyna tego ta jest, † abowiem jako ojciec umarłe wskrzesza i ożywia,
tak i Syn, które chce, ożywia. Otóż, jeśli Chrystus Pan równą i jednaką mocą, jako i Ojciec, kogo chce, ożywia, tedyć prawdziwie nazwał się być żywotem. A gdy mówi, że jest żywotem, tak rozumiej z Piotrem świętym, że jest spraw-cą i Panem żywota.
[37] Ale czemu Syn Boży Chrystus Panem i sprawcą jest żywota? Nie tylo
pewnie dlatego, że kogo chce, ożywia, ale i dlatego, że od początku wszytkie-go stworzenia, wszytkich rzeczy żywiących, w nim żywot był. I przeto Pismo Święte, nie tylo, że go żywotem zowie, ale żywot wszytkich w nim być powiada, gdy mówi: Słowo, powiada Jan święty, w początku było, a to słowo było Bogiem, a w tym słowie żywot był wszytkich rzeczy, które się stały. A ponieważ wszyt-kich rzeczy w nim żywot był, tedyć okrom Jego, żadne żywe stworzenie żywota mieć nie mogło, aż go on jemu dał, który go w sobie miał. Syn Boży tedy, Sło-wo one rodzące się z Boga Ojca wiecznie, które się w wypełnieniu czasu ciałem albo prawdziwym człowiekiem stało, iż dał wszytkiemu stworzeniu żywot i od niego wszystko żywie, tedy prawdziwie jest Panem i sprawcą żywota i prawdzi-wie się nazwał żywotem.
[38] Do czego i trzecia przyczyna jest. Bo nie tylo, że przezeń żywią
wszyt-kie rzeczy, nie tylo, że żywot da wszytkim umarłym, ale też i żywot wieczny daje owcom swoim. O czym tak sam świadczy: Ja znam owce moje i ony mnie znają. A ja wieczny żywot im dawam.
Tajemnice mocy Bożej w Panie Chrystusie. 3. Reg 17. ver 22. 4. Reg 4. ver 35. Acto 9. ver 35. et cap. 20. ver 12. Ioan 5. versu 25.
Przyczyny czemu Pan sam jest żywotem. 1.
† ibidem versu 21. Acto 3. versu 15. 2. Ioan 1. v. 1. et 4. 3. Ioan 10. v 27. et 28.
[39] Pokazaliśmy tedy temi dowody, że Pan Chrystus Syn Boży był i jest ży-wotem, to jest Panem żywota. Pokażemy, jako jest zmartwychwstanie, to jest Pa-nem zmartwychwstania.
[40] Pokazałem powysszej, że Pan dlatego zmartwychwstanim się zowie, że
na głos Jego albo rozkazanie umarli powstaną. Kto więtszą moc nad tę poka-zać może? Abowiem jeśli wielka moc jest z niszczego co stworzyć. Jeśli wielka moc jest rzeczy stworzone zatrzymać, aby nie zginęły. Pewnie tych nie mniejsza jest, ciała ludzkie już w proch obrócone słowem wskrzesić i do prawdziwej mocy, władzej całości doskonałej przywieść, tak jakie teraz są. Nie jest to ludzka moc, chrześcijanie, ale samego Pana Boga. Ten sam stworzył wszystko z niczego, za-chowywa mocą swoją wszytki rzeczy stworzone. Ożywi nas i wzbudzi z prochu, kiedy będzie raczył. Jeśliż tedy ta moc jest samego prawdziwego Boga, jakoż Syn Boży Chrystus może to uczynić, jeśli Bogiem prawdziwym i wszechmocnym nie jest, którego nie tylo w tej sprawie wskrzeszenia albo ożywienia zmarłych wszyst-kich, prawdziwym i wszechmocnym Bogiem poznać mamy, ale też prawdziwym stworzycielem i zatrzymaczem wszytkich stworzonych rzeczy? Czego z Pisma Świętego dowodzić tak będziemy.
[41] Wiesz, że stworzenie samemu Bogu przynależy. O tym Mojżesz
świad-czy, gdy ziemię i niebo, a potym wszytkie insze rzeczy od Pana Boga stworzone przez siedm dni, być opowiada. Co Dawid krócej wyznawa, gdy mówi: Bóg nasz jest w niebie, wszytko, co raczył, uczynił. I drugi Prorok: Bóg wieczny Pan, któ-ry stworzył okrąg i granice ziemie.
[42] Z tych miejsc Pisma Świętego są niektórzy, którzy Ojca tylo stworzycielem
być rozumieją. Na co im tak odpowiadamy. Jeśli tylo Bóg Ojciec jest stworzycie-lem, cóż czyni Paweł, gdy ono Pismo Dawidowe, którym Panu Bogu stworzenie nieba i ziemie przypisował, Synowi Bożemu służyć opowiada i jemu przypisuje; a to gdy przywodzi Boga Ojca do Syna mówiącego: Syneś ty mój, jam cię dziś urodził. Tron twój, Boże, na wieki wieczne. Rózga sprawiedliwości, rózga króle-stwa twego, etc. I dalej: Abowiemeś ty Panie ziemię zbudował, a sprawy rąk two-ich są nieba. Widzisz że, co Dawid Bogu stworzycielowi przyczytał, a słusznie, to Paweł Synowi Bożemu. Przetoż Pismo pokazuje, że Syn Boży jest stworzy-cielem, który stworzył niebo i ziemię.
[43] Ale jeślić by się tu trudnym Paweł święty widział, tedyć się objaśnia
na inszych miejscach w Piśmie swoim. Aza nie właśnie do Kolos. mówi, że w nim (to jest za jego sprawą) stworzone są wszytki rzeczy w niebie i na zie-mi, wiadome i niewiadome, lub trony, lub państwa, przełożeństwa, mocar-stwa etc. i zamyka: Wszytki rzeczy w nim i przezeń stworzone są. A on jest przed wszytkim, to jest stworzeniem. Bo przezeń stały się wieki, gdyż jeden jest Pan nasz Jezus Chrystus, przez którego są wszystkie rzeczy. Widzisz, ja-koć się Paweł wyłożył sam, i jako Syna Bożego Jezu Chrysta, stworzycielem być wszech rzeczy opowiada.
Przyczyny czemu P. Chrystus jest zmartwychwstaniem. Genes 1. Psal 113. versu 11. Isaiae 40. ver 28. Dowód Bóstwa P. Chrystusowego. Hebr 1. v 5, 8 et 10. Stolicę rozumiej. Coloss 1. v. 16. et 17.
Trony to jest stołeczni Aniołowie. Hebrae 1. ver 2. 1. Cor 8. versu 6. Przez którego, to jest sprawą którego.
[44] Ale jeśli w Pawle mało masz, słuchajże drugiego świadka, Jana świętego. Ten powiada, że świat przezeń uczyniony jest. A żebyś nie rzekł, creatus id est,
reformatus, to jest miasto tego słowa „stworzony”, rzekłby „naprawiony”,
„odno-wiony”. Tenże cię Jan z tego gwałtownego wykładu zbija, gdy mówi: Wszytki rzeczy przezeń uczynione są, a krom niego nic się nie stało, co się kolwiek sta-ło. Jeśliż tedy wszytko przezeń się stało, tedyć żadnej rzeczy niemasz, która by się bez niego stać miała.
Okazuje się tedy, że Chrystus Pan jest prawdziwym Bogiem, bo jest stworzy-cielem, gdyż przeklęci bogowie są, którzy nic nie stworzyli.
[45] Przynależy mu zasię i wtóra sprawa, samemu Panu Bogu przynależąca, to
jest, że jest zatrzymawaczem wszytkich stworzonych rzeczy. Bo jako prawy Bóg zachowywa wszystko. O tym tak Paweł święty świadczy, gdy mówi: W nim (to jest w Panu Chrystusie) wszystki rzeczy stoją i trwają. A dlaczego? ‒ pytasz. Dla-tego, że on jest jasność chwały i kształt takiej istności Bożej, w którym wszyst-ka zupełność bóstwa cieleśnie mieszwszyst-ka i przeto zatrzymawa wszystko mocą sło-wa swego, grzechy oczyściając. Ale czemu wszystko zatrzymasło-wa? Temu, że jest wszystkich rzeczy Panem, jako Piotr święty w domu Korneliuszowym o tym świadczy, tymi słowy: Słowo zesłał Bóg synom Izraelskim, opowiadając pokój przez Jezusa Chrysta, ten jest Pan wszystkiego. Otóż:
Ktoć jest wszytkich rzeczy Panem, ten ci wszytko rządzi i zatrzymawa. Ale Chrystus Syn Boży jednorodzony jest wszystkich rzeczy Panem. Tedyć tenże Chrystus wszystkim rządzi i wszystko zatrzymawa.
Nie darmoć tedy Chrystus Pan rzekł: Ojciec mój aż do tego czasu pracuje i ja także pracuję. Pewnie nie nowe rzeczy stwarzając, ale stworzone zachowywając.
[46] Dowiedzieliśmy się z Pisma, że jest stworzyciel, że jest zatrzymawacz
i za-chowyciel wszytkich rzeczy. Z Ewanjelijej też dzisiejszej, i z piątego kapitulum Jana świętego jasna rzecz, że jest wskrzesiciel a ożywiciel wszystkich umarłych.
[47] Ale chciałby wiedzieć, czemu to równa moc w sprawach Boskich, Ojca
i Syna? Słuchaj samego Pana, ten ciebie nauczy onemi słowy, które tak mówi: Albowiem cokolwiek Ojciec czyni i sprawuje, toż i Syn tymże sposobem czyni.
[48] Ponieważ tedy uczynki ich są nierozdzielne, równe i jednakie są
w spra-wach Boskich, tedyć za tym z potrzeby iść musi, że-ć ich jest jedna istność Bo-ska. Czego takim dowodem z Pisma Świętego zebranym dowodzimy.
Których w Boskich sprawach jest jedna moc i jedna Boska sprawa, z potrze-by to z potrze-być musi, że tych jest jedna Boska istność.
Ale Boga Ojca i Syna Jego w sprawach Boskich jest jedna moc i jedna spra-wa, tedyć jest ich jedna istność.
[49] Pierwsza część z dowodu powysszej się z Pisma Świętego pokazała.
A że-śmy wtórej części dowodu włożyli, że to z potrzeby być musi, aby ich była istność
Ioan 1. versu 10. ibidem versu 3. Dowód od wszytkich rzeczy stworzenia. Chrystus zachowywa wszytko. Coloss 1. versu 17. Hebrae 1. versu 3. Coloss 2. versu 9. Hebrae 1. versu 3. Acto 10. ver 36. Ioan 5. versu 17. Ioan 5. versu 21. Chrystus wszytkich wskrzesiciel i ożywiciel. Ioan 5. versu 19.
Dowód o jednej istności Boskiej Boga Ojca i Syna.
Boska jedna, tedy tak tego z Pisma Świętego dowodzimy. Bóg jeden jest. Masz o tym pismo w Starym Zakonie Deut. 6, v. 4., które powtarza Pan nasz u Mar-ka św. we dwunastym [u Mar-kapitulum] w wier. 29. Słuchaj, wierny Izraelu, Pan Bóg twój, Bóg jeden jest. Powiada zasię Pismo, że Pan Bóg nie tylo jeden, ale tak je-den, że sam jest, a niemasz żadnego inszego nadeń. Bo mówi: Jam jest sam, a nie jest żaden inszy Bóg nad mię. Chwały mej nikomu nie dam. A gdyż tedy Bóg sam jest, tedy towarzysza nie ma. A jeśli nie przypuszcza nikogo do swej chwa-ły, tedyć i do sobie należących spraw, z których moc i chwała się jego stworzeniu pokazuje, pewnie nie przypuszcza. Otóż jeśli w sprawach Boskich będzie miał w mocy sobie równego, będzie ten jemu równy drugim Bogiem. Ali wnet za tym wielość bogów, czego wierzyć i mówić Pismo broni. Gdy Bóg jednym będąc ani się dzielić może, ani sobie równego i podobnego mieć chce. Z potrzeby tedy to iść musi, iż których w Boskich sprawach jest jedna moc i jedna Boska sprawa, tych jest (i być musi) jedna istność Boska. Bo gdzie by to nie było, musieliby-śmy wiele bogów mieć sobie równych. A to się nam nie godzi. Dowód tedy nasz o jednej istności Boskiej Boga Ojca i Syna jest prawdziwy. A co o Ojcu i Synie, to i o Duchu Świętym rozumiejmy, że acz wyznawamy trzy persony, ale w istno-ści Boskiej jednym i prawdziwym Bogiem je wierzymy być, czego z Pisma Świę-tego łacwie bych dowiódł, by czas był po temu.
[50] Mam tedy tę nadzieję, że każdy łacno porozumie te słowa Pańskie,
któ-re Pan mówić do Marty raczył. Jakim sposobem jest żywotem, jakim sposobem jest zmartwychwstaniem. Ale żeby prawdziwie się pokazał być, tym czymeśmy go z jego pierwszych słów pokazali, to jest Bogiem prawdziwym, dokłada tego i w tych dalszych słowiech, gdy mówi: