Jan Duns Szkot w historii – Kraków (1986)

6.1. O kongresie w zarysie

VI Międzynarodowy Kongres Szkotystyczny, który odbył się w Krakowie w dniach 22–26 września 1986 roku, nie doczekał się niestety publikacji swoich akt. Nie jest więc możliwa całościowa ocena krakowskiego spotkania ze Szkotem i jego myślą. Mimo to dzięki zachowanemu programowi jest możliwe odtworzenie przynajmniej listy prelegentów oraz zagadnień, jakie miały być poruszane na forum zjazdu. Przewodniczący Stowarzyszenia Szkotystycznego C. Bérubé na rok przed mającym się odbyć kongresem za pośrednictwem „L’Osservatore Romano” poinformował opinię publicz-ną, a przede wszystkim zainteresowane środowiska, o przygotowaniach do niego. Pisał między innymi, że pod honorowym patronatem metropolity krakowskiego kard. Franciszka Macharskiego i pod mecenatem Uniwersy-tetu Jagiellońskiego, centrum rozwoju szkotyzmu w Europie Wschodniej, a także przy pomocy przełożonych różnych wspólnot franciszkańskich w Polsce – którzy przejęli część odpowiedzialności za sprawy organizacyjne – odbędzie się szósty już kongres promocji myśli Doktora Subtelnego280.

Zostali nań zaproszeni przede wszystkim członkowie stowarzyszenia, ale także wszyscy ci, którzy byli zainteresowani doktryną Szkota, jego wpływem w rozwój filozofii i teologii na przestrzeni wieków oraz aktualnością w XX stuleciu. Szczególnie cenny wkład miały stanowić komunikaty dotyczące recepcji doktryny Jana Dunsa w średniowieczu, dobie oświecenia oraz w czasach współczesnych, ponieważ temat wiodący, jaki zaproponowano, brzmiał: Jan Duns Szkot w historii.

W odniesieniu do dotychczasowych zjazdów, których dominującym wyznacznikiem była przede wszystkim opcja spekulatywna, oprócz

280 Zob. C. BÉRUBÉ, Giovanni Duns Scoto nella storia, „L’Osservatore Romano” 23 novembre 1985, 3.

173

6. Jan Duns Szkot w historii – Kraków (1986)

oczywiście pewnych elementów historycznych dotyczących w głównej mierze Włoch i Hiszpanii, kongres krakowski przewidziany był zasadni-czo jako historyczny i to w dwóch aspektach: po pierwsze, genezy myśli Szkota, aby móc ją zrozumieć w jej początkach, czyli w jej odniesieniu do innych istniejących już kierunków myślowych, a po drugie, jej rozwoju począwszy od XIV do XVIII wieku, a także od jej odrodzenia w początkach XX wieku do czasów aktualnych. Organizatorom chodziło zatem o to, aby historyczne ujęcie dorobku intelektualnego Szkota objęło między innymi takie kwestie jak: konfrontację z jego poprzednikami, początki szkoły szkotystycznej i jej rolę w propagowaniu myśli mistrza, znaczenie uniwersalne i ekumeniczne doktryny Doktora ze Szkocji, aż wreszcie historyczne próby oczyszczania jej z zarzutu herezji czy wątpliwej wartości merytorycznej zawartych w niej myśli281.

6.2. Sesje i ich tematyczny wyznacznik

Niniejszy wykaz prelegentów podaje się w oparciu o program kon-gresu, którego niestety nie będzie można zweryfikować, jak poprzednio, na podstawie akt, a więc nie będzie można wykazać ewentualnej mody-fikacji prezentowanych tematów. Warte odnotowania jest natomiast to, że przedłożenia polskich naukowców doczekały się publikacji w „Studiach Franciszkańskich”, głównie w ich trzecim numerze282.

Oto pełny zestaw tematów według programu sesji283. W pięciu sesjach plenarnych zaplanowano przedstawienie następujących zagadnień:

– M. Markowski, Szkotyzm na Uniwersytecie Krakowskim w wiekach średnich, „Studia Franciszkańskie” 3 (1988), 105–120.

– S. Lorici, L’indagine critica sulla figura, la scienza e l’attualità di Giovanni

Duns Scoto.

– S. Sousedik, Joannes Duns Scotus und Böhmen. – C. Bérubé, Le dialogue de Scot et de Maître Eckhart.

– L. Honnefelder, Vernunft und Metaphysik – Die dreistufige Konstitution

ihres Gegenstandes bei Duns Scotus und Kant.

– A. Manno, Il volontarismo scotista e il suo sviluppo nel pensiero moderno. – J. Uscatescu, Duns Escoto y la moderna filosofia del lenguaje.

281 Por. C. BÉRUBÉ, Importancia y actualidad de Juan Duns Escoto. Sobre el VI Congreso

Escotista Internacional (Cracovia 1986), „Naturaleza y Gracia” 32 (1985), 291–298.

282 Zob. „Studia Franciszkańskie” 3 (1988). O polskich prelegentach wspomina także: R. MARYJKA, VI Międzynarodowy Kongres Szkotystyczny, Kraków 22–25 IX 1986, „Fraternitas” 7 (63), 7–8.

283 VI Congressus Scotisticus Internationalis, Cracoviae, 22–26 Septembris 1986. Ioannes Duns

174 Kongresy scholastyczno-szkotystyczne

– I. Vazquez, Lo scotismo nella Spagna attraverso i secoli. – G. Piaia, Immagini di Giovanni Duns Scoto nel secolo dei lumi.

– P. Vignaux, La reference à Scot dans les controversies du XVIIᵉsiècle sur la prescience divine: l’exemple de Mastrius.

– F. E. Hoško, Philosophische und theologische Franziskanerschulen im 17.

und 18. Jahrhundert als Unterricht – und Verbreitungsstellen des Scotismus in Kroazien.

– Q. Turiel, Does Rahner, for his Supernatural Existential, Depend on the Scotist

Thinker Léon Veuthey OFM?

– B. Garcia de Armellada, Dimensión personalista de la gracia en la doctrina

escotista de la acceptation divina.

– M. Traina, La sovranità del popolo in Duns Scoto.

– A. Marchesi, Il rapporto norma-Dio nel pensiero medievale.

– B. Hechich, L’edizione critica delle Opere di Duns Scoto: consuntivo, prospettive,

traguardi.

– D. Esser, Um die Seligsprechung des Johannes Duns Scotus. – V. Richter, Zu der frühen Rezeption von Scotus’ Reportatio. – O. Todisco, Duns Scoto in Pascal.

W dniach 23 i 24 września w ramach sesji popołudniowych zaplanowano prace w trzech sekcjach, na których przewidziano kilka wystąpień. Niżej podaje się wykaz autorów i tematy ich przedłożeń:

23 IX [Sectio I]

– J. L. Illanes, El concepto de teología de Duns Escoto y su transcendencia

histórica.

– Y. Spiteris, Il primato di Cristo in Massimo il Confessore e Duns Scoto. – F. Ch. Blanco, Blas de Benjumena OFM y la teología de la gracia.

– L. J. Elders, L’influence de Scot sur Cajetan dans son commentaire sur la Somme

théologique de saint Thomas.

– F. Rosiński, Koncepcja człowieka u Jana Dusnsa Szkota, „Studia Francisz-kańskie” 4 (1991), 171–183284.

– G. Zamora, Escotismo, ilustración y universidad espagnola. [Sectio II]

– T. Kobusch, Der Begriff des ‚ens rationis‘ in der skotistischen Tradition. Zum

Problem der Metaphysik als transzendentaler Wissenschaft.

– O. Boulnois, Participation et univocité selon Duns Scot.

– J. P. Beckmann, Die Bedeutung des Scotismus für die moderne Metaphysik. – M. Dreyer, Die Theoremata als eine Gattung philosophischer Erörterungen. – J. Perzanowski, Essence and Individuation.

175

6. Jan Duns Szkot w historii – Kraków (1986)

[Sectio III]

– H. Błażkiewicz, Szkotyzm we franciszkańskich studiach

filozoficzno-teolo-gicznych w Polsce, „Studia Franciszkańskie” 3 (1988), 33–61.

– V. Kapetanović, Lo scotismo negli studi filosofico-teologici della Provincia

francescana del Santissimo Redentore in Croazia nel Settecento.

– Z. Kaluza, L’opposition antiscotiste à l’Université de Paris vers 1320. – Z. Włodek, Poglądy Jana Bremera OFM, uczonego erfurckiego z XV w.,

„Studia Franciszkańskie” 3 (1988), 147–153285.

– S. Buscaroli, Giovanni Duns Scoto fra gli «auctores» di P. Carabellese? 24 IX [Sectio I]

– E. Llamas, Juan de Consuegra y su intento de renovación del escotismo en el

siglo XVIII.

– I. Manzano, El P. Miguel Oromí, escotista español del siglo XX.

– G. Basetti-Sani, Cinquanta anni dalla morte di un grande scotista, P. Déodat

Marie de Basly OFM. Suo contributo alla cristologia.

– V. Crisculo, Lo scotismo di un domenicano del ’500: Ambrogio Catarino Politi

(1484–1553).

– A. Rigobello, L’influenza di Scoto nella nozione di pensiero in M. Heidegger. – F. Alluntis, Junípero Serra OFM, Scotistic University Professor.

[Sectio II]

– P. R. Blum, Metaphysik und natürliche Theologie bei Skotisten des 17.

Jahrhunderts.

– A. Coccia, Il concetto della creazione secondo G. Duns Scoto.

– V. Facchinetti, Animazione educativa del discorso filosofico di G. Duns Scoto

e suo contributo all’evoluzione della pedagogia.

– J. Legowicz, Uwagi nad metodologicznym sensem przesłanki «haecceitas»

u Jana Dunsa Szkota.

– H. M. Stamm, Das Naturrecht bei Aleksander von Hales, Bonaventura und

Duns Scotus.

– G. Błoch, Jan Duns Szkot w dokumentach władz kościelnych, „Studia Franciszkańskie” 3 (1988), 63–77286.

285 Tytuł według programu: Jan Bremer, szkotysta erfurcki z XV w.

286 O. Grzegorz Błoch OFM był w tym okresie członkiem Komisji Szkotystycznej w Rzymie. Z okazji mającego się odbyć w Polsce kolejnego kongresu przygotował w języku polskim pozycję o życiu i twórczości Jana Dunsa Szkota: Jan Duns ze Szkocji. Doktor subtelny,

doktor maryjny, Rzym-Poznań 1986. Doczekała się ona wznowienia w 1996 roku. Wspomina

176 Kongresy scholastyczno-szkotystyczne

[Sectio III]

– A. Walko, Polskie badania nad szkotyzmem (stan badań do 1980), „Studia Franciszkańskie” 6 (1994), 155–186287.

– E. Paschetto, Duns Scot sur quelques problèmes de médicine discutés à son

temps.

– R. Rosini, Il soggetto della metafisica in Duns Scoto secondo il P. Ciganotto

OFM.

– S. F. Marchewka, Punkt wyjścia w dowodzeniu istnienia Boga u Dunsa

Szkota. Aspekt logiczny, „Studia Franciszkańskie” 3 (1988), 97–103.

– I. E. Zieliński, Kontekst i funkcja teorii jednoznaczności transcendentalnych

u Jana Dunsa Szkota, „Studia Franciszkańskie” 3 (1988), 155–170.

6.3. Inne wydarzenia

Przy okazji kongresu została zorganizowana wystawa poświęcona osobie i twórczości Szkota. W sali Franciszkańskiego Zakonu Świeckich przy kościele św. Kazimierza konwentu Braci Mniejszych Prowincji Matki Bożej Anielskiej, gdzie zresztą mieścił się sekretariat kongresu, wystawione zostały eksponaty pochodzące z różnych źródeł, także Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Wystawę, którą otwarto na rozpoczęcie kongresu, tj. od 22 września i którą można było podziwiać do 9 paździer-nika, obejrzeli nie tylko uczestnicy zjazdu, ale również przedstawiciele wielu bibliotek kościelnych, świeckich, a także profesorowie i studenci ośrodków akademickich Krakowa. Inicjatywa ta, która cieszyła się wielkim zainteresowaniem wśród zwiedzających, bez wątpienia pomogła w ciekawy sposób przybliżyć postać Dunsa Szkota, a przede wszystkim umożliwiła zapoznanie się z polską tradycją szkotyzmu288.

W ostatnim dniu kongresu, tj. 26 września, na zakończenie obrad odbył się wybór nowych władz zarządu Międzynarodowego Stowarzyszenia Szkotystycznego (SIS). Dotychczasowego jego przewodniczącego C. Bérubégo, który pełnił tę funkcję od 1976 roku, czyli od kongresu w Padwie, zastąpił I. Vazquez, profesor Papieskiego Ateneum Antonianum w Rzymie.

Ostatnim punktem programu była wizyta uczestników kongresu u metropolity krakowskiego, kard. Franciszka Macharskiego.

287 Tytuł według programu: Polskie badania nad szkotyzmem po roku 1945.

288 Więcej w: R. MARYJKA, Expositio de Ioanne Duns Scoto et scotismo in Polonia, „Acta Ordinis Fratrum Minorum” 105 (1986), 209–211.

177