Ze mia rodnô Ze mia rodnô, pëszny kaszëbsczi kra ju, òd Gduń ska tu, jaż do Roz to czi bróm!
Të jes snôżô, jak kwiat roz kwi tłi w ma ju.
Ce, tatczëznã jô lubòtną tu móm.
Sambòrów miecz i Swiãtopôłka biôtczi w spòso bie ce dlô nas ùchòwałë.
Twòje jô w przódk bëlny pòcy skóm kwiôtczi.
Òdrodë cél Kaszëbóm znôw brënie.
Tu jô da li mdã starżã ze mi trzimôł skąd ka zôczątk rodnô naj ró zga mô.
Tu mdã da li domôcëznë sã jimôł.
Jaż za ja sni i na ma brzôd swój dô.
J. Trep czyk, Ze mia rodnô, [w:] Lecë chòrankò. Pie śni ka szub skie, Wej he ro wo 1997, s. 59
rod ny – oj czy sty tatczëzna – oj czy zna biôtka – bi twa spòsób – spa dek òdro da – od ro dze nie domôcëzna – swojsz czy zna Ję zyk ka szub ski (et no lekt ka szub ski) jest jed nym z kil ku na stu
ję zy ków sło wiań skich. Wy ła niał się wol no z ję zy ków le chic kich i dia lek tów po mor skich, ule ga jąc jed no cze śnie nie mal od za ra -nia (oko ło 1000 ro ku) wpły wom dia lek tów pol skich.
Ję zyk ka szub ski. Po rad nik en cy klo pe dycz ny, red. Je rzy Tre der, Gdańsk 2002, s. 92
46
3. Z pòdó ny wëżi re guł czi wëchôdô, że kaszëbi zna mô swòje kòrze -nie w sło wiań sczich jãzëkach, a téż w pòmòrsczich dia lek tach.
Czim je kòżdi z nich, do wiész sã pò przeczëta nim wia domòsców.
– Zró b ni żi zestôwk, co pòka że jak sã dze lą sło wiań sczé jãzëczi.
NAZÔD DO SPISËNKÙ ZAMKŁOSCË
Pòmòrzé w la tach 800-950
Ję zy ki sło wiań skie sta no wią wspól ną ro dzi nę w ob rę bie ję -zy ków in do eu ro pej skich (od In dii aż do Za chod niej Eu ro py);
po wsta ły w wy ni ku roz pa du w VII wie ku hi po te tycz ne go ję zy ka pra sło wiań skie go. Ist nie je kil ka na ście ję zy ków sło wiań skich, w tym dwa mar twe: sta rocer kiew nosło wiań ski i po -łab ski. Z przy czyn hi sto rycz nych i cech ję zy ko wych dzie li się je na trzy gru py: a) po łu dnio wo sło wiań skie: chor wac ki, serb ski, sło weń ski, buł gar ski, ma ce doń ski, scs; b) wschod nio sło wiań skie: ro syj ski, ukra iń ski i bia ło ru ski; c) za chod nio sło -wiań skie: cze ski, sło wac ki, dol no- i gór no łu życ ki, po łab ski, pol ski i ka szub ski.
Ję zyk ka szub ski. Po rad nik en cy klo pe dycz ny, red. Je rzy Tre der, Gdańsk 2002, s. 94
Ję zy ki le chic kie to gru pa ję zy ków w ob rę bie gru py za chod nio sło wiań skiej; na le żą do nich: po łab ski, dia lek ty po mor skie z ka -szubsz czy zną i ob szar ję zy ko wy pol ski.
Ję zyk ka szub ski. Po rad nik en cy klo pe dycz ny, red. Je rzy Tre der, Gdańsk 2002, s. 93
– Jakô z de fi ni cjów je szerszô: jãzëczi sło wiań sczé czë le chicczé?
– Pòkażë na hi storiczny kar ce wëmie nioné wëżi môle.
4. Szukôj wiédzë na témat tegò, w ja czi spòsób Sambòrów miecz i Swiãtopôłka biôtczi ùchòwałë nóm Kaszëbską.
5. Òstatnô sztro fa mòże bëc téż twòją przësëgą. Na piszë wëpò -wiesc, jak jã mòżesz wëpeł nic.
6. Dokôz Trep czi ka je snôżą pie snią. Naùczë sã ji spie wac.
Dia lek ty po mor skie wy stę pu ją lub wy stę po wa ły na Po mo rzu Gdań skim, Po mo rzu Za chod nim oraz w Me klem bur gii wraz z Ru gią. Ter min uży wa ny jest w od nie sie niu do daw nych sło -wiań skich dia lek tów, któ ry mi po słu gi wa ła się lud ność Po mo rza przed jej ger ma ni za cją.
Ję zyk ka szub ski. Po rad nik en cy klo pe dycz ny, red. Je rzy Tre der, Gdańsk 2002, s. 44
J. Trep czyk, Lecë chòrankò, Wej he ro wo 1997, s. 59
ZEMIA RODNÔ
48
1. Z tek stu Majkòwsczégò wëchôdô, że lud kaszëbsczi w dôwnëch wie kach béł pòtãgą. Przëbôczë, w ja czich to bëło cza sach, chto tedë jemù przewòdzył.
2. Przëbôczë z hi storii Pòmòrzô, co sã sta ło, że pòtãga ta przësz-ła do ùpôdkù. Jaczé czasë nôbar żi przëczi niłë sã do ni kwie niô kaszëbiznë. Òpòwiédz ò tim, wia domòscë za piszë w punk tach jak no wnio sczi.
3. Jed nym z gòrszich cza sów dlô kaszëbiznë bëło prze ka zy wa nié ji ze miów pòd roz ma jitëch pa nów. Czasã kòmùdnym je téż czas refòrmacji na ze mi bëtow sczi, słëpsczi i lãbòrsczi. Do brze, że z tegò wëszedł chòc ja czi zwësk, bò dwaj pa sto ro wie, co ni mòglë sã do ga dac ze swòji ma pa ra fia na ma, przëszëkòwelë dlô nich mòdlëtew ni czi w rod nym jãzëkù. Stąd ka kaszëbi zna mô swòje nôstarszé za pi sóné tekstë z XVI i XVII wiekù. Przeczëtôj ùwôż -no tekst ò pa miąt kach kaszëbsczi pi smie niznë, pó zni wëpiszë je pòso bi cą òd nôstar szi do nômłod szi.
Czemùż bë na sza zaklãtô mòwa kaszëbskô ni mia ła wstac jak kró le wión ka i sad nąc na zło tim tró nie? Czemùż bë nasz lud kaszëbsczi ni miôł sã pod niesc ze ze mi jak za pa dłi zómk? Tec béł czas ta czi, że wiódł pòd swòji mi Gri fa mi tësą ce wòjska, pa nów i ri ce rzi, że bieżôł pò mòrzu w tësą ce kòra bli pò cëzé brze -dżi, strasz ny jak no wróg, wi tó ny jakò przëjôcél. Że dzys sã krëje pòd dãba mi jed nëch Kal warijsczich Gór? Nié lëczba spra wi cud, ale dëch, chtëren w ti lëczbie zaklãti żëje.
A. Maj kow ski, Żëcé i przigòdë Remùsa, Gdańsk 2006, s. 281