• Nie Znaleziono Wyników

KOMBINIERTE MASCHINEN

W dokumencie Funfzig Jahre Bosch : 1886-1936 (Stron 144-150)

L IC H T M A G N E T Z Ü N D E R UND LIC1ITBATTERIEZ UND KR

A ls d ie L ich tan lag e im K ra ftw a g e n a u fk a m , w a r es v o r allem n o tw e n d ig , ein en g ee ig n e ten A n trie b fü r d ie L ichtm aschine zu schaffen. D ie b este M öglichkeit w a r, den Z ü n d e ra n trie b zu v e rw e n d e n u n d d ie L ichtm aschine u n d d en M a g n e tz ü n d e r in T a n d e m a n o rd n u n g a n z u tre ib e n . D ie L ichtm aschine m u ß te d a b e i j e nach d e r A n trieb sg e sch w in d ig k eit, d ie d e r M a g n e tz ü n d e r e rfo rd e rte , m it ein fach er o d e r m it e in e in h a lb fa c h e r K u rb e lw e lle n d re h z a h l lau fen .

D ie se r A n trie b e rg a b a b e r eine gro ß e E in b au län g e . D e r W unsch nach m öglichst k u r z e r B au ­ lä n g e des h in te re in a n d e r g esch alteten Z iind- u n d L ich tstro m erz eu g ers fü h r te d a h e r zu e in e r k o m b in ie rte n M aschine, dem L ich tm ag n etz ü n d er. D ie se r e n ts ta n d d a d u rc h , d aß m an f r e i­

flieg end a u f d ie Achse d e r L ichtm aschine ein en u m la u fe n d e n R in g m a g n e te n a u fb a u te , d e r sich m it se in e n P olschuhen u m d en fe s tste h e n d e n A n k e r b e w e g te . In e in e r Z e it, als m an w e d e r K o b a lt-n o c h A ln is ta h l k a n n te , w a re n diese Z ü n d e r m it ih re n M ag n eten au s W o lfram stah l in fo lg e zu k le in e r M a g n e tlä n g e noch nicht b e so n d e rs le is tu n g sfä h ig . S p ä te r w u rd e n k rä ftig e re m ag n etisch e S y ste m e geschaffen, in d em m an K o b a lts ta h lp la tte n m it en tsp re c h e n d e n P oL schuhen u m la u fe n ließ u n d d en F lu ß in ein e ü b e r dem U m la u fm a g n e te n u n g e o rd n e te Z ünd- w ick lu n g schickte. D ie V e rte ilu n g geschah d urch e in e n m it S c h ra u b e n ra d a n g e trie b e n e n s e n k ­ rech t z u r L ichtm aschinenachse s te h e n d e n Z ü n d v e rte ile r, d er, ähnlich w ie d e r Z ü n d v e rte ile r des B a tte rie z ü n d e rs , V e rte ile r u n d U n te rb re c h e rs y ste m u n d o ft auch d en S e lb s tv e rs te lle r e n th ie lt. In fo lg e des W egfalls vo n K u p p lu n g u n d A n trie b s la g e r d es Z ü n d e rs w u rd e die A n ­ o rd n u n g w esen tlich k ü r z e r als d ie T a n d e m a n o rd n u n g v o n L ichtm aschine uncl M ag n e tz ü n d er.

D iese L ic h tm a g n e tz ü n d e r sind auch in so fe rn b e m e rk e n s w e rt, w eil sie schon v o r u n serm M ag n e tz ü n d e r JR zu u n sc rn e rste n V e rtre te rn von Z ü n d e rn g e h ö re n , d ie U m lau fm a g n et uncl m it S te u e rw e lle n d re h z a h l a n g e trie b e n e n

U n te rb re c h e rn o c k e n h ab e n .

A ls sich a u f dem P e rs o n e n w a g e n g e b ie t die B a tte rie z ü n d u n g m e h r u n d m e h r e in fü h r te , schufen w ir nach dem V o rb ild des L ich tm ag n et­

z ü n d e rs auch L ic h tb a tte rie z ü n d e r, in d em w ir an die L ichtm aschine sen k rech t z u r L ichtm aschinen ­ achse e in e n Z ü n d v e rte ile r a n b a u te n , d e r ü b e r S c h ra u b e n rä d e r a n g e trie b e n w u rd e , z.B. d e n L i cht- b a tte r ie z ü n d e r R J V. A u f dem W a g en g eb iet h a t die k o m b in ie rte M aschine h e u te w ie d e r an B ed eu tu n g v e rlo re n , w e il d e r R ie m e n a n trie b d e r Liehtm asehi- n e sich als g ü n stig erw ies. D a g e g e n sin d a u f dem M o to rra d g e b ie t d e r L ic h tm a g n e tz ü n d e r u n d d e r

L ic h tb a tte rie z ü n d e r auch h e u te noch von g ro ß e r Bosdi-LidUbatteriezünder, Bauart R J V

125

B ed eu tu n g . A m M o to rra d w a r b e i

U n te rb re c h e r des B a tte rie z ü n - d e rs s te u e rt. D ie Z ü n d sp u le ist w ie b ei a lle n B a tte rie z ü n d e rn g e tre n n t vom U n te rb re c h e r b e ­ so n d e rs am F a h rz e u g u n te rg e ­ b ra c h t. E b en so w ie d e r M otor- ra d -L id itm a g n e tz ü n d e r w u rd e auch d e r M o to rra d -L ic h tb a tte ­ rie z ü n d e r n ich t n u r fü r E in z y ­ lin d e r-, so n d e rn auch fü r Z w ei­

z y lin d e rm o to re n du rch g eb il- d e t.Z u d iesem Zweck w u rd e a u f d e r Z ü n d erach se ein e n ts p re ­ chendes V e rte ile rsy ste m a n g e ­

o rd n e t. D e r M o to rra d -L ich tb at- D er Liditbatteriezünder R D 1 im Motorrad eingebaut

te rie z ü n d e r w u rd e fü r 30 W att

u n d fü r 45 W a tt L ich tleistu n g e n tsp re ch en d dem zu n e h m e n d e n L ic h tstro m b e d a rf en tw ick elt.

N e b e n diesem L ic h tb a tte rie z ü n d e r, d e r an d ie S te lle ein es M a g n e tz ü n d ers g e se tz t w e rd e n k a n n , h a b e n w ir in n e u e re r Z eit fü r E in z y lin d e r-M o to rrä d e r auch ein e a n d e re B a u a r t R D 1 e n t­

w ick elt. H ie r w ird nicht die Z ü n d e rse ite in e r s te r L in ie u n d v on ih r au s d ie Lichtm aschine b e tr ie ­ ben, so n d e rn u m g e k e h rt w ird die L ichtm aschine v o m M o to r aus a n g e trie b e n , u n d von d e r L icht­

m aschine au s w ird d e r N ocken des Z ü n d ers b e trie b e n . D re h t sich d ie L ichtm aschine m it K u rb e l- w c lle n g e sc h w in d ig k c it u n d h a n d e lt es sich um ein Z w e ita k tm o to rra d , so d aß d e r Z ü n d e r auch m it K u rb e lw e lle n g e sc h w in d ig k e it b e trie b e n w e rd e n k a n n , so is t ein e U n te rse tz u n g zw ischen L ichtm aschine u n d N ocken nich t n o tw en d ig . D re h t sich d ag e g en die L ichtm aschine sch n eller o d e r d e r Z ü n d e r n u r m it S te u e rw e lle n g e sc h w in d ig k e it, so w ird d e r Z ü n dern ock en du rch ein e n tsp re ch en d e s S tir n ra d g e tr ie b e g e g e n ü b e r d e r L ichtm aschine u n te rse tz t.

S C H W U N G R A D -M A G N E T Z Ü N D E R U N D SC H W U N G R A D -L IC H T M A G N E T Z Ü N D E R

F ü r E in - u n d Z w e iz y lin d e rm o to re n h a t d e r G e d a n k e eine b e so n d e re B e d e u tu n g e rla n g t, das S ch w u n g ra d des M otors m it dem Z ü n d er o d e r d e r L ichtm aschine zu v e re in ig e n . B a u t m an e in e n Z ü n d e r m it u m la u fe n d e m M agneten, so lieg t es n ah e, die M asse des M agn eten u n d d e r u m la u fe n d e n T eile gleich als Schw ungm asse fü r d en M otor m it au sz u n ü tz e n , also den M a g n e te n in das S ch w u n g ra d e in zu b a u en . W ir h a b e n b e re its v o r dem K rie g e b e so n d e rs fü r A u ß e n b o rd m o to re n d e r a rtig e S c h w u n g ra d -M a g n e tz ü n d e r g eb a u t. E in g ro ß e r M a g n e trin g aus C h ro m s ta h l w a r m it seinen P olschuhen in einem S ch w u n g rad b e fe s tig t u n d b e w e g te sich um e in e n fe stste h e n d e n Z ü n d a n k e r, a u f dem zw ei N ie d e rsp a n n u n g s- u n d H o chsp an n u n g s­

w ick lu n g en a n g e b ra c h t w a re n . D ie b e id e n E n d en d e r h in te re in a n d e r g esc h alteten H o ch span ­ n u n g sw ic k lu n g e n w u rd e n z u r Z ü n d k e rz e g e fü h rt. D ie se r Z ü n d er a r b e ite te als Z w e ifu n k e n ­ z ü n d e r g leichzeitig a u f zw ei Z ü n d k e rz e n . E r b ra c h te f ü r d en B ootsm otor d e n V o rteil eines seh r geschlossenen A u fb a u es, oh n e d ie S ch w ierig k eiten , d ie du rch ein G e trie b e fü r d e n Z ü n d er

127

e n ts ta n d e n w ä re n . Tn n e u e r e r Z eit ist d e r S c h w u n g ra d z ü n d e r auch a u f dem M o to rra d g e b ie t u n d b ei d en so n stig e n E in - u n d Z w e iz y lin d e r-K le in m o to re n s e h r b e lie b t g ew o rd en , u n d z w a r ü b e ra ll d o rt, w o d e r Z ü n d e r o h n e h in m it K u rb e lw e lle n g e s c h w in d ig k e it a n g e trie b e n w e rd e n k a n n , also a u f dem G e b ie t des Z w e ita k tm o to rs. D e r M o to re n b a u e r s p a r t b ei V er­

w e n d u n g eines S c h w u n g ra d z ü n d e rs d e n b e so n d e re n A n trie b fü r d en Z ü n d e r u n d s e tz t d en S c h w u n g ra d z ü n d e r u n m itte lb a r a u f seine K u rb e lw e lle . D e r Z ü n d e rb a u e r s p a r t d ie b e so n d e re L a g e ru n g des Z ü n d ers, w e il d as S ch w u n g rad des S ch w u n g ra d z ü n d e rs flieg e n d a u f d ie K u rb e l­

w e lle a u fg e se tz t w e rd e n k a n n . M an is t in n e u e re r Z eit auch d a z u ü b e rg e g a n g e n , d en D a u e r ­ m a g n e te n des S c h w u n g ra d -M a g n e tz ü n d e rs z u r L ic h tstro m e rz e u g u n g au sz u n ü tz e n . H ie r lä ß t m an das S ch w u n g ra d m it sein en M ag n e te n u n d sein en P o ls d iu h e n nich t n u r u m ein e Z ü n d ­ w icklun g, so n d e rn auch um L ich tw ick lu n g en u m la u fe n . D ie Z eit, in d e r k e in Lichtstrom stoß, e rfo lg e n m uß, n ü tz t m a n fü r d ie E rz e u g u n g ein es W echselstrom es z u r B eleu c h tu n g des R ad es aus. D ie d a b e i von d en g eb räu ch lich en S ch w u n g ra d -M a g n e tz ü n d e rn e rz ie lte L ich tleistu n g

ßosdi-Sduvungrad-Liditmagnet- zitnder, Bauart ULA I B

is t a lle rd in g s b is h e r n id it se h r groß g e w esen (u n g e fä h r fü n f W att). In n e u e s te r Z e it is t es u n s gelu n g en , die L id itle is tu n g ganz erh eb lich zu v e rb e s s e rn d u rd r ein e n e u e B a u a r t u n te r V er­

w e n d u n g v o n A ln ista h l. D ie se r n e u e S d iw u n g ra d -L ic h tm a g n e tz ü n d e r ULA 1 B e rz e u g t a u ß e r einem g u ten Z ü n d fu n k e n ein e W e d ise lstro m -L ic h tle istu n g v o n 15 W a tt u n d m ehr.

B eson ders w id itig is t d ab ei, d aß g u te L ic h tsp a n n u n g schon b e i m ö glichst n ie d rig e r D re h z a h l des L ich tm ag n etz ü n d ers v o rh a n d e n ist, w eil b ei d e r a r tig e n A n la g e n e in e B a tte rie fü r F e rn ­ licht nicht v e rw e n d e t w ird u n d d e r L ic h tm a g n e tz ü n d e r j a n u r m it K u rb e l w ell eng eschw in - d ig k e it lä u ft. M an m uß also d a fü r so rg en , d aß auch bei la n g sa m e r F a h r t noch b ra u c h b a re s L id it z u r V erfü g u n g steh t. Im G e g en satz zu fr ü h e r h a t d e r L ic h tm a g n e tz ü n d e r n id it m e h r e in e n R in g m a g n e te n , so n d e rn es sin d ein e g an ze R e ih e v on k u rz e n M a g n e tstü c k e n aus A ln i- sta h l m it ih r e n P o lsd iu h e n in d a s S ch w u n g ra d ein g ese tzt, d ie in d en in n e rh a lb des S d iw u n g - ra d s lie g e n d e n fe s tste h e n d e n W icklungen bei j e d e r U m d re h u n g e in e g rö ß e re A n z a h l vo n F lu ß w e d ise ln erz e u g e n u n d so n e b e n d e r Z ü n d u n g e in e n W e d ise lstro m v o n e in e r F re q u e n z u n d S tä rk e lie fe rn , die au d i bei n ie d e r e r D re h z a h l e in gu tes, n ich t flac k ern d es L id it erg eb en . M ag n ete, P o lsd iu h e u n d S ch w u n g rad sind zu e in e r E in h e it zu sa m m e n g eg o ssen . D ie se r F o rts d iritt im A u fb a u d a u e rm a g n e tisc h e r S y stem e t r i t t h ie r zum e rs te n M ale in E rscheinu ng.

D ie S c h w u n g ra d -M a g n e tz ü n d e r eig n en sieh b e so n d e rs fü r A n la g e n , b ei d e n e n m an m it g e­

sin d a b e r auch die S ch w ierig k e ite n , die in fo lg e d e r h o h e n B e trie b s d re h z a h le n im L ic h tb e trie b zu ü b e rw in d e n sind.

D ie se r L ich tan lasse r m it ein er A n k e rw ic k lu n g ist im A u fb a u s e h r einfach — e r u n te rsc h e id e t sich von e in e r n o rm a le n L ichtm aschine n u r d ad u rch , d aß e r zw ei F eld w ick lu n g en , eine H a u p tstro m w ic k lu n g fü r d en A n la ß b e trie b u n d ein e N eb en sch lu ß w ick lu n g fü r d en Licht- b e tric b , besitzt. A us diesem G ru n d e b ie te t er, tro tz d e m e r v ie lle ic h t in d e r g esam ten A n la g e schw erer w ird als d as Z w eim aschinensy stem , V orteile, d ie sein e V e rw en d u n g in b estim m te n F ä lle n b erech tig t erscheinen lassen.

D e r L ic h ta n la sse r d re h t als V e rb u n d m o to r e n tw e d e r u n m itte lb a r o d e r ü b e r e in e n R ie m e n trie b d en F a h rz e u g m o to r durch. Is t d ie se r an g e sp ru n g e n , so w ird d e r L ic h ta n la sse r a n g e trie b e n , so d aß er, w e n n d e r A n la ß sc h a lte r lo sg elassen ist, als r e in e r N e b e n sc h lu ß g e n e ra to r L e istu n g ab g ib t. D e r s e lb s ttä tig e S ch alter v e rb in d e t den L ich tan lasse r m it d e r B a tte rie u n d dem N etz, u n d ein S p a n n u n g s re g le r b eso rg t, g e n a u w ie bei e in e r L ichtm aschine, d ie G le ic h h a ltu n g d e r S p a n n u n g u n d v e r h in d e r t ein Ü b e rla d e n d e r B a tte rie .

A u f G ru n d des ä u ß e re n A u fb a u s des L ic h ta n la sse rs u n te rsc h e id e n w ir zw ei A u sfü h ru n g e n , die du rch d ie A r t des E in b a u s b e stim m t w e rd e n . Es sin d d ies d e r L ich tan lasse r m it E ig en ­ la g e ru n g und d e r L ich tan lasse r m it freiflieg en d e m A n k e r.

D e r L ich tan lasse r m it E ig e n la g e ru n g w ir d v o n u n s e n tw e d e r a ls L ic h ta n la sse r m it u n m itte l­

b a re m K u rb e lw e lle n a n trie b o d e r als L ic h ta n la sse r m it Ü b e rse tz u n g z u r K u rb e lw e lle g eb a u t.

D e r e rs te re h a t d e n V orteil, daß k e in e V e rb in d u n g sg lie d e r, d ie d e r A b n ü tz u n g u n d W a rtu n g u n te rw o rfe n sind, b e n ö tig t w e rd e n . E r h a t a b e r d en N achteil, d aß e r v e rh ä ltn is m ä ß ig g roß w ird , d a e r d as zum D u rc h d re h e n des M otors erfo rd e rlic h e D re h m o m e n t u n m itte lb a r a n d e r L ic h ta n la sse rw e lle a u fb rin g e n m uß. Es w e rd e n d e sh a lb die e ig e n g e la g c rte n L ich tan lasse r vielfach m it Ü b ersetzu n g a n g e trie b e n . D e r L ich tan lasse r s itz t d a n n ü b e r o d e r seitlich n e b e n dem M otorblock u n d w ird in d e r R egel m itte ls G u m m ik e ilrie m e n a n g e trie b e n . D ie s e r L icht­

a n la sse r w u rd e b is je t z t v o n u n s n u r v e re in z e lt ein g e b a u t, u n d z w a r d o rt, w o d e r M o to re n ­ b a u e r angesichts des einfachen E in b a u s n u r e in e r M aschine ein g rö ß e re s G ew icht d e r g esam ten A n la g e in K a u f n ah m .

D e r L ich tan lasse r m it freiflieg en d em A n k e r, w ie z. B. d e r v o n u n s geschaffene Schw ung- L ic h ta n la ß b a tte rie z ü n d e r F 2 K U , h a t sich — v o rw ie g e n d b ei k le in e re n E in - u n d Z w e iz y lin ­ d e r-Z w e ita k tm o to re n — w e g e n v e rsc h ie d e n e r V o rte ile so g u t e in g e fü h rt, d aß d o rt d as Z w eim asch in en sy stem fa s t gänzlich v e rsc h w u n d e n ist. D e r A n k e r sitz t fre iflie g e n d a u f d e r K u rb e lw e lle u n d e rs e tz t gleichzeitig d as S ch w u n g ra d f ü r d en M otor. D a s am M otor d ir e k t angeflanschte G e h ä u se e n th ä lt a u ß e r d en fü r A n laß - u n d L ic h tb e trie b e rfo rd e rlic h e n W ick­

lu n g e n sow ie B ü rs te n h a lte r, R e g le r u n d A n la ß sc h a lte r auch U n te rb re c h e r u n d K o n d e n ­ sa to re n fü r die B a tte rie z ü n d u n g . D ie s e r S c h w u n g -L ic h ta n la ß b a tte rie z ü n d e r erm ö glicht d a ­ du rch e in e n geschlossenen u n d fo rm g e rec h te n Z u sam m en b a u v o n M otor u n d L ich tan lasser.

MEHR SICHERHEIT END BEQUEMLICHKEIT

W dokumencie Funfzig Jahre Bosch : 1886-1936 (Stron 144-150)