a umiejętność czytania ze zrozumieniem (analiza korelacji)
6.5. Kompetencja graficzna uczniów w klasie VI
W tym miejscu warto zaznaczyć, że pismo uczniów klas VI jest już zautomaty‑
zowane, trudno poddać je jednoznacznym kryteriom oceny. W ocenie popraw‑
ności graficznej pisma badanych posługiwano się kryterium piękna, które jest powszechnie przyjętym elementem różnicującym poprawność zapisu208. Popraw‑
ność graficzna pisma uczniów została oceniona na podstawie liczby popełnia‑
nych przez badanych błędów w zakresie czytelności, konstrukcji, łączenia, pochylenia oraz proporcjonalności, zgodnie z przyjętym narzędziem badawczym (arkuszem oceny pisma uczniów)209. Zgromadzony materiał badawczy miał dać możliwość odpowiedzi na pytanie badawcze: jaki jest poziom kompetencji języ‑
kowych badanych (miasto, osiedle, wieś) w zakresie poprawności graficznej pisma. W dalszej części prezentuję uzyskane wyniki badań z uwzględnieniem poszczególnych środowisk: miejskiego, wiejskiego oraz osiedlowego.
W tabeli 21. przedstawiono poziom kompetencji graficznej badanych ucz‑
niów klas VI w środowisku miejskim.
Tabela 21 Poprawność graficzna pisma uczniów klas VI w środowisku miejskim
Typ zadania Czytelność Konstrukcja Łączenie Proporcjonalność Pochylenie Średnia
ŚrD 2,2 1,8 1,7 2,4 2,4 2,1
ŚrCh 1,6 1,4 1,3 1,6 2,3 1,7
Śr 1,9 1,7 1,6 2,1 2,4 1,9
Wmax 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0
Źródło: badania własne.
208 Por. m. kwaŚniewSka: Graficzna i ortograficzna poprawność pisma uczniów w edukacji wczesnoszkolnej. Kielce 2000.
209 Kryteria oceny obrazu pisma uczniów klas VI znajdują się w załączniku 3.
Kompetencja graficzna badanych uczniów jest zróżnicowana w zależności od płci: wysoka u badanych dziewcząt — 2,1 pkt, natomiast niższa u chłopców
— 1,7 pkt. Największe różnice widoczne były w czytelności oraz proporcjonal‑
ności pisma.
Dziewczęta uzyskały średni wynik wyższy od wyniku chłopców o 0,4 pkt oraz o 0,2 pkt wyższy od średniej. W badanym środowisku uczniowie uzyskali wynik średni niższy o 1,1 pkt od wyniku maksymalnego. Ich kompetencja gra‑
ficzna jest niższa niż u uczniów klas III. Najlepiej badani poradzili sobie z zacho‑
wywaniem odpowiednich proporcji oraz właściwym pochyleniem pisma. Najgo‑
rzej wypadła prawidłowa konstrukcja liter oraz ich łączenie. Podobne problemy mieli w badanym środowisku uczniowie klas III.
W środowisku miejskim średnie wyniki badanych z SP nr 1 były wyższe od średnich wyników uczniów z SP nr 15. Średnie wyniki uczniów w poszczegól‑
nych szkołach były zróżnicowane: w przeważającej większości wyższe wśród dziewcząt z SP nr 1, najniższe wśród chłopców z SP nr 1.
W tabeli 22. zilustrowano informacje dotyczące poziomu kompetencji gra‑
ficznej pisma uczniów w środowisku wiejskim.
Tabela 22 Poprawność graficzna pisma uczniów klas VI w środowisku wiejskim
Typ zadania Czytelność Konstrukcja Łączenie Proporcjonalność Pochylenie Średnia
ŚrD 2,6 2,2 1,9 2,6 2,5 2,3
ŚrCh 1,9 1,5 1,6 2,0 2,3 1,9
Śr 2,2 2,0 1,9 2,3 2,3 2,1
Wmax 3 3 3 3 3 3
Źródło: badania własne.
Kompetencja graficzna badanych uczniów w środowisku wiejskim jest zróż‑
nicowana w zależności od płci: najwyższa u badanych dziewcząt w każdej z ana‑
lizowanych kategorii, najniższa u chłopców. Największe różnice widoczne były w czytelności, konstrukcji oraz proporcjonalności pisma.
Najlepsze rezultaty osiągnęli badani uczniowie w zakresie zachowywa‑
nia odpowiednich proporcji, czytelności oraz pochylenia. Najgorzej wypadła konstrukcja oraz łączenie liter. Dziewczęta uzyskały wyniki wyższe od chłop‑
ców — niezależnie od wsi, w której przeprowadzono badania, wyniki śred‑
nie dziewcząt były wysokie i wahały się między 2,6 pkt (Gorzyce) a 2,2 pkt (Rudawa). Wyniki chłopców, w zależności od badanej wsi, były silnie zróżni‑
cowane: najniższy wynik uzyskali chłopcy z Bełku — 1,7 pkt, natomiast naj‑
wyższy badani z Gorzyc — aż 2,1 pkt. Wynik średni za elementy kompetencji graficznej był najniższy w Rudawie i wynosił 1,9 pkt, najwyższy zaś u ucz‑
niów z Gorzyc.
W tabeli 23. ukazano poziom kompetencji graficznej badanych uczniów w środowisku osiedlowym.
Tabela 23 Poprawność graficzna pisma uczniów klas VI w środowisku osiedlowym
Typ zadania Czytelność Konstrukcja Łączenie Proporcjonalność Pochylenie Średnia
ŚrD 2,4 2,0 1,9 2,3 2,1 2,2
ŚrCh 1,8 1,5 1,6 1,9 1,7 1,7
Śr 2,1 1,8 1,7 2,1 1,9 1,9
Wmax 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0
Źródło: badania własne.
Kompetencja graficzna badanych uczniów w środowisku osiedlowym jest zróżnicowana w zależności od płci: najwyższa u badanych dziewcząt w każdej z analizowanych kategorii, najniższa u chłopców. Największe różnice widoczne były w czytelności, konstrukcji, pochyleniu oraz proporcjonalności (różnica wynosiła 0,4—0,6 pkt).
Najlepsze rezultaty osiągnęli badani uczniowie próbując zachować odpo‑
wiednie proporcje oraz czytelność. Najgorzej wypadło łączenie liter: do wyniku maksymalnego brakowało uczniom średnio 1,3 pkt. Najwyższy średni wynik za wybrane komponenty kompetencji graficznej uzyskały dziewczęta z Rokitnicy — 11 pkt, natomiast najniższy — chłopcy z tego samego osiedla (7,9 pkt). Średnie wyniki dziewcząt oraz chłopców różnią się znacząco od siebie: dziewczęta uzy‑
skały wynik o 2,5 pkt wyższy od wyniku chłopców (kolejno: 10,8 oraz 8,3 pkt).
W tabeli 24. zestawiono wyniki średnie uzyskane przez reprezentantów obu płci w badanych środowiskach za opanowanie poszczególnych elementów kom‑
petencji graficznej.
Tabela 24 Kompetencja graficzna badanych uczniów w klasach VI
Środowisko Czytelność Konstrukcja Łączenie Proporcjonalność Pochylenie Średnia Suma
Miejskie ŚrD 2,2 1,8 1,7 2,4 2,4 2,1 10,6
Wiejskie ŚrD 2,6 2,2 1,9 2,6 2,5 2,3 11,7
Osiedlowe ŚrD 2,4 2 1,9 2,3 2,1 2,2 10,8
Średnia D 2,4 2 1,9 2,4 2,3 2,2 11,03
Miejskie ŚrCh 1,6 1,4 1,3 1,6 2,3 1,7 8,3
Wiejskie ŚrCh 1,9 1,5 1,6 2 2,3 1,9 9,3
Osiedlowe ŚrCh 1,8 1,5 1,6 1,9 1,7 1,7 8,3
Średnia Ch 1,7 1,5 1,5 1,8 2,1 1,7 8,6
Miejskie Śr 1,9 1,7 1,6 2,1 2,4 1,9 9,6
Wiejskie Śr 2,2 2 1,9 2,3 2,3 2,1 10,6
Osiedlowe Śr 2,1 1,8 1,7 2,1 1,9 1,9 9,6
Źródło: badania własne.
Dziewczęta uzyskały wysoki wynik w zakresie kompetencji graficznej, w tym najwyższy uczennice ze środowiska osiedlowego, najniższy ze śro‑
dowiska miejskiego. Średni wynik uzyskany przez dziewczęta wyniósł 11,03 pkt na 15 możliwych. Kompetencja graficzna chłopców była zdecydo‑
wanie niższa od kompetencji dziewcząt, w tym najniższa u badanych ze śro‑
dowiska miejskiego oraz osiedlowego, a najwyższa u uczniów ze środowi‑
ska wiejskiego. Średni wynik uzyskany przez chłopców wyniósł 8,6 pkt na 15 możliwych.
Najwyższą kompetencją graficzną legitymują się uczniowie (wynik średni) ze środowiska wiejskiego (10,6 pkt), najniższą zaś badani mieszkający w mia‑
stach oraz osiedlach (9,6 pkt).
Opierając się na analizie materiału empirycznego, stwierdzam, że poziom graficzny pisma uczniów klas VI jest niższy niż u ich młodszych kolegów. Uczniowie w klasie III, niezależnie od środowiska, uzyskali wynik łączny powyżej 11 pkt, podczas gdy uczniowie klas VI średnio poniżej 10 pkt.
Jest to z pewnością związane z automatyzacją pisania oraz koniecznością zapisa‑
nia większej liczby słów w stosunkowo krótkim czasie.
Najwyższy średni wynik za wybrane elementy kompetencji gra‑
ficznej uzyskali badani ze środowiska wiejskiego (2,1 pkt), natomiast niższy — badani w pozostałych środowiskach (1,9 pkt). Jak widać, badani osiągnęli wyniki zbliżone, niezależnie od środowiska (różnica ok.
0,3 pkt).
Kompetencja graficzna chłopców była zdecydowanie niższa od kompetencji dziewcząt, w tym najniższa u badanych ze środowiska miejskiego oraz osiedlo‑
wego, a najwyższa — u uczniów ze środowiska wiejskiego. Średni wynik uzy‑
skany przez chłopców wyniósł 8,6 pkt na 15 możliwych. Najwyższe wyniki w klasach VI za poszczególne komponenty kompetencji graficznej uzyskały badane dziewczęta, niezależnie od badanego środowiska. Analogiczną zależ‑
ność zauważyć można u uczniów klas III.