— dziewczęta z klas VI poradziły sobie lepiej z większością zadań: uzyskały wynik ogólny wyższy od wyniku chłopców o 2,1 pkt;
— uczniowie klas VI w środowisku miejskim z testem czytania ze zrozumie‑
niem poradzili sobie gorzej niż ich młodsi koledzy: dziewczętom do maksy‑
malnej liczby punktów brakowało średnio tylko 5,95 pkt, a chłopcom prawie 8,05;
— niezależnie od płci zadania wielokrotnego wyboru badani rozwiązywali na podobnym poziomie (dziewczęta nieznacznie lepiej);
— w klasach szóstych nie było dużych dysproporcji w przypadku zadań na dobieranie, w których uczniowie obu płci uzyskali zbliżoną liczbę punktów;
— w zadaniu typu rozprawka dziewczęta uzyskały wyniki zdecydowanie wyż‑
sze od chłopców — średnia różnica wyniosła 0,85 pkt;
— wyniki uzyskane przez uczniów w poszczególnych klasach były zróżnico‑
wane; wyniki ogólne dziewcząt w klasie VI były wyższe niż wyniki chłop‑
ców, średnio o 2—3 pkt, a najwyższe wyniki w teście czytania ze zrozu‑
mieniem uzyskały dziewczęta z SP nr 15; wyniki średnie uzyskane przez uczniów w poszczególnych placówkach różnią się od siebie.
W tabeli 13 zestawiono wyniki testu czytania ze zrozumieniem wśród uczniów klas VI w środowisku wiejskim z uwzględnieniem płci oraz typów zadań.
Tabela 13 Wyniki testu czytania ze zrozumieniem wśród uczniów klas VI
w środowisku wiejskim z uwzględnieniem płci oraz typów zadań Typ zadania Zadanie WW Zadanie KO Zadanie ND Zadanie R
ŚrD 2,32 5,89 0,96 3,34
ŚrCh 2,27 5,35 0,79 2,27
Śr 2,30 5,63 0,88 2,79
Wmax 3,00 9,00 1,00 5,00
Źródło: badania własne.
Uczniowie najlepiej wykonywali zadania typu WW, jak również KO, nieco gorzej zadania ND. Najtrudniejsze dla uczniów okazały się zadania typu R — do maksymalnej liczby punktów zabrakło im aż 2,2 pkt. Widoczne są także różnice w wynikach chłopców i dziewcząt — uczennice klas VI uzyskały wy‑
niki znacząco wyższe w zadaniu KO oraz R (różnice minimalne w przy‑
padku zadań WW oraz ND). Wśród uczniów klas III występowały analogiczne zależności.
Najwyższy wynik (średnia punktów dziewcząt i chłopców) w teście czyta‑
nia ze zrozumieniem uzyskali uczniowie z Rudawy — 15,07 pkt, najniższy zaś
badani z Gorzyc — 8,68 pkt. Wynik pośredni, 11,04 pkt, otrzymali uczniowie z Bełku. Wynik średni uzyskany w środowisku wiejskim w teście czytania ze zrozumieniem wyniósł 11,6 pkt, w tym średni wynik dziewcząt — 12,51 pkt i był wyższy od wyniku chłopców o blisko 2 pkt. Widoczne jest zróżnicowa‑
nie w wynikach średnich uzyskanych przez badanych uczniów. Badani wyko‑
nali zadania WW na podobnym poziomie (z wyjątkiem chłopców z Bełku, któ‑
rzy uzyskali najniższy wynik — 1,88 pkt), niezależnie od badanej wsi wyniki wahały się między 2,1 a 2,57 pkt. Największe dysproporcje widoczne są w zada‑
niach typu KO: tutaj najwyższy wynik uzyskali uczniowie z Rudawy (średnio 8 na 9 pkt), najniższy — badani z Gorzyc (chłopcy uzyskali 2,91 pkt, gdzie średni wynik wynosił 2,99 pkt na 9 możliwych). Zadania typu KO oraz R okazały się najtrudniejsze dla badanych, warto również zaznaczyć, że w poszczególnych wsiach różnice w liczbie uzyskanych punktów są znaczne.
Podsumowując badania poziomu czytania ze zrozumieniem w kla‑
sach VI w środowisku wiejskim, należy stwierdzić, że:
— badani uczniowie w środowisku wiejskim nie otrzymali maksymalnej liczby punktów za żadne z wykonywanych zadań;
— podobnie jak w przypadku klas III, wyniki dziewcząt z klas VI w każdym zadaniu były wyższe lub równe wynikom średnim uzyskanym w bada‑
nym środowisku, natomiast chłopców zawsze niższe lub równe wynikom średnim;
— dziewczęta w teście czytania ze zrozumieniem uzyskały wynik średni wyż‑
szy od chłopców — 12,51 pkt, do maksymalnej liczby punktów brakowało im średnio 5,5 pkt, natomiast chłopcom aż 7 (u chłopców średni wynik wyniósł 10,69 pkt);
— najwyższy wynik w teście czytania ze zrozumieniem uzyskali ucznio‑
wie z Rudawy — 15,07 pkt, najniższy zaś szóstoklasiści z Gorzyc — 8,68 pkt;
— uczniowie najlepiej wykonywali zadania typu WW, jak również KO, nieco gorzej zadania ND; najtrudniejsze dla uczniów okazały się zadania typu R;
— wyniki średnie uzyskane przez badanych uczniów są zróżnicowane: badani wykonali zadanie WW na podobnym poziomie niezależnie od badanej wsi (oprócz chłopców z Bełku), największe dysproporcje widoczne są w zada‑
niach typu R (najwyższy wynik średni uzyskali badani z Rudawy, najniższy uczniowie z Gorzyc, różnica wyniosła aż 1,3 pkt); zadania typu KO ucz‑
niowie wykonali na różnym poziomie — najwyższy wynik uzyskali ucznio‑
wie z Rudawy (średnio 7,67 pkt na 9 możliwych), najniższy badani z Gorzyc (tylko 2,99 pkt z 9 możliwych) — wśród uczniów klas III występowały ana‑
logiczne zależności.
W tabeli 14. zilustrowano wyniki testu czytania ze zrozumieniem z uwzględ‑
nieniem typów zadań wśród uczniów klas VI w środowisku osiedlowym.
Tabela 14 Wyniki testu czytania ze zrozumieniem z uwzględnieniem typów zadań
wśród uczniów klas VI w środowisku osiedlowym
Typ zadania Zadanie WW Zadanie KO Zadanie ND Zadanie R
ŚrD 2,3 7,2 0,8 2,9
ŚrCh 2,1 5,3 0,8 1,4
Śr 2,1 6,3 0,8 2,1
Wmax 3 9 1 5
Źródło: badania własne.
Uczniowie najlepiej poradzili sobie z wykonaniem zadań ND oraz WW, nieco słabiej wykonali zadania KO, natomiast najgorzej zadanie R. W badanym środowisku za zadania typu WW, KO oraz R najwyższą liczbę punktów uzy‑
skały dziewczęta. W przypadku zadań na dobieranie nie widać różnic w zakresie płci. Kompetencje uczniów w tworzeniu dłuższej formy wypowiedzi były zde‑
cydowanie lepsze wśród badanych dziewcząt: uzyskały wynik wyższy o 1,5 pkt w stosunku do chłopców. Dziewczęta uzyskały również znacząco lepsze wyniki w zadaniach wymagających podania krótkich odpowiedzi (zadania KO) — tu także ich wyniki były średnio o 2 pkt wyższe od chłopców.
Na podstawie uzyskanych wyników badań można zauważyć, że średnie uzy‑
skane w poszczególnych środowiskach nie różnią się znacznie od siebie: 11,3 pkt w Rokitnicy, 11,5 pkt w Łabędach. Dziewczęta osiągnęły zdecydowanie wyższe wyniki niż chłopcy, różnica wyniosła 3,6 pkt.
Uczniowie najlepiej wykonywali zadania typu WW oraz ND, natomiast naj‑
słabiej zadania KO oraz R. Różnice zaobserwować można w przypadku płci (dziewczęta uzyskały wyższy wynik za zadanie WW, KO oraz R). W środowi‑
sku osiedlowym widoczne są niewielkie różnice w zakresie badanych miejsco‑
wości. Uczniowie zarówno z Łabęd, jak i z Rokitnicy uzyskali zbliżone wyniki średnie (zadania KO wykonali lepiej badani z Łabęd, pozostałe rodzaje zadań wykonano bez znaczących różnic).
Podsumowując badania poziomu czytania ze zrozumieniem w kla‑
sach VI w środowisku osiedlowym, należy stwierdzić, że:
— badani w środowisku osiedlowym nie uzyskali maksymalnego wyniku za żadne z wykonanych zadań;
— uczniowie w środowisku osiedlowym najlepiej wykonali zadania: 1—5 oraz zadania 9—12;
— średnie wyniki uzyskane przez chłopców i dziewczęta są zróżnicowane, naj‑
większe dysproporcje widoczne są w zadaniach: 2, 4 oraz 7 (dziewczęta uzy‑
skały średnio 0,4 pkt więcej niż chłopcy);
— uczniowie najlepiej wykonywali zadania typu WW oraz ND, natomiast naj‑
słabiej zadania KO oraz R; istotne różnice zaobserwować można w przy‑
padku płci: dziewczęta uzyskały wyższy wynik za zadanie WW, KO oraz R;
— w zakresie poszczególnych typów zadań w środowisku osiedlowym widoczne są niewielkie różnice w zakresie badanych miejscowości — zarówno uczniowie z Łabęd, jak i z Rokitnicy uzyskali zbliżone wyniki śred‑
nie (zadania KO wykonane lepiej przez badanych z Łabęd, pozostałe rodzaje zadań bez znaczących różnic);
— badane dziewczęta uzyskały średnio o 3,6 pkt więcej od badanych chłopców;
— średnia liczba punktów uzyskanych przez badanych w poszczególnych osiedlach jest zbliżona (Rokitnica — 11,3 pkt, Łabędy — 11,5 pkt).
Głównym wnioskiem, wynikającym z dotychczasowych rozważań, będącym jednocześnie odpowiedzią na jedno z postawionych na początku pytań badaw‑
czych, jest stwierdzenie najniższego średniego wyniku w teście czytania ze zro‑
zumieniem wśród badanych ze środowiska osiedlowego, natomiast najwyższego u badanych ze środowiska miejskiego.
Podsumowując wyniki badań uzyskane przez uczniów w klasach VI, można stwierdzić, że:
— wyniki uzyskane przez badane uczennice w teście czytania ze zrozumieniem były zróżnicowane (najwyższe u dziewcząt ze środowiska wiejskiego, naj‑
niższe u badanych z osiedli), również chłopcy uzyskali zróżnicowane wyniki
— najwyższe uzyskali badani ze środowiska miejskiego, nieco gorszy ucz‑
niowie ze środowisk wiejskich, natomiast najsłabiej z testem czytania pora‑
dzili sobie badani chłopcy z osiedli;
— najniższy średni wynik w teście czytania ze zrozumieniem uzyskali badani ze środowiska osiedlowego, natomiast najwyższy badani ze środowiska miejskiego;
— w zależności od typu zadania można zaobserwować różnice w wynikach uzyskanych przez dziewczęta w poszczególnych środowiskach badawczych;
istotne różnice widoczne były przede wszystkim w wynikach za zadanie typu KO (najwyższy wynik uzyskały dziewczęta z osiedli, najniższy ze szkół wiejskich);
— wśród badanych chłopców widoczne były większe niż wśród dziewcząt róż‑
nice w liczbie punktów uzyskanych w poszczególnych typach zadań (zna‑
czące różnice w obrębie środowisk widoczne są w zadaniach typu WW, ND oraz R), przy czym najwyższy średni wynik uzyskali badani ze środowiska miejskiego.