Kompetencje antystresowe

W celu diagnozy radzenia sobie ze stresem w badanej grupie nauczycieli szkół specjalnych i szkół ogólnodostępnych analizie poddano wyniki kwestionariusza CISS

11,05

11,25

10,9 11,0 11,1 11,2 11,3

Syndrom IV. Gotowość poświęcenia się dla innych

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

5,42

5,82

5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 5,9

Syndrom V. Wczuwanie się w stany i przeżycia innych

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

badającego style radzenia sobie ze stresem. Dane na ten temat zebrano w tabelach 10–12, a także przedstawiono na wykresach 35-41.

Tabela 10. Poziom wyników w analizowanych stylach radzenia sobie ze stresem nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych kontaktów towarzyskich [analogiczne oznaczenia w pozostałych tabelach]

W porównywanych grupach odnotowano bardzo zbliżone rozkłady poziomu wyników w poszczególnych stylach radzenia sobie ze stresem. W przypadku stylu skoncentrowanego na zadaniach (SSZ) wyniki wysokie odnotowano u połowy badanych (52,25% ogółu, 56,14% nauczycieli szkół specjalnych i 50,98% szkół ogólnodostępnych). Mogą to być osoby, które dokładniej planują swój czas i częściej

zastanawiają się nad rozwiązaniem – koncentrując się problemie, po czym wykonują to, co w danej sytuacji uznają za najlepsze. Przeciętny wynik nasilenia tego stylu odnotowano u 36,04% badanych (35,09% nauczycieli szkół specjalnych i 39,22% szkół ogólnodostępnych), a niski u co dziesiątego respondenta (8,77% nauczycieli szkół specjalnych i 9,80% nauczycieli szkół ogólnodostępnych). Wykres 35 obrazuje wyniki.

Wykres 35. Poziom wyników w stylu skoncentrowanym na zadaniu nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych

Znacznie mniej badanych w obu grupach cechowało się wysokim poziomem stylu skoncentrowanego na emocjach (SSE) – ogółem tylko 16,22% badanych (12,28%

nauczycieli szkół specjalnych i 21,57% szkół ogólnodostępnych). Mogą to być osoby, które w sytuacjach stresowych częściej oskarżają się o zwlekanie, skupiają się na swoich dolegliwościach fizycznych, albo winią się, że wpadły w taką a nie inną sytuację. W przypadku tego stylu najczęściej obserwowano przeciętny poziom nasilenia wyniku (45,95% ogółu grupy, 45,61% nauczycieli szkół specjalnych i 49,02% szkół ogólnodostępnych). Nieznacznie więcej respondentów ze szkół specjalnych (42,11%) niż ze szkół ogólnodostępnych (29,41%) cechowało się niskim poziomem wyniku w stylu SSE. Poniższy wykres obrazuje wyniki.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Niski Przeciętny Wysoki

8,77%

35,09%

56,14%

9,80%

39,22%

50,98%

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

Wykres 36. Poziom wyników w stylu skoncentrowanym na emocjach nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych

Nie odnotowano także istotnych statystycznie zależności poziomu wyniku stylu skoncentrowanego na unikaniu i badanej grupy (p=0,282) – wśród nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych rozkład wyników był zbliżony. Poziom przeciętny cechował 39,64% ogółu badanych, co trzeci badany nauczyciel (33,33% ogółu) cechował się niskim poziomem SSU, a co czwarty poziomem wysokim (24,32% ogółu) – przy czym poziom niski nieznacznie częściej obserwowano wśród nauczycieli szkół ogólnodostępnych, a poziom wysoki nieznacznie częściej wśród nauczycieli ze szkół specjalnych. Badani o wysokim poziomie wyniku w tym stylu radzenia sobie to osoby, które w sytuacjach stresowych myślą o czasach, kiedy było im lepiej, starają się przebywać z innymi ludźmi, albo wybierają inne czynności – np. bezcelowo chodzą po sklepach. Wyniki obrazuje wykres 37.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Niski Przeciętny Wysoki

42,11% 45,61%

12,28%

29,41%

49,02%

21,57%

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

Wykres 37. Poziom wyników w stylu skoncentrowanym na unikaniu nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych

Bardzo zbliżone wyniki porównywanych grup odnotowano w poziomie angażowania się w czynności zastępcze (styl składający się na wynik SSU). W tym przypadku najczęściej obserwowano wyniki niskie (37,84% ogółu) lub przeciętne (36,94%

ogółu), a nieco rzadziej wyniki wysokie (22,52% ogółu). Wyniki obrazuje wykres 38.

Wykres 38. Poziom wyników w stylu skoncentrowanym na angażowaniu w czynności zastępcze nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych

Drugą składową stylu skoncentrowanego na unikaniu było poszukiwanie kontaktów towarzyskich – w tym przypadku rozkład wyników w porównywanych grupach nauczycieli również był bardzo zbliżony – przeważały wyniki przeciętne (52,25% ogółu nauczycieli), jednak wśród nauczycieli szkół specjalnych odnotowano nieznacznie więcej badanych (29,82%) w porównaniu do grupy nauczycieli szkół ogólnodostępnych (15,69%) osób o wysokim poziomie wyników w tej skali. Wyniki obrazuje wykres 39.

0%

Niski Przeciętny Wysoki

28,07%

42,11%

29,82%

41,18% 39,22%

19,61%

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

0%

Niski Przeciętny Wysoki

36,84% 38,60%

24,56%

41,18%

37,25%

21,57%

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

Wykres 39. Poziom wyników w stylu skoncentrowanym na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych

W tabeli 11 oraz na wykresie 40 przedstawiono porównanie średnich wyników stenowych uzyskanych przez badanych nauczycieli w analizowanych stylach.

Tabela 11. Analiza różnic w wynikach analizowanych stylów radzenia sobie ze stresem pomiędzy nauczycielami szkół specjalnych i ogólnodostępnych

Style radzenia sobie ze stresem

Nauczyciele

Podobnie jak przy analizie poziomu wyników tu również nie odnotowano istotnych statystycznie różnic między porównywanymi grupami. Najwyższe wyniki w obu grupach odnotowano w przypadku stylu skoncentrowanego na zadaniu (M=6,70 w grupie nauczycieli szkół specjalnych i M=6,35 wśród nauczycieli szkół ogólnodostępnych).

W grupie respondentów ze szkół specjalnych najniższe wyniki odnotowano w przypadku stylu skoncentrowanego na emocjach (M=4,82) oraz w angażowaniu się w czynności zastępcze, czyli jednej ze składowych SSU (M=5,05), natomiast w grupie nauczycieli szkół ogólnodostępnych najniższe wyniki odnotowano w ogólnym wyniku stylu skoncentrowanego na unikaniu (M=4,92) i także w jego składowej ACZ (M=5,02).

0%

Niski Przeciętny Wysoki

22,81%

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

Poniższy wykres obrazuje wyniki tabelaryczne.

Wykres 40. Analiza różnic w wynikach analizowanych stylów radzenia sobie ze stresem pomiędzy nauczycielami szkół specjalnych i ogólnodostępnych

W dalszym etapie określono dominujący styl radzenia sobie w badanych grupach nauczycieli – wyznaczono go w oparciu o 85% przedział ufności (tabela 12).

Tabela 12. Dominujący styl radzenia sobie ze stresem wśród nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych – wyznaczone w oparciu o 85% przedział ufności

Dominujący styl

Odnotowano istotną statystycznie zależność dominującego stylu radzenia sobie ze stresem i badanej grupy nauczycieli (p=0,017). W obydwu grupach najczęściej

6,70 4,82 5,49 5,05 5,866,35 5,29 4,92 5,02 5,25

1 Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

prezentowanym był styl skoncentrowany na zadaniu – cechowało się nim 43,86%

nauczycieli szkół specjalnych i 41,18% szkół ogólnodostępnych. Jednak w grupie nauczycieli szkół ogólnodostępnych odnotowano więcej osób (11,76%) niż wśród nauczycieli szkół specjalnych (3,51%), u których dominował styl skoncentrowany na emocjach. Jednocześnie tylko wśród respondentów ze szkół specjalnych odnotowano dominujący styl skoncentrowany na unikaniu (14,04%). Nie można było określić dominującego stylu radzenia sobie ze stresem u 38,60% badanych ze szkół specjalnych i u 47,06% badanych ze szkół ogólnodostępnych. Patrz Wykres 41.

Wykres 41. Dominujący styl radzenia sobie ze stresem wśród nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych – wyznaczone w oparciu o 85% przedział ufności

0%

Nauczyciele gimnazjów specjalnych Nauczyciele gimnazjów ogólnodostępnych

VI. KOMPETENCJE PSYCHOSPOŁECZNE NAUCZYCIELI GIMNAZJÓW SPECJALNYCH I OGÓLNODOSTĘPNYCH ZE WZGLĘDU NA STAŻ PRACY