Często lotnictwo bojowe w misjach CAS jest wykorzystywane nie tylko do realnego rażenia przeciwnika, lecz również do odstraszania w formie przelotów na małej wysokości.
USAF
+
działań wskazuje na duże zagrożenie ogniem artyle-ryjskich środków przeciwlotniczych oraz przeciw-lotniczych pocisków rakietowych bliskiego zasięgu, o czym świadczą ostatnie konflikty zbrojne.
W większości dokumentów normatywnych bezpo-średnie wsparcie lotnicze (Close Air Support – CAS) jest definiowane jako działanie lotnictwa przeciwko siłom, środkom i obiektom przeciwnika, które znajdują się w pobliżu wojsk własnych i któ-rych zwalczanie wymaga szczegółowej integracji w czasie realizacji każdego zadania bojowego lot-nictwa z ogniem i ruchem sił własnych1. W doku-mentach narodowych bezpośrednie wsparcie lotni-cze jest definiowane jako działania lotnictwa prze-ciwko celom przeciwnika znajdującym się w pobliżu wojsk własnych, wymagające dokładnej koordynacji działań lotnictwa z ogniem i ruchem tych sił2.
Wsparcie to może być wykorzystywane w każdym miejscu i czasie przeciwko siłom przeciwnika znajdu-jącym się w pobliżu wojsk własnych. Pojęcie w pobli-żu wojsk własnych nie odnosi się ściśle do odległości, lecz raczej do sytuacji wymagającej dokładnej
koor-dynacji uderzeń lotnictwa z ogniem i manewrem wojsk własnych w celu zminimalizowania ryzyka ich wzajemnego rażenia (friendly fire3), jak również obiektów i ludności cywilnej niebiorącej udziału w konflikcie. Mimo że zadania CAS są realizowane na poziomie taktycznym, są one powiązane z pozio-mem operacyjnym, na którym dokonuje się podziału wysiłku lotnictwa oraz przydziału zasobów lotni-czych. Bezpośrednie wsparcie lotnicze umożliwia związkom taktycznym i oddziałom wykonanie zadań.
Podstawą planowania CAS, by osiągnąć ten cel, jest koordynacja ognia i manewru poszczególnych ele-mentów ugrupowania bojowego wspieranego oddzia-łu (ZT) z uwzględnieniem działań przeciwnika.
Podsystem dowodzenia może wykonywać swoje zadania w ramach bezpośredniego wsparcia lotni-czego w sposób:
l planowy (preplanned):
– zaplanowany uprzednio,
– na wezwanie (on call) – z dyżurowaniem na lotni-sku lub w strefie,
– z możliwością zmiany zadania (divert);
COP-DKP – Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego COL-DKL – Centrum Operacji Lądowych – Dowództwo Komponentu Lądowego CKOP – Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych
TZKOP – taktyczny zespół kontroli obszaru powietrznego WNNL – wysunięty nawigator naprowadzania lotnictwa
COL-DKL COP-DKP
DYWIZJA XX
X
II BRYGADA
BATALION
CKOP
TZKOP
TZKOP
TZKOP/WNNL
stawianie zadań wykonawcom
w przypadku delegowania COP uprawnień zapotrzebowanie bezpośredniego wsparcia lotniczego
stawianie zadań wykonawcom informacja zwrotna
RYS. 1. PROCES ZAPOTRZEBOWANIA PLANOWEGO CAS
1 ATP 3.3.2.1(C). Tactics, Techniques and Procedures for Close Air Support and Air Interdiction. 17 February 2011.
2 DD-3.3.2(A). Bezpośrednie wsparcie lotnicze i izolacja lotnicza w operacji połączonej. Bydgoszcz 2014, s. 9.
3 Termin pochodzi z nomenklatury stosowanej w armii Stanów Zjednoczonych i oznacza przypadkowy ostrzał własnych (lub sojuszniczych) sił. Przy-czyną tego zjawiska może być omyłkowa identyfikacja celów jako wrogie, wypadek związany z małą celnością uzbrojenia lub trudne i niebezpiecz-ne warunki działania (uderzenie skierowaniebezpiecz-ne w stronę przeciwnika trafia we własniebezpiecz-ne pozycje). Nieszczęśliwe wypadki związaniebezpiecz-ne z bronią nie są kla-syfikowane jako friendly fire.
l nieplanowy (nagła zmiana sytuacji w obszarze działań)4.
W pierwszym przypadku wykorzystanie lotnictwa jest efektywniejsze, gdyż pozwala na wcześniejsze ze-branie i przeanalizowanie informacji o obiektach ude-rzeń oraz dobranie odpowiednich środków rażenia.
W takich działaniach zapotrzebowanie na wsparcie jest przekazywane kolejno do wyższych organów do-wodzenia lotnictwem taktycznym, tzn. do Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych (Airport Opera-tion Control Center – AOCC) włącznie, następnie do centrum połączonych operacji powietrznych (Combi-ned Air Operation Center – CAOC). Oddziały lub związki taktyczne składające zapotrzebowanie są in-formowane o akceptacji bądź odrzuceniu ich zapo-trzebowania na wsparcie lotnicze w sieci dowodzenia wojskami lądowymi (rys. 1).
W razie nieplanowego CAS (zmiana sytuacji w ob-szarze działań) zapotrzebowanie na wsparcie lotnicze jest przekazywane przez jednostkę potrzebującą wsparcia bezpośrednio do AOCC z jednoczesnym po-wiadomieniem pośrednich szczebli dowodzenia (rys. 2). Środki CAS, które zostały wydzielone w roz-kazie bojowym sił powietrznych (Air Tasking Order – ATO) do wsparcia zadań o niższym priorytecie, są przewidziane do użycia w ramach nieplanowanego wsparcia w pierwszej kolejności.
W sytuacji nieplanowego wsparcia elementem klu-czowym jest czas, w którym samolot lub ugrupowa-nie samolotów może dotrzeć w rejon walczących pod-oddziałów. Czas reakcji zależy od wielu czynników, do których można zaliczyć:
– odległość lotniska bazowania lub strefy wyczeki-wania od linii styczności wojsk,
– czas obiegu informacji, podjęcia decyzji oraz przygotowania załóg do wykonania zadania,
– prędkość i wysokość lotu, – skład ugrupowania bojowego, – typ samolotów,
– czas odtwarzania gotowości bojowej, – rodzaj dyżurowania,
– inne czynniki, które mogą wystąpić w tego typu działaniach.
Przykładowy czas wykonania uderzeń przez samo-loty F-16 z uzbrojeniem powietrze–ziemia (Air-to--Ground) w ramach wezwania z pola walki w sytuacji podania konkretnych parametrów przedstawiono na rysunku 3.
Inny przykład wykonania CAS w sytuacji dyżuro-wania samolotów F-16 w strefie z określeniem kon-kretnych parametrów pokazano na rysunku 4.
Składowe czasu wykonania uderzenia przez samo-loty Su-22M4 w ramach CAS z dyżurowania na lotni-sku zaprezentowano na rysunku 5.
RYS. 2. PROCES ZAPOTRZEBOWANIA NIEPLANOWEGO CAS
COL-DKL COP-DKP
DYWIZJA XX
X
II BRYGADA
BATALION
CKOP
TZKOP
TZKOP
TZKOP/WNNL
stawianie zadań wykonawcom
w przypadku delegowania COP uprawnień zapotrzebowanie bezpośredniego wsparcia lotniczego
stawianie zadań wykonawcom informacja zwrotna
zgoda (cisza) pominiętych szczebli dowodzenia lub jej brak
4 DD-3.3.2(A). Bezpośrednie wsparcie…, op.cit., s. 59–61.
Parametry czasu uderzenia:
– dyżurowanie na lotnisku;
– prędkość lotu – 900 km/h (480 kts);
– odległość lotniska bazowania od linii styczności wojsk – 200 km (100 NM);
– głębokość działania w ugrupowa-niu przeciwnika – 150 km (80 NM).
Czas wykonania uderzenia z dyżuro-wania w strefie zależy od odległości strefy od celu – przy prędkości 900 km/h w czasie 1 minuty samo-lot F-16 pokonuje około 15 km (8 NM).