oraz jej wpływ na wyniki osiągane w szkole wyższej
3.5. Metoda oceny działalności szkoły wyższej z perspektywy pracownikaz perspektywy pracownika
Na rysunku 36 pokazano metodę pomiaru oceny działalności szkoły wyższej z per-spektywy pracownika. Przedstawiony sposób oceny działalności uczelni jest podobny do tej, która dotyczy oceny uczelni z punktu widzenia studenta i którą pokazano w rozdziale 2.4.
Wzrastająca rola konkurencji na rynku usług edukacyjnych sprawiła, że dla wielu szkół wyższych obiektem szczególnego zainteresowania stało się zapewnienie zadowo-lenia z pracy swoim pracownikom. Wiele uczelni prywatnych, chcąc wprowadzać nowe kierunki studiów, zmuszonych zostało zapewnić odpowiednie minima kadrowe, oferu-jąc atrakcyjne warunki pracy. Podobnie uczelnie państwowe, zainteresowane uzyska-niem praw do nadawania stopni naukowych, muszą utrzymać wysoce wykwalifikowaną kadrę. W związku z tym, iż wykwalifikowani i dobrze zmotywowani pracownicy mają istotny wpływ na jakość świadczonych usług, zdaniem autora monografii, zachodzi potrzeba zwrócenia uwagi zarządzających uczelnią na aspekt, jakim jest zadowolenie z wykonywanej pracy (etap 1). Podobnie, jak w przypadku procedury oceny działalności
561 Definicję jakości usługi dydaktycznej przedstawiono w rozdziale 5.1 monografii.
562 R. Ryńca, Model satysfakcji pracownika naukowo-dydaktycznego oraz jej wpływ na wyniki osią-gane w szkole wyższej. Zeszyty Naukowe. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia (Uniwersytet Szczeciński), 2013, nr 59, s. 268.
uczelni z perpsektywy studenta, ważne wydaje się zidentyfikowanie czynników, które mogą mieć znaczenie podczas oceny szkoły wyższej przez pracowników (etap 2). Po-mocna może okazać się klasyfikacja czynników przedstawiona w rozdziale 3.3. Wybór właściwych czynników do oceny może być poprzedzony badaniami pilotażowymi, któ-rych celem byłby wybór spośród dużej liczby czynników tych, które mogą mieć naj-większe znaczenie z punktu widzenia oceniających. Autor monografii proponuje prze-prowadzenie badania pilotażowego (etap 3). Zasadne może okazać się na przykład spotkanie z pracownikami i przeprowadzenie tak zwanego wywiadu grupowego564. Efektem wywiadu mogłaby być lista zgłaszanych przez pracowników czynników, które ich zdaniem są istotne w procesie ewaluacji uczelni, jak i wstępna wersja kwestionariu-sza ankietowego (etap 4). Przykład kwestionariukwestionariu-sza pokazano w tabeli 31.
Etap 1. Uświadomienie potrzeby przeprowadzenia oceny
szkoły wyższej z perspektywy pracownika
Etap 2. Identyfikacja czynników oceny uczelni przez
pracowników Etap 3. Przeprowadzenie badania pilotażowego Etap 4. Opracowanie kwestionariusza ankietowego Etap 5. Przeprowadzenie pomiaru
Etap 6. Analiza otrzymanych wyników
Rys. 36. Procedura przeprowadzenia oceny działalności uczelni z perspektywy pracownika.
Źródło: opracowanie własne
564 Wywiad grupowy należy do metod jakościowych zbierania danych. Polega na wywołaniu i kontrolo-waniu dyskusji na dany temat między uczestnikami grupy oraz rejestracji przebiegu tej dyskusji. Charaktery-zuje się niewielkim stopniem standaryzacji oraz stwarza naturalne bodźce do wyrażania opinii. Więcej patrz w: S. Kaczmarczyk, Badania marketingowe. Podstawy metodyczne, PWE, Warszawa 2011, s. 282–291.
Tabela 31. Kwestionariusz ankietowy oceny działalności uczelni przez pracowników WAŻNOŚĆ CZYNNIKA od 1 do 5, gdzie: 1 – czynnik mało istotny 5 – czynnik bardzo istotny ZADOWOLENIE Z CZYNNIKÓW od –3 do 3, gdzie: –3 – zupełnie niezadowolony 3 – zupełnie zadowolony –3 –2 –1 0 1 2 3 POLITYKA PŁACOWA Wielkość wynagrodzenia
Nagrody i wyróżnienia za wybitne osiągnięcia
Jasny system kar i nagród Dofinansowanie do wypoczynku Dofinansowanie do imprez kulturalnych System zapomóg System pożyczek Dofinansowanie do imprez sportowych, np. karty benefit
WARUNKI I ORGANIZACJA PRACY Bezpieczeństwo zatrudnienia
(posiadanie stałych dochodów) Bezpieczne warunki pracy, unikanie sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu
Przydział prowadzonych kursów Liczba dni urlopu nauczyciela akademickiego
Dostęp do wewnętrznej informacji, np. do pism okólne itp.
Wielkość pensum Elastyczne godziny pracy
Możliwość udziału w konferencjach Możliwość udziału w szkoleniach Możliwość udziału w seminariach zakładowych
Możliwość prowadzenia niezależnych badań
Stopień biurokracji w uczelni Współpraca z podmiotami
zewnętrznymi, np. przedsiębiorstwami
INFRASTRUKTURA UCZELNI Standard budynków
Lokalizacja budynków uczelni na terenie miasta
Parking przed uczelnią Dostęp do stołówki
Wyposażenie biblioteki – liczba wolumenów
Liczba wolumenów do wypożyczenia Okres wypożyczenia wolumenów Dostęp do elektronicznych baz danych Wyposażenie pomieszczeń biurowych w nowoczesne meble biurowe Dostęp do klimatyzacji w gabinetach Oświetlenie pomieszczeń biurowych i laboratoriów
Dostęp do nowoczesnego sprzętu komputerowego
Dostęp do pomocy dydaktycznych w salach wykładowych, np. projektor, komputer
Dostęp do aparatury badawczej Dostęp do materiałów biurowych Dostęp do materiałów badawczych, np. odczynniki
ROZWÓJ ZAWODOWY Możliwość zdobywania kolejnych
stopni naukowych w zatrudnionej jed-nostce
Dostęp do grantów
Finansowe wsparcie przez uczelnię zagranicznych staży dla pracowników Możliwość realizacji ambitnych celów, sprostania trudnym i ważnym zadaniom System awansów
Możliwość poszukiwania i tworzenia nowych oryginalnych rozwiązań Możliwość wpływu na kształt własnej kariery zawodowej
RELACJE Z INNYMI LUDŹMI Relacje z przełożonymi
Relacje ze studentami Relacje ze współpracownikami Kontakty z administracją uczelni
ZARZĄDZANIE UCZELNIĄ PRZEZ KIEROWNICTWO Zdolności przywódcze naczelnego
kierownictwa uczelni
Zdolności przywódcze bezpośredniego przełożonego
Partycypacja w zarządzaniu w jednostce organizacyjnej uczelni, w której jestem zatrudniony/a
Otwarty system naboru do władz uczelni
Styl zarządzania bezpośredniego przełożonego
Uczelniany system oceny pracy pracowników – jasne kryteria oceny
POSTRZEGANIE UCZELNI PRZEZ PRACOWNIKÓW Reputacja i wizerunek uczelni (prestiż)
Źródło: opracowanie własne.
Przedstawiony w tabeli 31 kwestionariusz ankietowy powinien być uzupełniony o metryczkę, która może zawierać informacje o płci pracownika, stażu pracy, stanowi-sku, sopniu/tytule naukowym. Zaproponowany kwestionariusz umożliwiłby dostar-czenie informacji o ważności poszczególnego czynnika dla pracownika i stopnia z jego zadowolenia. Podobnie, jak w przypadku studentów, kwestionariusz ankietowy mógłby mieć formę elektroniczną i być umieszczony na platformie internetowej lub rozesłany w postaci mailowej (etap 5). W celu zapewnienia wysokiego stopnia zwrotu otrzymanych ankiet, zasadne może okazać się przeprowadzenie akcji informacyjnej władz uczelni/wydziału o celowości prowadzonych badań. Podobnie jak w przypadku ewaluacji uczelni przez studentów, otrzymane wyniki powinny stanowić przedmiot analizy kierownictwa uczelni (etap 5) w zakresie podejmowanych działań usprawnia-jących w przyszłości.