Metoda oceny działalności szkoły wyższej z perspektywy studentaz perspektywy studenta

W niniejszym rozdziale pokazano metodę pomiaru oceny działalności szkoły wyż-szej z perspektywy studenta. Zaproponowano sposób przeprowadzenia oceny oraz wskazano uwarunkowania prawidłowości jej przeprowadzenia.

Ocena działalności szkoły wyższej z perspektywy studenta powinna rozpocząć się od uświadomienia potrzeby oceny uczelni z punktu widzenia interesariusza, jakim jest student (etap 1). Aspekt ten został szczegółowo omówiony w rozdziale 2.1.

Mając na uwadze, że dokonywanie oceny uczelni przez studentów jest warunkiem koniecznym w procesie jej akredytacji (wymagane jest posiadanie systemu zapewnie-nia jakości, obejmującego ocenę uczelni przez studentów), można przyjąć, że wszyst-kie uczelnie mające akredytacje, dokonują tawszyst-kiej oceny³⁶³. Punktem wyjścia przepro-wadzenia ewaluacji jest określenie jej celów. W literaturze przedmiotu wskazuje się na różne cele ewaluacji uczelni³⁶⁴. Zaliczyć do nich można między innymi

362 Ibid.

363 G. Bryda, M. Jelonek, B. Worek, Jak skonstruować dobre narzędzie ewaluacji jakości zajęć dy-daktycznych? Refleksje praktyczne, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed. Kraków 2010, s. 53.

364 W literaturze przedmiotu istnieje wiele celów przeprowadzenia oceny uczelni przez studentów. Najczęsciej dotyczą one ewaluacji jakości kształcenia. Przykładowo celem ewaluacji w University of British Columbia jest dostarczenie danych, które umożliwią polepszenie nauczania studentów, dostarcze-nie danych o ogólnej jakości nauczania na danym kierunku, wydziale, dostarczedostarcze-nie danych wykładow-com, w celu umożliwienia im samodoskonalenia oraz dostarczenie danych kierownictwu uczelni do realizacji celów operacyjnych szkoły wyższej, w tym oceny pracowników, kształtowania polityki wyna-grodzeń, przyznawania nagród, zob. w: S. Rudnicki, A. Szwed, Ocenianie oceniających. Trzy pytania o ewaluację zajęć dydaktycznych, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. J. Tischnera, Kraków 2010, s. 39.

kowanie obszarów merytorycznych oraz formalnych do zmiany i doskonalenia (np. dobór zagadnień, ich treść, metody dydaktyczne, techniki prezentacji), zidentyfikowanie obszarów do zmiany i doskonalenia dotyczących postaw kadry dydaktycznej (np. zaufa-nie, sprawiedliwość, szacunek). Nie bez znaczenia jest także uzyskanie informacji zwią-zanych z oczekiwaniami studentów dotyczących prowadzenia zajęć i poziomu ich reali-zacji, poznanie opinni na temat przeprowadzonych usprawnień w uczelni365. Efektem przeprowadzonego badania powinna być informacja o opinii społeczności studentów, umożliwiająca diagnozę kluczowych problemów kształcenia.

Etap 1. Uświadomienie potrzeby przeprowadzenia oceny

szkoły wyższej z perspektywy studenta

Etap 2. Identyfikacja czynników oceny uczelni przez studenta

Etap 3. Przeprowadzenie badania pilotażowego Etap 4. Opracowanie kwestionariusza ankietowego Etap 5. Przeprowadzenie pomiaru

Etap 6. Analiza otrzymanych wyników

Rys. 16. Metoda oceny działalności uczelni z perspektywy studenta. Źródło: opracowanie własne

Przeprowadzone badanie powinno opierać się na kilku zasadach. Po pierwsze po-winno być przeprowadzane systematycznie, dzięki temu możliwa jest obserwacja

365 E. Tracz, Ankieta oceniająco-doskonaląca jako narzędzie podnoszenia jakości zajęć dydaktycz-nych, [w:] Uczelnia oparta na wiedzy. Organizacja procesu dydaktycznego oraz zarządzanie wiedzą w ekonomicznym szkolnictwie wyższym, red. T. Gołębiowski, M. Dąbrowski, B. Mierzejewska, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa, wrzesień 2005, s. 269.

zmian. Mając na uwadze organizację roku akademickiego, zbyt częste badanie opinii studentów może ich zniechęcić do wzięcia udziału w badaniu. Wskazane jest zatem, aby badanie było przeprowadzone raz w roku. Po drugie, powinno obejmować wszystkich studentów uczelni, chyba że celem ewaluacji jest poznanie opinii studen-tów danego kierunków, wydziału. Udział wszystkich studenstuden-tów w badaniu uwzględ-niałby zróżnicowane ich opinie, co z perspektywy interpretacji otrzymanych wyników mogłoby być bardzo interesujące. Należy mieć jednak świadomość z negatywnych konsekwencji wprowadzenia obowiązku wypełnienia ankiety366. Po trzecie powinno być przeprowadzone w sposób rzetelny i uczciwy. Po czwarte w ramach społeczności akademickiej dostęp do wyników przeprowadzonego badania powinien być po-wszechny367. Nie chodzi tu oczywiście o upubliczenienie danych o charakterze pouf-nym, osobowym, lecz o duży stopień transparentności systemu ewaluacji, który pełni funkcję uwiarygodniającą. W przypadku, gdy ewaluacja dotyczy kadry dydaktycznej, zapewnienie informacji zwrotnej nauczycielom akademickim stanowi istotny element w zakresie podjęcia działań samodoskonalących368.

Aby ocena uczelni przez studentów spełniła swoje cele, musi mieć charakter sys-temowy. Musi znaleźć zrozumienie całej społeczności akademickiej. W szczególności wszystkich zainteresowanych stron, zarówno studentów, kierownictwa uczelni, jak i pracowników. Aby zmobilizować studentów do wzięcia udziału w procesie oceny uczelni, muszą oni widzieć realne konsekwencje swoich ocen369.

Zdaniem autora monografii kolejnym etapem jest identyfikacja czynników oceny uczelni przez studenta (etap 2). Efektem tego etapu jest zbiór/list klasyfikacji wszystkich potencjalnie możliwych czynników oceny czynników uczelni, które mogą mieć znacze-nie z punktu widzenia oceniających. Pomocna na tym etapie może okazać się lista za-proponowana przez autora monografii, którą przedstawiono w rozdziale 2.2. Ocena wszystkich czynników byłaby pracochłonna oraz trudna do przeprowadzenia, dlatego wskazane jest przeprowadzenie badania pilotażowego (etap 3), którego celem byłby

366 Przypuszczalnie wywołałoby to niepożądane skutki zarówno dla samej idei badań ewaluacyjnych, jak i wpłynęłoby na wiarygodność uzyskanych odpowiedzi. Por. M. Jasiński. A. Izdebski, M. Kowalski, T. Zając, J. Pękala, Raport z pierwszej edycji badań jakości kształcenia na UW, Wydawnictwo Uniwer-sytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.

367 A.Izdebski, Ogónouniwersytecka Ankieta Oceniająca Jakość Kształcenia na Uniwersytecie War-szawskim – przykład dobrych praktyk ewaluacji jakości kształcenia wyższego. Przegląd kluczowych aspektów badania, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Kraków 2010, s. 128–131.

368 S. Rudnicki, A. Szwed, Ocenianie oceniających. Trzy pytania o ewaluację zajęć dydaktycznych, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybyl-ski, S. Rudnicki, A. Szwed, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. J. Tischnera, Kraków 2010, s. 39.

369 W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, System ewaluacji jakości zajęć dydaktycznych w Wyższej Szkole Europejskiej im. ks J. Tischnera, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Meto-dy. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. J. Tischnera, Kraków 2010, s. 118.

wybór spośród zidentyfikowanych czynników tych, które mają największe znaczenie z punktu widzenia ewaluatorów, na które należałoby zwrócić uwagę w pierwszej kolej-ności, w przypadku gdy dystans między oczekiwaniami a poziomem ich spełnienia był-by wysoki. Autor proponuje przeprowadzić badanie pilotażowe na grupie 30-osobowej. Badanie to może mieć formę kwestionariusza ankietowego, ale także może być prze-prowadzone, opierając się na wywiadach z respondentami. Dysponując zbiorem czynni-ków oceny, które mają duże znaczenie z punktu widzenia studentów, należy opracować kwestionariusz ankietowy, pamiętając, aby jego forma nie była zbyt rozbudowana (etap 4). Przykład takiego kwestionariusza (część zasadnicza nie zawierająca listu przewod-niego oraz metryczki) pokazano na rysunku 13. Zbyt rozbudowane narzędzie może zniechęcić potencjalnych oceniających, przez co próba badawcza nie będzie duża.

Opracowanie ankiety powinno rozpocząć się od wskazania respondentowi celu ba-dania. Aby zagwarantować poczucie bezpieczeństwa i większą pewność, że uzyskane informacje będą rzetelne, ankieta powinna być anonimowa370.

Ważne jest, aby formułowane pytania w kwestionariuszu były proste i zrozumiałe dla oceniających. Powinny być także dopasowane do celu i przedmiotu badania. Inne pytania będą dotyczyły bowiem oceny infrastruktury uczelni, inne kadry dydaktycz-nej, inne zaś możliwości rozwoju własnych zainteresowań studenta. Duże znaczenie może mieć także wybór odpowiednich skal pomiarowych. Wydaje się, że dobrym rozwiązaniem jest wykorzystanie skali Likerta.

G. Bryda, M. Jelonek oraz B. Worek wskazują reguły, jakimi należy się kierować podczas opracowania pytań w kwestionariuszu ankietowym. Zwracają między innymi uwagę na konieczność unikania pytań, na które nie jest możliwa jednoznaczna odpo-wiedź371, skoncentrowania się na pytaniach zamkniętych, a nie unikania pytań otwar-tych, które mogą dostarczyć wielu cennych informacji372. Jak wskazuje E. Tracz, im większa jednak grupa, tym bardziej zasadne jest stosowanie pytań zamkniętych., „...pomagają bowiem w formułowaniu odpowiedzi studentom, ułatwiają uporządko-wanie zebranych danych, ale mogą ograniczać obszary identyfikacji problemów”373.

370 E. Tracz, Ankieta oceniająco-doskonaląca jako narzędzie podnoszenia jakości zajęć dydaktycz-nych, [w:] Uczelnia oparta na wiedzy. Organizacja procesu dydaktycznego oraz zarządzanie wiedzą w ekonomicznym szkolnictwie wyższym, red. T. Gołębiowski, M. Dąbrowski, B. Mierzejewska, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa, wrzesień 2005, s. 269.

371 Przykładem może być pytanie: „Czy prowadzący zajęcia był życzliwy, otwarty i taktowany do studentów?” Pytanie to zawiera w sobie trzy kwestie, które powinny być prezentowane osobno. Więcej w G. Bryda, M. Jelonek, B. Worek, Jak skonstruować dobre narzędzie ewaluacji jakości zajęć dydaktycz-nych? Refleksje praktyczne, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzę-dzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A.Szwed, Kraków 2010, s. 59.

372 Ibid., s. 58–61.

373 E. Tracz, Ankieta oceniająco-doskonaląca jako narzędzie podnoszenia jakości zajęć dydaktycz-nych, [w:] Uczelnia oparta na wiedzy. Organizacja procesu dydaktycznego oraz zarządzanie wiedzą w ekonomicznym szkolnictwie wyższym, red. T. Gołębiowski, M. Dąbrowski, B. Mierzejewska, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa, wrzesień 2005, s. 269.

Kwestionariusz ankietowy

Proszę wskazać, które z wymienionych czynników są dla ciebie ważne przy ocenie działalności szkoły wyższej.

1. Czy jesteś zadowolony z wielkości grup zajęciowych?

bardzo zadowolony,    zadowolony ,    raczej niezadowolony,   niezadowolony,   nie mam zdania 2. Czy ilość praktycznych zajęć (ćwiczenia, projekty itp.)w w twojej uczelni jest:

zdecydowanie wystarczająca,  wystarczająca,   raczej niewystarczająca,  zdecydowanie niewystarczająca, nie mam zdania

3. Czy liczba lektoratów na twojej uczelni jest?

wystarczająca,  nie mam zdania.  niewystarczająca

4. Czy program nauczania jest zgodny z twoimi oczekiwaniami co do kierunku twoich studiów? zgodny,  raczej zgodny,  raczej niezgodny,  niezgodny,  nie mam zdania 5. Czy oferta kursów wybieralnych jest dla ciebie interesująca?

bardzo interesująca,  interesująca,  raczej nieinteresująca,  nieinteresująca,  nie ma to dla mnie znaczenia

6. Jak oceniasz ilość godzin lektoratów?

wystarczająca ilość godzin,  niewystarczająca ilość godzin,  nie mam zdania,  7. Czy liczba native‐speakerów jest:

niewystarczająca,   wystarczająca,  ilość native‐speakerów jest bez znaczenia

8. Czy na twojej uczelni dni są przeładowane zajęciami dydaktycznymi?

zdecydowanie przeładowane,  raczej przeładowane,  liczba zajęć jest właściwa,  raczej nieprzeładowane,  zdecydowanie nieprzeładowane

9.Czy jesteś zadowolony z kompetencji swoich wykładowców?

bardzo zadowolony,  zadowolony,  raczej niezadowolony,  niezadowolony,  nie mam zdania

10. Czy jesteś zadowolony z ilości godzin konsultacji wykładowców?

zadowolony,  raczej zadowolony,  raczej niezadowolony,  niezadowolony 11. Czy podczas oceny wykładowcy bierzesz pod uwagę łatwość zaliczenia prowadzonego przez niego kursu?

tak, biorę pod uwagę łatwość zaliczenia kursu,  nie, nie biorę pod uwagę łatwość zaliczenia kursu,  nie mam zdania 12. Jak oceniasz nastawienie twoich wykładowców do studentów?

są przyjaźnie nastawieni,  nie ma to dla mnie znaczenia,  są wrogo nastawieni 13. Czy jesteś zadowolony z poziomu zasobów bibliotecznych twojej uczelni?

bardzo zadowolony,  zadowolony,   nie mam zdania,  raczej niezadowolony,  niezadowolony

14. Godziny otwarcia biblioteki są:

wystarczające,  niewystarczające,  nie ma to dla mnie znaczenia

15. Jak oceniasz poziom elektronicznej bazy danych w twojej bibliotece?

16. Czy liczba komputerowych laboratoriów jest?

wystarczająca,  niewystarczająca,  nie ma to dla mnie znaczenia 17. Czy jesteś zadowolony z dostępu do bezprzewodowego internetu na terenie uczelni?

bardzo zadowolony,  zadowolony,  nie mam zdania,  raczej niezadowolony,  niezadowolony,  na mojej uczelni nie ma bezprzewodowego internetu

18. Jak oceniasz wygląd budynków uczelni i ich otoczenie?

bardzo dobrze,  dobrze,  raczej źle,  źle,  nie ma to dla mnie znaczenia

19. Jak oceniasz wyposażenie i komfort sal wykładowych (sprzęt multimedialny, klimatyzacja, wygodne krzesła itp.)? bardzo dobrze,  dobrze,  raczej źle,  źle,  nie ma to dla mnie znaczenia

20. Czy parking przed uczelnią jest:

zdecydowanie wystarczający,  wystarczający,  niewystarczający,   zdecydowanie niewystarczający,  nie ma to dla mnie znaczenia

21. Jak oceniasz dostęp do pracowników administracyjnych w dziekanacie?

bardzo zadowolony,  zadowolony,  raczej niezadowolony,  niezadowolony,  nie mam zdania

22. Jak oceniasz poziom obsługi w dziekanacie?

bardzo wysoki poziom obsługi,  wysoki poziom obsługi,  niski poziom obsługi,  bardzo niski poziom obsługi,  nie mam zdania

23. Czy widzisz potrzebę wprowadzenia "opiekuna roku" w dziekanacie? tak,  nie,  nie mam zdania

24. Jak oceniasz wysokość czesnego w twojej uczelni?

bardzo wysokie czesne,  wysokie czesne,  odpowiedni poziom czesnego,  niskie czesne,  bardzo niskie czesne,  nie ma to dla mnie znaczenia

25. Jak oceniasz prestiż swojej uczelni?

bardzo dobrze,  dobrze,  raczej źle,  źle,  nie ma to dla mnie znaczenia

26. Jak oceniasz współpracę twojej uczelni z uczelniami zagranicznymi (możliwość wymiany studentów itp.) bardzo dobrze,  dobrze,  raczej źle,  źle,  nie ma to dla mnie znaczenia

27. Jak oceniasz jakość kształcenia w twojej uczelni?

bardzo wysoko,  wysoko,  przeciętnie,  nisko,  nie ma to dla mnie znaczenia 28. Jak oceniasz możliwość realizacji swoich zainteresowań w twojej uczelni (koła naukowe, sekcje sportowe itp.)?

bardzo dobrze,  dobrze,  raczej źle,  źle,  nie mam zdania 29. Jak oceniasz warunki bytowe w akademikach w twojej uczelni?

bardzo dobrze,  dobrze,  raczej źle,  źle,  w mojej uczelni nie ma akademików,  nie ma to dla mnie znaczenia 30. Jak oceniasz szanse sukcesu zawodowego po ukończeniu twojej uczelni?

bardzo wysoko,  wysoko,  nisko,  nie mam zdania

31. Czy poleciłbyś twoją uczelnię swojemu znajomemu?

tak,  nie,  nie mam zdania

Rys. 17. Kwestionariusz ankiety – część zasadnicza. Źródło: opracowanie własne

Stosowanie pytań otwartych daje możliwość pogłębionego wglądu w wyrażane opinie studentów374. Mając na uwadze, że później analiza pytań otwartych jest bardzo praco-chłonna, a przez to kosztowna, stosowanie pytań otwartych może mieć większe praw-dopodobieństwo wykorzystania w niewielkich uczelniach lub w przypadku, gdy ewa-luacja dotyczy wybranego obszaru uczelni lub grupy respondentów375.

Na rysunku 17 przedstawiono propozycję kwestionariusza, który mógłby być wy-korzystany do oceny działalności uczelni z perspektywy studenta. Powinien być uzu-pełniony o metryczkę, która zawierałaby informacje, z jakiego wydziału jest student, na którym roku i kierunku oraz w jakim trybie studiuje. Proponuje się, w celu porów-nywalności między jednostkami, zajęciami czy pracownikami szkoły wyższej zapew-nienie standaryzacji narzędzia, jakim jest kwestionariusz ankiety376.

Aby przeprowadzone badanie (etap 5) było wartościowe i użyteczne, istotne jest zarówno zapewnienie trafności oraz rzetelności uzyskanych wyników, jak i właściwa refleksja dotycząca sposobu zbierania wyników oraz ich interpretacji. Nie bez znacze-nia może być odpowiedni sposób przeprowadzeznacze-nia badaznacze-nia, zgodny ze standardami przyjętymi dla danej techniki377.

Aby zapewnić dużą liczbę zwrotnych odpowiedzi, autor proponuje przeprowadze-nie badania audytoryjnego378, w którym kwestionariusz ankietowy będzie wypełniony w trakcie zajęć z udziałem ankietera379. Przeprowadzenie oceny na zajęciach zwiększa także szansę na prawidłowe wypełnienie kwestionariusza (prowadzący na zajęciach

374 A. Izdebski, Ogónouniwersytecka Ankieta Oceniająca Jakość Kształcenia na Uniwersytecie War-szawskim – przykład dobrych praktyk ewaluacji jakości kształcenia wyższego. Przegląd kluczowych aspektów badania, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Kraków 2010, s. 138.

375 W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, System ewaluacji jakości zajęć dydaktycznych w Wyższej Szkole Europejskiej im. ks J. Tischnera, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Meto-dy. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. J. Tischnera, Kraków 2010, s. 114.

376 G. Bryda, M. Jelonek, B. Worek, Jak skonstruować dobre narzędzie ewaluacji jakości zajęć dy-daktycznych? Refleksje praktyczne, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Kraków 2010, s. 53.

377 Ibid.

378 Badanie audytoryjne należy do grupy bezpośrednich metod sondażowych. Badanie to polega na rozdaniu kwestionariusza ankietowego zgromadzonym, a po pisemnym ich wypełnieniu – zebraniu przez ankietera. Badanie audytoryjne uzyskuje stosunkowo wysokie wskaźniki odpowiedzi (sięgające 100%) z zachowaniem anonimowości. Wadą tej formy jest jednak mały krąg badanych respondentów.

Badanie audytoryjne zachowuje także znacznie większą kontrolę procesu pomiaru, niż w przypadku pośrednich metod sondażowych (kwestionariusz ankiety trafia do respondenta za pośrednictwem środków masowego przekazu mediów (np. poczta, prasa, Internet). Więcej patrz w: S. Kaczmarczyk, Badania marketingowe. Podstawy metodyczne, PWE, Warszawa 2011, s. 260–262.

379 Por. M. Jasiński, System Ewaluacji Jakości Kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim jako przykład rozwoju kultury ewaluacyjnej na dużej uczelni wyższej, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. J. Tischnera, Kraków 2010, s. 90.

mogą wyjaśniać ewentualne pytania i wątpliwości zgłaszane przez studentów). Słąbą jednak stroną badania za pomocą ankiety audytoryjnej są wysokie koszty realizacji, związane między innymi z drukiem, dystrybucją i wprowadzaniem danych. Wymaga także dysponowania rozkładem zajęć wszystkich studentów uczelni, w celu dostarcze-nia kwestionariusza na właściwe zajęcia. W związku z tym, że ankieta jest wypełdostarcze-niana w trakcie zajęć, może także nieprzychylnie nastawić kadrę dydaktyczną do tego przedsięwzięcia380.

Inną formą przeprowadzenia badania może być wykorzystanie elektronicznej plat-formy, która w wielu uczelniach już funkcjonuje. Umieszczenie kwestionariusza an-kietowego w formie elektronicznej ma swoje zalety. Umożliwia dotarcie z badaniem do wszystkich odbiorców w uczelni oraz ułatwia zbiór danych i ich dalszą analizę, jednak nie gwarantuje, że ankieta zostanie wypełniona przez studentów381. Przepro-wadzenie badania za pomocą platformy internetowej wymaga zapewnienia właściwej koordynacji działań związanych z uruchomieniem aplikacji na serwerze, konieczności przeprowadzenia testów narzędzia oraz konieczności monitorowania, czy aplikacja funkcjonuje prawidłowo382. Wadą badania w formie ankiety internetowej w porówna-niu z ankietą w wersji papierowej jest także niska stopa zwrotu uzyskanych odpowie-dzi. W celu zwiększenia zainteresowania respondentów, zasadne może okazać się

wprowadzenie motywowania finansowego w postaci, np. losowania nagrody383.

W przypadku, gdy badanie dotyczy oceny procesu dydaktycznego, powinno być prze-prowadzone na przedostatnich zajęciach, tak aby uniezależnić uzyskane opinie od przebiegu i wyniku zaliczenia zajęć384.

Ostatnim etapem przeprowadzonej oceny jest analiza otrzymanych wyników (etap 6). Etap ten powinien być poprzedzony walidacją danych, czyli sprawdzeniem ich kom-pletności oraz poprawności. W przypadku braku danych, konieczna może okazać się

380 A. Izdebski, Ogónouniwersytecka Ankieta Oceniająca Jakość Kształcenia na Uniwersytecie War-szawskim – przykład dobrych praktyk ewaluacji jakości kształcenia wyższego. Przegląd kluczowych aspektów badania, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Kraków 2010, s. 131–132.

381 Do zalet ankiety internetowej zaliczyć można także niski koszt przeprowadzenia badania, możli-wość sprawdzenia danych w momencie ich otrzymania oraz możlimożli-wość natychmiastowej analizy danych. [w:] S. Kaczmarczyk, Badania marketingowe. Podstawy metodyczne, PWE, Warszawa 2011, s. 234.

382 A. Izdebski, Ogólnouniwersytecka Ankieta Oceniająca Jakość Kształcenia na Uniwersytecie War-szawskim – przykład dobrych praktyk ewaluacji jakości kształcenia wyższego. Przegląd kluczowych aspektów badania, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Kraków 2010, s. 133.

383 Por. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, System ewaluacji jakości zajęć dydaktycznych w Wyż-szej Szkole Europejskiej im. ks J. Tischnera, [w:] Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody. Narzędzia. Dobre praktyki, red. W. Przybylski, S. Rudnicki, A. Szwed, Wyższa Szkoła Europej-ska im. ks. J. Tischnera, Kraków 2010, s. 106.

potrzeba ich uzupełnienia385. Szczególnie ostrożnie należy podchodzić do wyników badania przeprowadzonego na małej grupie respondentów, gdyż może mieć swoje odzwierciedlenie w rzetelności zebranego materiału. Dokonując oceny uczelni przez studentów, należy zdawać sobie także sprawę z czynników, jakie rzeczywiście mają wpływ na wysokość ocen studenckich. Aspekt ten jest przedmiotem badań wielu auto-rów386. Wśród przeprowadzonych badań do czynników mających wpływ na wysokość ocen studenckich zaliczono między innymi motywację studentów, często spodziewaną ocenę zaliczenia kursu, poziom jego zaawansowania czy dyscyplinę akademicką oraz wymagany nakład pracy387.

Ważna zdaniem autora jest identyfikacja tych obszarów uczelni, które zostały oce-nione słabo, wymagająca podjęcia działań usprawniających, w celu zwiększenia za-dowolenia studentów. Autor ma świadomość, iż nie we wszystkich przypadkach moż-liwa będzie poprawa ocenianego kryterium. Szczególnie dotyczy to tych, których poprawa związana jest z wysokimi nakładami finansowymi (np. w infrastrukturę uczelni).

Aby skutecznie monitorować i zarządzać uczelnią, zgodnie z oczekiwaniami