Metoda indywidualnego przypadku jest najbardziej powszechna i stosowana w od-niesieniu do najwiêkszej liczby problemów.
Jej walorem jest bezporedni, indywidu-alny kontakt doradcy z klientem; tym sa-mym jej zastosowanie ma miejsce w przy-padkach, gdy klient oczekuje konkretne-go projektu sposobu rozwi¹zania swojekonkretne-go problemu.
Poradnictwo zawodowe realizowane jest indywidualnie i grupowo, w zale¿noci od liczby odbiorców pomocy. W literaturze specjalistycznej pomimo wystêpowania pimiennictwa dotycz¹cego poradnictwa zawodowego prowadzonego metodami grupowymi (Paszkowska-Rogacz: 2004), najczêciej omawia siê sposoby
postê-powania doradców zawodowych w pra-cy z klientem indywidualnym, co byæ mo¿e spowodowane jest indywidualnym charak-terem wykorzystywania porady zawodo-wej (Bañka, Wojtasik, Parzêcki). Porad-nictwo zawodowe jest jednak z
pewno-ci¹ form¹ pomagania, która w licznych sytuacjach mo¿e mieæ charakter grupo-wy z grupo-wykorzystaniem wszystkich walorów metody grupowej, stosowanej w pracy spo³ecznej (Szmagalski: 1995).
W poradnictwie grupowym nie kwestio-nuje siê za³o¿enia, ¿e ka¿dy cz³owiek jest niepowtarzaln¹ indywidualnoci¹ o niepo-wtarzalnych dowiadczeniach. Jednak¿e przy tym wszystkim niektórzy, niezale¿nie od w³asnych zasobów i dróg, którymi re-alizuj¹ swoje ¿ycie, staj¹ w obliczu takich samych problemów. W takich przypad-kach niekiedy wskazana jest praca nie indywidualna, lecz grupowa. Grupa czê-sto daje swoim cz³onkom wsparcie. Po-przez liczne sytuacje zachodz¹ce z ich udzia³em cz³onkowie grupy potrafi¹ i chc¹ sobie skutecznie pomagaæ, dobrze siê rozumiej¹, ³atwiej sobie ufaj¹. Zachodz¹-ce miêdzy cz³onkami grupy relacje nie-formalne prowadz¹ do wielu wartocio-wych rezultatów s³u¿¹cych poszczegól-nym jednostkom. Praca grupowa jest równie¿ bardziej ekonomiczna i efektyw-na, jednak¿e nie zawsze jest mo¿liwa.
Praca grupowa ma zastosowanie g³ów-nie w przypadku udzielania informacji.
Wówczas przy jej prowadzeniu stosowa-ne s¹ metody dydaktyczstosowa-ne wykorzysty-wane w procesie nauczania szkolnego.
Praca z grup¹ przebiega w nastêpuj¹-cych czterech etapach:
etap wstêpny, etap przejciowy, etap pracy w³aciwej, etap koñcowy.
W pierwszym etapie ma miejsce tworze-nie grupy lub w³¹czatworze-nie nowych cz³on-ków. Nastêpuje prezentacja cz³onków gru-py, a jeli to mo¿liwe autoprezentacja.
Jest to okres poznawania pogl¹dów,
do-wiadczeñ i nastawieñ poszczególnych osób tworz¹cych grupê. Praca na tym eta-pie ma czêsto charakter nieformalny, swo-bodny, prowadz¹cy do ³agodzenia napiêæ i pokonywania nieufnoci. Prowadz¹cy grupê d¹¿y do jej integracji, do wytwo-rzeniu u jej cz³onków poczucia przyna-le¿noci do wspólnoty. Okrelane s¹ za-sady wspó³pracy i granice swobody.
Na etapie przejciowym ma miejsce dal-sze poznawanie i integrowanie siê grupy.
Ujawniaj¹ siê postawy cz³onków, niekiedy ma miejsce ich konfrontacja. Na tym eta-pie nie mo¿na wykluczyæ konfliktów, które o ile zaistniej¹ wymagaj¹ rozwi¹zania, a nie pozostawiania samym sobie. W fazie
przej-ciowej ma miejsce ró¿nicowanie ról w gru-pie. Pojawiaj¹ siê wiêc zarówno liderzy, jak i osoby wycofuj¹ce siê, poddaj¹ce siê pokierowaniu innych. Mog¹ tworzyæ siê nie-formalne podgrupy. Doradca ma za zada-nie panowazada-nie nad procesem tworzenia siê grupy, integrowania jej, ale te¿ czuwa-nie nad autonomi¹ jej cz³onków. Na eta-pie przejciowym grupê nale¿y zaintere-sowaæ celami, dla których zosta³a utwo-rzona i stymulowaæ do aktywnoci. Jest to czas uznawania mo¿liwoci wniesienia w³asnego wk³adu w rezultaty pracy grupy przez ka¿dego z jej cz³onków.
Praca w³aciwa polega na wspólnym roz-wi¹zywaniu problemu przez grupê. Do-radca w miarê mo¿liwoci przyjmuje rolê moderatora. Problem powinien byæ roz-wi¹zywany przez grupê jej si³ami poprzez wykorzystanie potencja³u ka¿dego z jej cz³onków. Wspólne zadanie prowadzi do integracji grupy, której cz³onkowie wza-jemnie siê dope³niaj¹, uzupe³niaj¹. Praca w grupie prowadzi zazwyczaj do usuwa-nia barier, które maj¹ miejsce w
bezpo-redniej relacji doradca-klient. Wniesienie w³asnego wk³adu w dorobek grupy wp³y-wa na samoocenê. Prawid³owo prowp³y-wadzo- prowadzo-na grupa uzyskuje taki wk³ad od ka¿de-go cz³onka.
Etap zakoñczeniowy jest podsumowaniem pracy grupy, wyci¹gniêciem wniosków z uzyskanych rezultatów pracy. Na tym etapie ma miejsce projektowanie dzia³añ na póniej, zazwyczaj ju¿ indywidualnych.
Po¿¹dane jest wzbogacanie czynnoci zakoñczeniowych o elementy ewaluacji.
Metoda grupowa w dzia³alnoci poradni-czej stwarza mo¿liwoci aktywizowania bez-robotnych, uczy samodzielnoci i s³u¿y tre-ningowi w zakresie rozwi¹zywania proble-mów. Jest te¿ dobr¹ form¹ wspó³pracy miêdzy nimi, wzajemnego pomagania so-bie i dope³niania w dzia³aniu. Uczy soli-darnoci i wspó³odpowiedzialnoci. Przy tych wszystkich wspomnianych korzyciach stwarza mo¿liwoæ poznawania
aktualno-ci ze wiata pracy, zdobywania o nim in-formacji, jak te¿ zdobywania wiedzy o so-bie na tle innych. Wród metod aktywizu-j¹cych dobre rezultaty przynosi praca w zespo³ach oraz stosowanie gier dydak-tycznych, szczególnie symulacyjnych.
Osoba d³ugotrwale bezrobotna jako klient oporuj¹cy
|
Poradnictwo zawodowe wobec oporu bezrobotnych klientów6
Grupê stanowi zrzeszenie dwóch lub wiê-cej osób, które w ich wiadomoci stano-wi odrêbn¹ ca³oæ. Nie jest to stano-wiêc zbio-rowoæ zupe³nie przypadkowa.Na potrzeby poradnictwa zawodowego tworzone mog¹ byæ ró¿nego typu grupy, w zale¿noci od zaistnia³ej sytuacji. W pra-cy socjalnej wskazuje siê na wystêpowa-nie grup terapeutycznych, grup wsparcia, grup samopomocy i grup samodzielnych (Sutton: 2004). Grupa terapeutyczna za-zwyczaj jest bierna, wiêc g³ówn¹ aktyw-noæ wykazuje osoba j¹ prowadz¹ca. To ona planuje, inspiruje, aktywizuje, orga-nizuje. W poradnictwie zawodowym ten typ grupy organizowany jest rzadziej, mog¹ jednak niekiedy zaistnieæ przes³anki do jej stworzenia, choæby w przypadku pracy z osobami z zani¿on¹ samoocen¹, zrezygnowanymi. Doradca zawodowy w swojej pracy zdecydowanie czêciej tworzy grupy wsparcia. Grupy te tworzo-ne s¹ z osób stoj¹cych w obliczu zbli¿o-nych problemów. W takim przypadku do-radca inspiruje dzia³anie i usuwa siê na bok, jedynie czuwaj¹c nad w³aciwym przebiegiem pracy grupy i wykorzystuj¹c si³ê jej cz³onków. Stoj¹c w obliczu zbli¿o-nych trudnoci cz³onkowie grupy lepiej wzajemnie siê rozumiej¹, ³atwiej im poro-zumieæ siê ze sob¹ i mog¹ podzieliæ siê w³asnym dowiadczeniem. W grupie wsparcia zachodzi mo¿liwoæ wspierania siê w sytuacjach trudnych, bowiem ist-nieje prawdopodobieñstwo, ¿e inni, bê-d¹cy mocniejszymi, w stanie kryzysu oso-by wspieranej bêd¹ mogli przyjæ jej z po-moc¹. Grupa wsparcia jest grup¹, która szybko siê integruje, jej cz³onkowie chêt-nie sobie pomagaj¹, wzajemchêt-nie sprzyjaj¹
na gruncie podobnych trudnoci. Przy-k³adem grupy wsparcia jest klub pracy.
Tam osoby bezrobotne maj¹ mo¿liwoæ porozmawiania o swoich problemach, nie maj¹ obaw, ¿e nie zostan¹ w³aciwie zro-zumiane, ani te¿ nie maj¹ poczucia by-cia gorszymi z uwagi na niepowodzenia na rynku pracy. Wspieraj¹ siê, wymienia-j¹ dowiadczenia, podnosz¹ na duchu, pomagaj¹ sobie wzajemnie. Grupy samo-dzielne to natomiast grupy zorganizowa-ne celowo i funkcjonuj¹ce samodzielnie,
¿yj¹ce w³asnym ¿yciem. Tego typu grupy w poradnictwie zawodowym organizowa-ne s¹ rzadziej, jednak i tego nie mo¿na wykluczyæ.
W poradnictwie wyró¿niæ te¿ mo¿na gru-py informuj¹ce, przeobra¿aj¹ce i wspie-raj¹ce (Murgatroyd: 2000).
W przypadku ka¿dego typu grupy wska-zane s¹ adekwatne do niej formy dzia³a-nia, niekiedy znacznie ró¿ni¹ce siê od siebie.
Zwrócenia uwagi wymaga prawdopodo-bieñstwo wyst¹pienia nastêpuj¹cych eta-pów:
Etap adaptacyjny cechuje niepokój, poszukiwanie lidera, niepewnoæ co do zadañ i sytuacji;
Etap sprzeciwu, na którym mog¹ po-jawiæ siê konflikty miêdzy jednostkami i podgrupami, kwestionowanie kierow-nictwa zarówno wobec zasad, jak i za-dañ grupy;
Etap normowania cechuje stabilizacja, wy³anianie siê struktury grupy, akcep-tacja norm i spójnoci grupy;
Etap dzia³ania stanowi fazê, w której grupa koncentruje siê na realizacji zadañ i konstruktywnym, wspólnym, dope³niaj¹cym siê rozwi¹zywaniu pro-blemów (Sutton: 2004).
Zadaniem organizatora grupy jest
dba-³oæ, aby roz³adowywaæ napiêcia i nie-pokoje, które mog¹ niekiedy zagra¿aæ po-jawieniem siê konfliktów. Wa¿ne jest czu-wanie nad sytuacj¹ ka¿dego z cz³onków grupy, zw³aszcza tych, którzy wykazuj¹ znamiona marginalizacji, wycofywania siê.
Najczêciej po pocz¹tkowym trudnym okresie grupa konsoliduje siê i w dal-szym czasie integruje swoje wysi³ki.
Cz³onkowie grupy identyfikuj¹ siê z ni¹ i d¹¿¹ do wypracowania w³asnej to¿sa-moci. Na tym etapie grupy jej cz³onko-wie wspó³pracuj¹ ze sob¹; problemy, które rozwi¹zuj¹ wymuszaj¹ na nich koniecz-noæ poznawania siebie i swoich mo¿li-woci tak, aby dope³niaæ siê w dzia³aniu odwo³uj¹c siê do mocnych stron poszcze-gólnych osób.