Metoda punktowa

W metodzie taksonomicznej, zwanej w literaturze metodą punktową, wyróż-nia się następujące etapy postępowawyróż-nia (Skowronek, Sarjusz-Wolski, 2012):

• określenie podstawowych kryteriów wyboru, a wśród nich – pewnych cech mierzalnych – parametrów,

• ustalenie zasad punktacji w odniesieniu do poszczególnych kryteriów i ich cech mierzalnych,

• wprowadzenie ewentualnych wag dla poszczególnych kryteriów i parame-trów,

• obliczenie liczby punktów uzyskanych przez poszczególnych dostawców,

• wybór dostawcy.

Skalę ocen ustala się zazwyczaj w zakresie od 0 do 1 (lub dziesięciokrotność 1, czyli 10, 100, 1000) lub od 1 do 5. Jako źródło danych do oceny dostawców należy wskazać: doświadczonych pracowników sfery zaopatrywania przedsiębior-stwa oraz oferty poszczególnych dostawców, jeżeli w zapytaniach ofertowych zo-stały sprecyzowane kryteria i cechy wyboru dostawcy. Wykorzystywanie tej me-tody wyboru dostawców wymaga gromadzenia niezbędnych informacji i doskona-lenia procedur postępowania (Wolniak, Skotnicka-Zasadzień, 2008).

Taka ocena oraz wybór dostawców mogą być zobrazowane w formie graficz-nej lub tabelaryczgraficz-nej. Przykładowe ujęcie tabelaryczne przedstawiono w tab. 4.2.

Tabela 4.3 przedstawia natomiast arkusz oceny stosowany w przedsiębiorstwie produkcyjnym branży motoryzacyjnej.

Tabela 4.2. Wybór dostawców metodą punktową – przykład Kryterium

oceny

Ocena przyznana każdemu

kryterium (0-5 pkt) Waga (%)

Ocena ogólna – ważona (w pkt)

Dostawca A Dostawca B Dostawca A Dostawca B

Cena 5 4 40 2 1,6

Jakość 4 3 30 1,2 0,9

Termin

dostawy 5 5 20 1 1

Płatność 3 4 10 0,3 0,4

SUMA PUNKTÓW 4,5 3,9

Źródło: opracowanie własne.

Tabela 4.3. Przykładowy arkusz oceny dostawców w przedsiębiorstwie produkcyjnym

Źródło: (Zieliński, 2013).

W tabeli umieszcza się wybrane kryteria oceny oraz liczbę punktów przypi-sanych każdemu kryterium w przyjętej skali i każdemu dostawcy. Uwzględniając wagi każdego kryterium, przedstawia się oceny ogólne ważone każdego z nich.

Łączna liczba punktów uzyskana przy ocenianiu dostawców jest podstawą wyboru najlepszego kryterium. Z tabeli 4.2 można odczytać, że łączna liczba punktów do-stawcy A wynosi 4,5, natomiast dla dodo-stawcy B – 3,9. Wyniki wyraźnie wskazują, że należy wybrać dostawcę A.

Dostawcę można również wybrać za pomocą metody graficznej, która przed-stawia stopień konkurencyjności poszczególnych dostawców. Na płaszczyznę są nanoszone poszczególne parametry oceny i kryteria oraz odpowiadająca im punk-tacja. Kryteria te są takie same jak te, które zostały wyróżnione w ocenie tabela-rycznej, jednakże są one rozwinięte o poszczególne parametry, którym przypisano odpowiednie punkty oceny. Przykładową punktację zamieszczono w tab. 4.4, a wykresy radarowe ukazano na rys. 4.1 i 4.2.

Przedstawioną punktację nanosi się na diagramy. Im większa jest powierzch-nia zakreskowana, tym większa konkurencyjność dostawcy. Z przedstawionych na rys. 4.1 i 4.2 wykresów wynika, że powinien zostać wybrany dostawca A.

Tabela 4.4. Kryteria metody graficznej wyboru dostawców

Kryterium Dostawca

A B

Cena

poziom ceny w stosunku do konkurencji 4 5

warunki płatności 5 4

elastyczność 3 2

Jakość

poziom jakości 4 4

trwałość 3 2

niezawodność 5 4

Termin dostaw

długość terminów 5 4

dotrzymywanie ustalonych terminów 4 2

Płatność

forma płatności 3 3

termin płatności 4 3

Źródło: opracowanie własne.

Rys. 4.1. Wykres radarowy dla dostawcy A Źródło: opracowanie własne.

Rys. 4.2. Wykres radarowy dla dostawcy B Źródło: opracowanie własne.

poziom ceny w stosunku do konkurencji

warunki płatności

elastyczność

poziom jakości

trwałość niezawodność

długość terminów dotrzymywanie

ustalonych terminów forma płatności

termin płatnosci

poziom ceny w stosunku do konkurencji

warunki płatności

elastyczność

poziom jakości

trwałość niezawodność

długość terminów dotrzymywanie

ustalonych terminów forma płatności

termin płatnosci

Można wskazać następujące zalety metody punktowej oceny dostawców (Lysons, 2004):

• dostawcy mogą otrzymać od nabywcy informacje zwrotne na temat osią-gniętych wyników,

• ustalona ocena może być podstawą rozmów między nabywcą a dostawcą,

• oceny punktowe przyznane konkurencyjnym dostawcom określonej grupy pokrewnych części można wykorzystać do opracowania rankingu dostaw-ców według ich znaczenia dla przedsiębiorstwa,

• metodę punktową można zastosować zarówno do oceny istniejących, jak i potencjalnych dostawców.

4.5. Zakończenie

Istnieje wiele metod wyboru i oceny dostawców. Przedsiębiorstwo, które wy-biera konkretną metodę, musi dostosować ją do własnych potrzeb, uwzględniając rodzaj działalności, którą prowadzi, branżę, w której funkcjonuje, liczbę potencjal-nych dostawców, rodzaj materiałów lub usług, które chce zakupić itp. W praktyce gospodarczej najczęściej stosowanymi metodami są: ankieta samooceny oraz me-toda punktowa, zwana również metodą taksonomiczną. Dają one wiele możliwości indywidualnego dostosowania do konkretnej sytuacji, przedsiębiorstwa czy kupo-wanego produktu.

Znajomość oraz stosowanie odpowiednich metod wyboru i oceny dostawców ma kluczowe znaczenie dla każdego przedsiębiorstwa. Szczególnie dotyczy to przedsiębiorstw produkcyjnych, gdzie na jakość oferowanych przez nie produktów wpływa przede wszystkim jakość kupowanych materiałów i półproduktów. Odpo-wiedni wybór i stała ocena dostawców sprawiają, że jakość dostarczanych mate-riałów do produkcji jest utrzymywana na stałym wysokim poziomie, a co za tym idzie, jakość oferowanych wyrobów również charakteryzuje wysoki poziom.

Podsumowując, współczesne przedsiębiorstwa przywiązują coraz większą wagę do zakupów zaopatrzeniowych, zwracając przy tym szczególną uwagę na jakość kupowanych dóbr. Ma to bowiem bezpośrednie przełożenie na jakość ofe-rowanych przez nie wyrobów, a w konsekwencji na satysfakcję klientów i zysk ze sprzedaży. Dlatego też odpowiednio przeprowadzony proces zakupów jest sprawą o zasadniczym znaczeniu dla przedsiębiorstwa, które chce osiągnąć sukces.

Literatura

Bendkowski J., Radziejewska G. (2011), Logistyka zaopatrzenia w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.

Brzeziński M. (2006), Logistyka w przedsiębiorstwie, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa.

Lysons K. (2012), Zakupy zaopatrzeniowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

Metody oceny i wyboru dostawcy – przykład liczbowy (2013), „Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu”, nr 12 (12).

Skowronek C., Sarjusz-Wolski Z. (2012), Logistyka w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

Wolniak R., Skotnicka-Zasadzień B. (2008), Wybrane metody satysfakcji klienta i oceny dostawców w organizacjach, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.

Zieliński K. (2013), Wybór i ocena dostawców na przykładzie małego przedsiębiorstwa pro- dukcyjnego, „Logistyka”, nr 5.

Rozdział 5.

ANALIZA PROCESÓW MAGAZYNOWYCH