Migracyjne źródła informacji w kontekście migracyjnych oczekiwań

Powyższe rozważania pozwalają wnioskować, iż w przypadku prezentowa-nej próby badawczej migracyjny wyjazd nie był dziełem przypadku.

Migranci deklarowali, iż przed wyjazdem poszukiwali informacji na te-mat migracji i krajów, do których planują wyjechać (tabela 18).

Prezentowana próba podstawowym źródłem informacji o kraju emigracji, warunkach zatrudnienia czy wynajęcia lokum, uczyniła informacje płynące od osób, które na emigracji aktualnie przebywały lub z niej powróciły (91,95%

wskazań). Takie osoby stanowią nieocenione źródło wiedzy na temat migra-cji. Pierwsze chwile na obczyźnie są trudne, ale gdy wiemy czego możemy się spodziewać, będzie nam niewątpliwie łatwiej zafunkcjonować na zagra-nicznych rynkach pracy. Ankietowani najczęściej wskazywali, iż to rodzina i przyjaciele stanowili dla nich źródło wiedzy na temat emigracji, często są to najbardziej wiarygodne źródła wiedzy, wobec socjologicznych teorii migra-cji stanowią już przed wyjazdem wsparcie dla wyjeżdżającego, co świadczy o transnacjonalnym wymiarze migracyjnego wsparcia. Nieocenionego wobec medialnych doniesień, których przesłanie głosiło, iż za granicą „czekają” na Polaków miejsca pracy. Wielu rodaków skuszonych taką ofertą poniosło mi-gracyjną porażkę, nie zdając sobie sprawy, iż podjęcie zatrudnienia wymaga choćby minimalnej znajomości języka obcego i wielu działań natury prawno-administracyjnej i socjalnej. Internet (80,46% wskazań), informacyjne progra-my telewizyjne (74,71% wskazań) stanowiły kolejne ważne dla emigrantów źródła informacji.

Świadomość popularnych źródeł czerpania informacji na temat migracji jest cenną wskazówką w zakresie poradnictwa i migracyjnego wsparcia, po-zwala bowiem wybrać konkretny kanał- medium i uczynić go źródłem wie-dzy o emigracji i doświadczeniach migrantów.

Tabela 18. Źródła informacji na temat migracji oraz ich ważność (ilość wskazań i ujęcie procentowe)

Źródła

informacji A B C D E F G H I J K L

(ważność) źródła-wskazane; źródło zostało wskazane jako:

pierwsze 20 4 104 2 31 1 0 0 10 2 1 2

drugie 41 22 30 0 50 5 0 10 11 3 3 0

trzecie 27 33 14 9 18 10 10 23 22 10 2 0

czwarte 20 27 6 16 20 19 9 5 21 13 5 1

piąte 21 20 4 13 17 14 16 20 9 16 12 4

RAZEM 129 106 158 40 136 49 35 58 73 44 23 7

Ujęcie % 75 61 91 23 79 28 20 34 42 25 13 4

A – TV, B – Prasa, C – Rodzina znajomi z migracyjnymi doświadczeniami, D – Radio, E – Internet, F – Ulotki, G – Lekcje/szkoła, H – Szkolenia, I – Przyszli współpracownicy, pracodawcy, J – Obcokrajowcy-znajomi, K – Insty-tucje rządowe i pozarządowe, L- InstyInsty-tucje wyznaniowe

Źródło: opracowanie własne.

Drugim pod względem częstotliwości wymieniania źródłem informacji był, jak wspomniano, Internet, przez co czwartego badanego wskazany jako najważniejsze źródło informacji. W kontekście wsparcia społecznego oprócz cennego i bogatego w zasoby źródła wiedzy, jest „miejscem” w którym mi-granci udzielają sobie wsparcia. Wsparcia, które odbywa się, nie zważając na odległości (geograficzne) dzielące migrantów. Przeglądając sieć pod kątem migracyjnych informacji udzielanych przez użytkowników dla użytkowni-ków, odnaleźć można w zasadzie informacje na temat każdego z aspektów migracyjnego życia. Emigranci szukają informacji, pytając jak zorganizować i wypełnić PIT, ale szukają także znajomych, np. młode mamy poszukują in-nych mam, by dzielić się informacjami na temat dzieci i razem spędzać czas.

W sieci tworzone są wirtualne poradniki, mające na celu stworzenie „recep-ty” na to, jak przetrwać na obczyźnie – zarysowując wirtualne sieci migracyj-nego wsparcia i nieformalmigracyj-nego poradnictwa. Wirtualne tylko ze względu na charakter „miejsca” publikacji – Internet. Jednakże sieci te przybierają w ob-liczu rzeczywistości migracyjnej realny charakter. Są przyczynkiem do budo-wania rzeczywistych sieci migracyjnego wsparcia, dotyczą bardzo różnorod-nych kwestii, od pomocy przy przeprowadzce, znalezienia lokum i pracy na obczyźnie po wsparcie w postaci rozliczenia podatkowego, organizowanie polonijnych spotkań integracyjnych itd. Zdarza się, że Internet stanowi tylko

„źródło” wirtualnych kontaktów, których realizacja bardzo często odbywa się już w przestrzeni realnej.

Co zastanawiające, żaden z respondentów nie uznał za podstawowe źród- ło wiedzy na temat migracji, na temat krajów przyjmujących – szkoły – zajęć lekcyjnych, szkoleń – które w dobie akcesji i programów związanych z inwe-stowaniem w kapitał ludzki były bardzo często organizowane (wykres 8). Być może wobec alarmistycznych wyników wspomnianych już badań – a wobec tego świadomości, iż chęć migrowania deklarowana jest już wśród gimna-zjalistów i licealistów, warto byłoby poświęcić w szkole choć odrobinę czasu tematom emigracji, zwłaszcza zarobkowej. Niewielki jest także udział w tym aspekcie instytucji rządowych i pozarządowych czy wyznaniowych (kolejno 1 i 2 wskazania). Niewielką rolę w tej kwestii odgrywa także prasa (4 wskaza-nia) i radio (2 wskazawskaza-nia).

Respondenci zostali poproszeni o przypomnienie sobie swoich wyobra-żeń na temat emigracji – asocjacji sprzed wyjazdu, dotyczących tego czego oczekiwali, jak sobie życie migracyjne wyobrażali. W prezentowanej próbie 45,40% osób stwierdziło, iż rzeczywistość okazała się lepsza niż zakładali.

Następnie poproszono ich o wskazanie powodów (których lista powstała na

podstawie istniejącej już analizy omawianego zjawiska), dla których sytuacja okazała się lepsza niż zakładali. Do wyboru mieli:

zarobki, warunki zatrudnienia,



satysfakcjonująca praca,



dobre warunki do życia,



pozytywne relacje z pracodawcą,



możliwość nauki języka obcego,



korzystne warunki mieszkaniowe,



niskie oczekiwania sprzed wyjazdu,



obecność i możliwość uzyskania wsparcia ze strony innych Polaków,



bliskość rodziny,



wysoki kurs waluty,



możliwość korzystania z dorobku kulturowego



możliwość korzystania z wsparcia socjalnego,



lepsze perspektywy na przyszłość,



ciekawszy styl życia,



możliwość zdobycia nowych kwalifi kacji zawodowych,



brak problemów językowych,



przebieg migracji zgodnie z wytyczonymi planami,



rzetelność zagranicznego pracodawcy. Kafeteria pozostała otwarta,



respondenci mogli wskazać inne czynniki.

Pobyt na emigracji okazał się lepszy niż oczekiwania z nim związane głównie za sprawą wysokich zarobków (blisko 100%), wysokiego standar-du życia (blisko 80%) czy poprawnych relacji z pracodawcą (prawie 80%

– wykres 9).

Wykres 8. Źródła uznane za najważniejsze. Dane w % – etykiety danych, Liczba wskazań – oś

Źródło: Opracowanie własne.

Wykres 9. Jakie czynniki spowodowały, iż emigracyjny wyjazd okazał się lepszy niż ocze-kiwano przed wyjazdem. Ujęcie procentowe

Źródło: opracowanie własne.

Tylko co dziesiąty ankietowany określił, iż rzeczywistość migracyjna oka-zała się gorsza niż się spodziewano, przyczynami były tu zazwyczaj złe wa-runki mieszkaniowe (prawie 60%), problemy ze znalezieniem pracy czy trud-ne warunki pracy (ponad 80%) oraz fakt, iż przed wyjazdem mieli wysokie oczekiwania dotyczące pobytu na emigracji (ponad 80%).

Co czwarta z ankietowanych osób stwierdziła, iż migracyjna rzeczywi-stość była zgodna z oczekiwaniami sprzed wyjazdu – co znaczące – ponad połowa z nich za główne źródło informacji uczyniła właśnie relacje człon-ków rodziny i znajomych posiadających w swojej biografii migracyjne do-świadczenia.

2.3. Trudności adaptacyjne i problemy towarzyszące migrantom