Modele e-biznesu

W dobie globalizacji i dynamicznych zmian na rynku kluczowe cechy mode-li e-biznesu to ich innowacyjność, elastyczność, otwartość i generowanie warto-ści dla interesariuszy. Usprawnienia handlu elektronicznego, takie jak skrócenie łańcucha dostaw w celu zwiększenia efektywności i usprawnienia dystrybucji, skrócenie czasu dostawy towarów, zmniejszenie kosztów zapasów magazynowych prowadzą do obniżenia ceny produktu. Handel elektroniczny zmierza do popra-wy satysfakcji klientów przez dostarczenie klientom indywidualnym i firmom rozwiązań spełniających ich oczekiwania. Uczestnikami procesów e-commerce w szczególności są kontrahenci bezpośrednio w nie zaangażowani, czyli klienci i dostawcy.

Modeli e-biznesu jest wiele, jednakże tutaj zwrócona zostanie szczególna uwaga na cztery z nich: B2B (biznes-biznes), B2A (biznes-administracja), B2C (biznes-klient), C2A (klient-administracja). Poszczególne litery oznaczają:

• A – określa różnorodne instytucje o charakterze administracyjnym i rządowym, • B – oznacza słowo pochodzące z ang. business, jest to instytucja, firma czy nawet

przedsiębiorstwo, które jest nastawione na osiągnięcie jak największego zysku,

1 B. Gregor, M. Stawiszyński, E-Commerce, Oficyna Wydawnicza BRANTA, Łódź 2002, s. 10–32.

14. Zastosowanie modeli biznesowych uwzględniających

• C – oznacza słowo pochodzące z ang. customer lub client, jest to osoba o charakterze prywatnym, która jest klientem przedsiębiorstwa bądź petentem w urzędach administracji publicznej.

Poniżej przedstawione zostaną bardziej szczegółowe opisy wymienionych modeli biznesowych.

Platforma wirtualnego rynku elektronicznego B2B (biznes-biznes) jest świet-nym i bardzo popularświet-nym narzędziem używaświet-nym przez marketing do aktywiza-cji takich działań, jak wymiana gospodarcza za pośrednictwem Internetu pośród wielu różnorodnych podmiotów gospodarczych. B2B jest skrótem od słów

busi-ness to busibusi-ness, którymi określa się transakcje zachodzące pomiędzy

różnorod-nymi firmami czy przedsiębiorstwami. W historii istnienia handlu zawsze moż-na było spotkać się z firmami lub osobami prywatnymi, które świadczyły innym usługi, których celem głównym była szeroko pojęta pomoc w realizacji profilu swojej działalności czy w kontaktach z innymi kontrahentami. Współcześnie In-ternet kształtuje zupełnie nowe zachowania wraz z jego rozwojem ukształtował się B2B. Sektor ten ma bardzo dużo do zaoferowania firmom o różnej wielkości i charakterze2.

Definicja tego modelu biznesowego, jaką można znaleźć w różnorodnych publikacjach i artykułach, brzmi następująco: korzystanie z szeregu środków o charakterze elektronicznym, służących do zawierania różnorodnych transak-cji pomiędzy firmami. Podstawowym celem, jaki przyświeca modelowi B2B, jest zapewnienie i dostarczenie realnych oszczędności oraz zysków, które w zamie-rzeniu przedsiębiorcy mają usprawnić wiele procesów, jakie zachodzą w przed-siębiorstwie. Niezbędne jest do tego celu posiadanie odpowiednio przygotowanej infrastruktury złożonego rynku biznesu elektronicznego oraz znajomość rynków elektronicznych3. W tym właśnie momencie na scenę wkraczają firmy z sektora B2B, które są w stanie zaoferować osobom tym zainteresowanym, mnogość usług i produktów, które pozwolą im łatwo i bezproblemowo wejść w świat innowacyj-nych metod prowadzenia działalności gospodarczej.

Business to business daje firmie możliwość wykorzystania szerokiego

wachla-rza możliwości oferowanych przez Internet. Są one obecnie ogromnym wsparciem dla dobrej komunikacji, a także handlu pomiędzy różnymi firmami. Stąd też tak ważne są rynki elektroniczne, na których skupia się właśnie działalność tego typu. Te zaś o charakterze stricte elektronicznym podzielić można na dwie główne kate-gorie, mianowicie: rynki horyzontalne i rynki wertykalne. Pierwszy rodzaj skupia się na bardzo szerokim wachlarzu usług i towarów pochodzących z wielu branż. Drugi natomiast opiera się na rynkach wyspecjalizowanych, które zajmują się w swojej działalności bardzo wąskimi i nieraz charakterystycznymi dziedzinami.

2 Ibidem.

14. Zastosowanie modeli biznesowych uwzględniających e-commerce Model B2A (biznes-administracja) znajduje się nadal w bardzo wczesnym stadium swojego rozwoju. Działania, jakie podejmuje, są skierowane głównie w stronę odpowiedzialną za organizację sektora publicznego. B2A w głównej mie-rze skupia swoje działania na zaangażowaniu technik elektronicznych pmie-rzesyłania większości informacji pomiędzy dwoma sektorami, mianowicie: przedsiębior-stwem i administracją publiczną. Usługi, jakie obejmuje swoim zakresem model B2A, są niezwykle różnorodne, dotyczą one takich obszarów działalności, jak4: • kwestie podatkowe,

• szeroko pojęte bezpieczeństwo socjalne,

• zagadnienia związane z zatrudnieniem i pracą w ogóle, • korzystanie z baz danych i różnorodnych rejestrów,

• kwestie związane z handlem, płatnościami i innymi transakcjami związanymi z przetargami w systemie online.

Obecnie analitycy rynku e-commerce przewidują dosyć dynamiczny wzrost tego modelu. Sytuacja taka ma być spowodowana przede wszystkim różnymi działaniami promocyjnymi skierowanymi szczególnie do sektora administracyj-nego. Mowa tu głównie o najnowszych osiągnięciach, jakie pojawiają się na rynku w kwestiach związanych z rozwojem elektronicznego rządu tzw. e-government oraz e-państwa.

Jedną z popularniejszych form B2A są systemy zajmujące się sprawozdaw-czością elektroniczną, których głównym zadaniem jest usprawnienie wymiany różnorodnych dokumentów, np. sprawozdań finansowych, bilansów różnego typu oraz innych ważnych i potrzebnych informacji, pomiędzy placówkami sektora ad-ministracyjnego, takimi jak: ZUS, urzędy statystyczne i skarbowe, a przedsiębior-stwami.

Model B2C (biznes-klient) to model biznesu opierający swą działalność o in-strumenty elektroniczne, służące do przeprowadzania transakcji między przed-siębiorcami a konsumentem. Najważniejszym celem B2C oprócz pozyskiwania nowych klientów i sprzedaży jest tworzenie relacji z obecnymi klientami.

B2C ma zastosowanie dla różnych form działalności przedsiębiorczej, a wprowadzanie oferty na rynek można rozpocząć na każdym poziomie: od prostej w obsłudze strony internetowej do wielofunkcyjnego systemu transakcji interne-towych, a także udziału w elektronicznych giełdach. Mało rozbudowana forma portalu B2C może posiadać ofertę towarów oraz funkcję składania i realizacji za-mówienia za pośrednictwem różnych urządzeń, np. telefonu, e-maila. Do systemu można dołączyć funkcje samodzielnego dokonania zakupu i realizacji płatności

on-line przez klienta5.

4 J. Maciejewski, M. Salak, Społeczeństwo informacyjne a współczesne technologie teleinformatyczne, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa w Warszawie”, nr 2, Warszawa 2004, s. 119. 5 A. Charlesworth, Key concepts in e-commerce, Palgrave Macmillan, 2007, s. 15.

Działalność w segmencie B2C jest silnie nakierowana na klienta. A. Bana-cewicz-Miazga podaje prawidłowość, według której utrzymanie dotychczasowe-go klienta jest 5-krotnie tańsze niż pozyskanie nowedotychczasowe-go. Jest to związane z dużą przejrzystością ofert internetowych oraz krótkim czasem potrzebnym do przej-rzenia oferty konkurencji6. Firmy internetowe B2C starają się dlatego wykształcić więź łączącą je z klientem. W tym celu tworzone są programy lojalnościowe, kluby konsumenckie, a nawet programy angażujące klientów w opracowywanie nowych projektów7.

Model biznesowy oznaczony symbolem C2A (klient-administracja) określa relację, jaka występuje pomiędzy petentami, a placówkami administracji rządowej. Głównym jego zadaniem jest możliwość zgłoszenia się obywatela do rzeczonych urzędów w sprawie związanej z ważnymi dla niego kwestiami poprzez kontakt elektroniczny. Przykłady działań, jakie obejmuje C2A, to:

• złożenie wniosku o wydanie dokumentów takich, jak np.: dowód osobisty, prawo jazdy, paszport,

• wysłanie formularza PIT poprzez e-mail bądź formularz elektroniczny,

• składanie różnych innych wniosków zapotrzebowania na konkretne druki czy dokumenty,

• korzystanie z serwisów www konkretnych urzędów.

Najpopularniejszymi formami w działalności e-commerce są aukcje interne-towe, serwisy ogłoszeniowe, sklepy internetowe różnego typu, wirtualne giełdy, a także inne formy handlu elektronicznego8. Wszystko to staje się obecnie bardziej powszechne i dostępne dla każdego.