Wczesniej opisano, jak kształtowało się podejście Biblioteki ETH względem kuratorstwa cyfrowego, uznając za swój cel wspieranie rozwiązań długoter-minowego przechowywania dla wszystkich rodzajów danych. W fazie po-czątkowej przedsięwzięcia sporządzono uaktualniony księgozbiór danych w bibliotece, by zidentyfikować dane, przy których należy rozpocząć prace w trybie priorytetowym. Co ciekawe, dane licencjonowane, na których pro-jekt miał się oryginalnie koncentrować, zostały z niego wykluczone. Propro-jekt E-Składu (E-depot) prowadzony przez Konsorcjum pokazał, że jest technicz-nie możliwe lokalne hostowatechnicz-nie danych, ale wykazał też, że wydatki będą tutaj czynnikiem hamującym, jeżeli jakość usług miałaby być porównywalna
z tą od wydawców. Co więcej, dane licencjonowane są użytkowane w wielu instytucjach na całym świecie, więc byłoby rozsądne wzięcie udziału w ini-cjatywach dzielenia się zasobami, takimi jak LOCKSS21 czy Portico22, które poczyniły znaczny postęp i nabrały trwałego charakteru. Oba te projekty są brane pod uwagę w kwestii ich wdrożenia w bibliotekach Szwajcarii. Dlate-go właśnie projekt Biblioteki ETH koncentruje się na treściach tworzonych i używanych przez Politechnikę, stanowiących jej dziedzictwo kulturowe w wymiarze zarówno naukowym, jak i historycznym.
Nie ma znaczącej różnicy w postępowaniu z danymi pochodzącymi z prac badawczych lub innymi typami danych na poziomie ochrony kodu zero-jedynkowego (strumienia bitów) lub zapewnienia technicznych możli-wości ponownego użycia danych. Bez wątpienia, dane badawcze występują częściej w mniej znanych formatach, ale podstawowe zasady monitorowa-nia i migracji będą takie same dla wszystkich rodzajów obiektów cyfrowych. To jest właśnie powód, dla którego planujemy przechowywać wszystkie typy danych przy użyciu tej samej aplikacji, zgodnej z OAIS, wykorzystując serwe-ry i infrastrukturę przechowywania danych uniwersyteckiego pionu IT. Jed-nakże nastąpią znaczące zmiany w sposobie, w jakim obiekty cyfrowe trafią do archiwów cyfrowych (rys. 2).
Oprogramowanie Rosetta Ex Libris, zgodne z OAIS, zostało wybrane jako
narzędzie do przechowywania wszystkich rodzajów danych. Innymi kryteria-mi, które zdecydowały o dokonaniu takiego wyboru, były m.in. skalowalność, użycie istniejących narzędzi przechowywania długoterminowego czy możli-wość nawiązania współpracy z Ex Libris w rozwoju Rosetty, będącej nowa-torskim produktem. Jak już zostało wspomniane, wsparcie dostawcy było ważnym kryterium od samego początku. Ponadto system ten został współ-tworzony z projektem narodowej biblioteki Nowej Zelandii23 o nazwie Na-rodowe Archiwum Dziedzictwa Cyfrowego24, dlatego też było kwestią oczy-wistą, że wiele typowo bibliotecznych rozwiązań doczekało się akceptacji i wdrożenia.
21 LOCKSS. Lots of Copies Keep Stuff Safe [online], [dostęp: 24.10.2012], dostępny w World Wide Web: http://www.lockss.org.
22 Portico [online], [dostęp: 24.10.2012], dostępny w World Wide Web: http://www.portico. org.
23 National Library of New Zealand [online], [dostęp: 24.10.2012], dostępny w World Wide Web: http://www.natlib.govt.nz.
24 About the Library [online], [dostęp: 24.10.2012], dostępny w World Wide Web: http://www. natlib.govt.nz/about-us/current-initiatives/ndha.
R ysunek 2. Paralelny tryb pracy w cyfrowym rozwiązaniu długoterminowego przechowywania
Źródło: opracowanie własne.
Przechowywanie długoterminowe w zakładanej skali jest możliwe tylko wtedy, gdy większość procesów jest do pewnego stopnia zautomatyzowa-na. Warunkiem początkowym zautomatyzowanego wdrożenia obiektu do jakiegokolwiek cyfrowego archiwum jest dostęp do ustrukturyzowanych metadanych oraz istnienie źródła dla obiektu cyfrowego. Zazwyczaj wymóg ten jest spełniany przez dane, które już wtedy są pod kontrolą biblioteki. Tak właśnie stało się przy implementacji naszego projektu, kiedy to e-kolek-cja Politechniki została wprowadzona do archiwum cyfrowego. Dane tego typu mogą być załadowane do oprogramowania Rosetta dzięki narzędziu o nazwie Submission Application (aplikacja wsadowa), które tworzy pakiety obiektów cyfrowych i odpowiadających im metadanych, po czym wprowa-dza je do Rosetty.
Akta administracyjne przechowywane w archiwach ETH zwykle nie za-wierają metadanych od samego początku, lecz dopiero po tym, jak personel archiwum oceni i opisze treści. Z tego wynika, że cały proces od zgłoszenia dokumentu przez jednostki organizacyjne do archiwum aż do końcowego wprowadzenia dokumentu do długoterminowego archiwum cyfrowego pod-lega obsłudze i nadzorowi przez odpowiednie podmioty.
W przypadku danych badawczych sytuacja jest jeszcze bardziej skom-plikowana. Istnieje niewiele ustrukturyzowanych platform lub przejrzystych struktur segregowania danych. Co więcej, nikt nie będzie w stanie dodać konstruktywnego opisu, po tym jak dane zostaną przekazane przez na-ukowców. Kwestie dotychczas przedstawione wskazały, że nawet rozwiąza-nia zgodne z OAIS nie są w stanie zagwarantować spełnierozwiąza-nia wszystkich wymogów w zakresie zarządzania danymi przed podjęciem decyzji o archi-wizacji pewnych obiektów. Wymogi względem zarządzania danymi zostały skompilowane na podstawie dyskusji z wybranymi partnerami programu pilotażowego, którzy wyrazili potrzebę nabycia wiedzy i uprawnień do prze-twarzania i przenoszenia danych w celu zebrania dokumentacji i metada-nych przed stałą archiwizacją. Ma to zastosowanie w przypadku, gdy dane są jedynie materiałem uzupełniającym podczas przygotowań do wprowa-dzenia manuskryptu do systemu, jako możliwe zastosowanie przez jednego z partnerów programu pilotażowego. Po tym następuje proces wykrywania
luk przez Ex Libris, by ustalić, czy funkcja ta powinna zostać dodana do
opro-gramowania Rosetta w przyszłości i które działania powinny być wykonywa-ne przed wprowadzeniem do aplikacji. Głównymi wymogami były: przyja-zność względem użytkownika oraz potrzeba niezaburzania wiarygodności archiwum długoterminowego przez wymaganą elastyczność w zarządzaniu danymi. Dlatego też kilka ulepszeń funkcjonalnych zostało zleconych twór-com programu Rosetta, podczas gdy inne zadania, takie jak prace przed wprowadzeniem do systemu, są wykonywane na prostych narzędziach, uży-wanych lokalnie.