Badani młodzi ludzie – mimo że dosyć krytycznie wypowiadali się na temat lekcji muzyki – podkreślali, iż nie chcieliby, aby przedmiot ten usunięto z pla-nu zajęć. Postulowali jednakże daleko idące zmiany dotyczące zarówno treści programowych, jak i samego przebiegu lekcji:
Byłoby dużo lepiej, gdybyśmy na przykład więcej czasu zajmowali się muzyką rozrywkową, muzyką, której słuchamy i którą kochamy. To też przecież jest muzyka i nie rozumiem, dlaczego tak mało poświęca się jej czasu na lekcjach.
Owszem słuchamy muzyki, która rzekomo jest rozrywką, ale według mnie to ta muzyka była rozrywką 50 lat temu. Co z tego, że pani puszcza nam jakieś jazzowe utwory… Może to i ciekawe, ale nie wytłumaczyła nam, o co w tej mu-zyce chodzi… Dla mnie to zwykły chaos i hałas… Zresztą o innej mumu-zyce też za wiele nie wiem… uczyliśmy się życiorysów kompozytorów, podpisywania nut, wartości rytmicznych, ale nie za bardzo wiem, do czego może mi się to przydać… I tak już nic z tego nie pamiętam.
Inna osoba z kolei powiedziała:
Znam co prawda Bacha i Mozarta, ale tylko z nazwiska… nie wiem, co napisali i dlaczego tak bardzo inni ich doceniają… W podstawówce coś tam jeszcze śpiewaliśmy, a w gimnazjum, to zupełnie strata czasu. Właściwie nic nie wiem o muzyce, a przecież lekcje można by poprowadzić całkiem inaczej…
Na pytanie: „Inaczej, czyli jak?”, odpowiadali:
78
Chcielibyśmy na tych lekcjach posłuchać dobrej muzyki, porozmawiać o niej, o tym, dlaczego dla nas jest dobra i co to znaczy… Może trzeba by podzielić klasy na grupy, jak na informatyce, żebyśmy mogli trochę pouczyć się grać, choćby jakieś proste rzeczy, wiadomo, że w dużej grupie nie da się tego zro-bić… W klasie od muzyki nie ma ani porządnego sprzętu do słuchania, ani porządnych nagrań, nie mówiąc już o instrumentach, a pianino jest zamknię-te na kłódkę. Może pani zamknęła specjalnie, żebyśmy jej nie poprosili, żeby nam coś zagrała, bo chodzą słuchy, że nie potrafi…
Inna z badanych osób powiedziała:
W podstawówce na dzwonkach, w gimnazjum na dzwonkach, w podstawów-ce podpisywaliśmy nutki, w gimnazjum podpisywaliśmy nutki, wtedy nie wiedzieliśmy, do czego to jest potrzebne i teraz nie wiemy. Wtedy jednak o to nie pytaliśmy, a dzisiaj się nad tym zastanawiamy. Wiadomo, że mamy sporo nauki i myślę, że jak już jest ten przedmiot, to trzeba go porządnie prowadzić, inaczej to będzie kompletnie bez sensu… Kocham muzykę, nie wyobrażam sobie życia bez niej, ale nie taką muzykę… Ta której słucham i ta, której się muszę uczyć, to dwa światy. To jakaś paranoja… To trochę tak, jak na pol-skim – lektury, które każą nam czytać, to zupełnie inne książki niż te, które lubimy czytać…
Wśród opinii w trakcie rozmowy pojawiały się również takie postulaty, aby przedmiot „muzyka” nie był obowiązkowy i aby nie stawiano z niego ocen.
Konkluzja
Przedstawione powyżej wypowiedzi są oczywiście tylko fragmentaryczne, na-tomiast analiza całości zebranego materiału empirycznego stała się podstawą do wyciągnięcia kilku istotnych z punktu widzenia przeprowadzonych po-szukiwań badawczych wniosków. Opinie młodych ludzi na temat roli szkoły w rozbudzaniu i rozwijaniu ich muzycznych zainteresowań wskazują na szereg bardzo istotnych wątków.
Analizując zainteresowania muzyczne w kategorii przyjętych przez Jadwigę Uchyłę-Zroski zachowań promuzycznych, obejmujących działalność skupioną na sztuce muzycznej, partycypowanie w jej różnych rodzajach poparte chęcią zdobywania pewnych wiadomości, umiejętności, sprawności12, trudno oprzeć się wrażeniu, że muzyczne zainteresowania młodzieży mają w głównej mierze
12 J. Uchyła-Zroski, Promuzyczne zachowania młodzieży w okresie dorastania i ich uwarunko-wania, Katowice 1999, s. 14.
79
bardzo jednostronny i bierny charakter. Muzyka dla młodych ludzi jest bardzo ważna, ale nie chodzi tu bynajmniej o przedmiot o tej nazwie. Zdaniem bada-nych gimnazjalistów, zakres tematyczny realizowabada-nych zajęć zdaje się zupełnie rozmijać z ich oczekiwaniami. Muzyka, która „znajduje się w programie”, jest im zupełnie obca, nie rozumieją jej i co więcej, nie zawsze chcą ją rozumieć.
Po drugie, w wypowiedziach badanych uczniów pojawia się przekonanie, że ich muzyczne zainteresowania tak naprawdę nie są istotne z punktu widzenia wymagań szkolnych. Młodzi czują się niejako wyalienowani, pozostawieni sami sobie ze „swoją” muzyką. Nauczyciele nie rozmawiają z nimi na te tematy, a jeśli tak, to rzadko i bez zaangażowania. Co do nauczycieli to młodzi ludzie nie wierzą w ich muzyczne kompetencje: zarówno wiedzę, jak i umiejętności.
Młodzież mówiła również bez przekonania o przebiegu lekcji, wskazując, że jest on zdominowany przez wątki teoretyczne. Wiele do życzenia pozostawia-ją także kwestie związane z wyposażeniem klas – głównie instrumentarium i sprzętem do odtwarzania muzyki.
Oczywiście, nie można poprzestać wyłącznie na krytycznej diagnozie edu-kacji muzycznej w szkołach. Trudno, rzecz jasna, znaleźć panaceum na wszyst-kie bolączki związane z jakością kształcenia na lekcjach muzyki, na sukces składa się bowiem szereg różnorodnych działań: legislacyjnych, finansowych, organizacyjnych i tych związanych z odpowiednim przygotowaniem nauczy-cieli muzyki13. Wydaje się jednak, że warto podjąć trud dotarcia do młodych ludzi: z muzyką i przez muzykę, która stanowić może obszar swoistego spotka-nia i twórczego dialogu między nauczycielami a uczspotka-niami, rodzicami a dziećmi.
W czasach, gdy o ten dialog szczególnie trudno – wydaje się to być rzeczą nie do przecenienia.
Bibliografia
Babbie E., Podstawy badań społecznych, przeł. W. Betkiewicz i in., Warszawa 2008.
Bloom A., Umysł zamknięty, przeł. T. Bieroń, Poznań 1997.
Czerka E., Specyfika buntu w okresie dorastania, „Edukacja i Dialog” 2001, 1.
Jakubowski W., Edukacja i kultura popularna, Kraków 2001.
Jakubowski W., Edukacja w świecie kultury popularnej, Kraków 2006.
Jemielnik J., Muzyka pop w edukacji, „Edukacja i Dialog” 2001, 1.
Karmelita-Będkowska A., Zainteresowanie młodzieży muzyką, „Wychowanie na co Dzień”
1998, 7(8).
Konaszkiewicz Z., Wiadomości, wiedza, mądrość w kształceniu i pracy nauczycieli muzyki, [w:] Zadania edukacji artystycznej w XXI w., red. Z. Rondomańska, Olsztyn 2012.
13 Zob. Z. Konaszkiewicz, Wiadomości, wiedza, mądrość w kształceniu i pracy nauczycieli muzy-ki, [w:] Zadania edukacji artystycznej w XXI w., red. Z. Rondomańska, Olsztyn 2012.
80
Miles M.B., Huberman A.M., Analiza danych jakościowych, przeł. S. Zabielski, Białystok 2000.
Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, t. 3, red. M. Żebrowska, Warszawa 1986.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podsta-wy programowej podsta-wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszcze-gólnych typach szkół, Dz.U. 2012, poz. 97, zał. nr 4.
Szuman S., O sztuce i wychowaniu estetycznym, Warszawa 1969.
Uchyła-Zroski J., Promuzyczne zachowania młodzieży w okresie dorastania i ich uwarunko-wania, Katowice 1999.
Edukacja muzyczna a zainteresowania muzyczne młodzieży (w opiniach gimnazjalistów)
Streszczenie: Artykuł podejmuje problematykę związaną z edukacją muzyczną młodzieży.
Celem prowadzonych badań jakościowych była próba znalezienia odpowiedzi na pytania dotyczące tego, na ile edukacja muzyczna realizowana w gimnazjum rozwija muzyczne za-interesowania młodych ludzi, czy uwzględnia ich muzyczne preferencje, kształtuje ich wraż-liwość, uczy właściwych postaw wobec muzyki i całej muzycznej kultury. Analiza zebranego materiału empirycznego wskazuje na to, iż proponowane w szkole zajęcia muzyczne w dużej mierze rozmijają się z oczekiwaniami młodych ludzi – zarówno pod względem realizowa-nych treści, formy, jak i kompetencji nauczycieli. Gimnazjaliści oczekują przede wszystkim tego, aby lekcje muzyki miały zdecydowanie bardziej praktyczny charakter i aby w więk-szym stopniu uwzględniane były treści dotyczące szeroko rozumianej muzycznej popkultury.
Słowa kluczowe: edukacja muzyczna, zainteresowania muzyczne, młodzież, popkultura, szkoła
Music Education and Musical Interests of Youth (in the Opinions of Secondary School Students)
Summary: The article focuses on the issue related to the musical education of young people. The purpose of the qualitative research was an attempt to answer questions about how music education implemented in secondary school develops young people’s interest in music, or whether it takes into account their musical preferences, or whether it shapes their sensitivity, teaches appropriate attitudes towards music and music culture. Analysis of the empirical material collected for the research purposes seems to indicate that there is a significant gap between the proposed in-school music classes and expectation of young people concerning music education both, in terms of the realized content and form as well as competences of teachers. Students expect music classes to be much more practical in nature and to take into account to a greater extent the content on the popular music.
Keywords: music education, music interests, youth, pop culture, school
83