Odpowiedzialność dyscyplinarna

Niektórzy skazani podczas rozmów z przedstawicielami KMP informowali o nieadekwatności wpisywanych i zapowiadanych wniosków dyscyplinarnych (ZK Stargard Szczeciński, ZK Racibórz).

Bardzo pozytywnie ocenić należy działania podejmowane w ZK w Oleśnicy, ZK w Rzeszowie oraz AŚ w Dzierżoniowie, gdzie funkcjonuje praktyka nagradzania i karania osadzonych. Należy zauważyć, iż perspektywa otrzymania nagrody stanowić może dla skazanych dodatkową zachętę do pracy nad zmianą swojej postawy na społecznie aprobowaną.

5.6. Personel

W niektórych wizytowanych jednostkach dostrzeżono potrzebę wzmocnienia kadrowego, tak co do liczby psychologów (AŚ Dzierżoniów, ZK: Grodków, Stargard Szczeciński), jak i co do liczby wychowawców (ZK Grodków). W ZK Grodków pod opieką wychowawcy znajduje się średnio 47 osadzonych. Należy wobec tego zaznaczyć, że zgodnie z uzasadnieniem Instrukcji Nr 2/12 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 29 lutego 2012 r. w sprawie tworzenia i organizacji oddziałów penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych na jednego wychowawcę powinna przypadać grupa 40 skazanych lub 60 tymczasowo aresztowanych.

W niektórych wizytowanych jednostkach (ZK: Grodków, Stargard Szczeciński, Oleśnica) przedstawiciele KMP dostrzegli potrzebę poszerzenia zakresu oferowanych pracownikom szkoleń. W opinii wizytujących pracowników służby więziennej należy objąć szkoleniem dotyczącym udzielania pomocy postpenitencjarnej, sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych w kontakcie z osadzonymi, zasad naboru do nauczania, zapobieganiu zdarzeniom nadzwyczajnym, prowadzenia oddziaływań wobec osadzonych wymagających

136 intensywnego i pogłębionego oddziaływania, stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz sporządzania opinii i wniosków o warunkowe przedterminowe zwolnienie.

Należy w tym miejscu przytoczyć rekomendację zawartą w § 60 Drugiego Raportu Generalnego CPT [CPT/Inf (92)3]: „(...) zdolność do komunikacji interpersonalnej powinna stanowić najważniejszy czynnik w procesie rekrutacji personelu służb egzekwujących przestrzeganie prawa oraz podczas szkolenia powinien zostać położony znaczny nacisk na rozwijanie umiejętności komunikacji interpersonalnej opartych na szacunku dla godności ludzkiej. Posiadanie takich umiejętności często umożliwia funkcjonariuszowi policji lub służb więziennych rozładowanie sytuacji, które w przeciwnym wypadku mogłyby stać się przyczynkiem do wybuchu przemocy, zaś bardziej ogólnie prowadzi do obniżenia napięcia oraz podniesienia jakości życia w policji oraz zakładach więziennictwa, co przynosi korzyść wszystkim osobom zainteresowanym”. CPT kładzie szczególny nacisk na konieczność rozwijania umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej.

W trakcie wizytacji ZK Oleśnica przedstawiciele KMP zauważyli, że ze względu na specyfikę zaburzeń skazanych odbywających karę w oddziale terapeutycznym i wynikające z tych zaburzeń potrzeby i problemy skazanych, należałoby objąć funkcjonariuszy działu ochrony bezpośrednio pracujących z osadzonymi w oddziale terapeutycznym dodatkowym szkoleniem w zakresie charakterystyki zaburzeń niepsychotycznych i sposobów postępowania z osobami je przejawiającymi.

Pracownicy KMP podczas wizytacji w ZK Grodków zastali bardzo niepokojącą sytuację związaną z nadmiernym obciążeniem wychowawców obowiązkami. Utrudnia to w znacznej mierze prowadzenie oddziaływań wychowawczych, co negatywnie wpływa na nastroje wśród osadzonych.

Przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji uważają, że nakładanie na pracowników dodatkowych obowiązków musi odbywać się w sposób na tyle zrównoważony, aby nie kolidowały one z wypełnianiem podstawowych zadań i nie wpływały negatywnie na kontakty z osadzonymi.

Reprezentanci KMP dostrzegli również potrzebę (tam, gdzie nie jest to zapewnione – AŚ Dzierżoniów, ZK: Rzeszów, Oleśnica, Racibórz) zorganizowania i przeprowadzenia psychologom i terapeutom superwizji indywidualnej. Szerzej na ten temat pkt. 5.11 niniejszego Raportu.

137 Przedstawiciele Mechanizmu zalecili: nakładanie na pracowników dodatkowych obowiązków w sposób zrównoważony, aby nie kolidowały one z wypełnianiem podstawowych zadań i nie wpływały negatywnie na kontakty z osadzonymi (ZK Grodków), przeprowadzenie szkoleń funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej mających codzienny, bezpośredni kontakt z osadzonymi, w zakresie wskazanym w niniejszym raporcie (ZK: Grodków, Stargard Szczeciński, Oleśnica, Czarne), zapewnienie odpowiedniej liczby wychowawców do pracy z osadzonymi (ZK Grodków), zwiększyć obsadę etatową psychologów (ZK: Grodków, Stargard Szczeciński, AŚ Dzierżoniów), zwiększyć liczbę etatów średniego personelu (ZK Grodków). Wobec organów nadzoru (Dyrektorów Okręgowych) którym podlegają Zakłady zalecono udzielenie dyrektorom wizytowanych placówek, niezbędnego wsparcia finansowego przy realizacji zaleceń.

Jak wynika z wyjaśnień złożonych przez dyrektora ZK Czarne w 2013 roku zaplanowano szkolenie skierowane do całej załogi jednostki, którego tematem będzie szeroko rozumiana ochrona praw człowieka, z uwzględnieniem praw osób pozbawionych wolności.

Dyrektor ZK w Grodkowie poinformował, że dokonano przeglądu i analizy zakresów obowiązków wszystkich funkcjonariuszy pełniących służbę w jednostce pod kątem ewentualnych nieprawidłowości w obciążaniu dodatkowymi zadaniami poszczególnych funkcjonariuszy. Ponadto, zobowiązano kierowników poszczególnych pionów służby do prowadzenia polityki równomiernego i sprawiedliwego podziału dodatkowych zadań służbowych wobec podległego personelu oddziału penitencjarnego. Jednocześnie dyrektor tej jednostki zapewnił, że administracja podjęła starania zmierzające do zwiększenia liczby etatów średniego personelu medycznego.

Zgodnie z informacją przekazaną przez Dyrektora Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Opolu oraz dyrektora ZK w Grodkowie, podjęto starania zmierzające do zwiększenia etatu psychologa w ZK w Grodkowie.

Ponadto, polecono uzupełnić plan szkoleń dla funkcjonariuszy i pracowników jednostki o szkolenia związane z m.in. takimi tematami: sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych w kontaktach z osadzonymi, zapobiegania zdarzeniom nadzwyczajnym, stosowania środków przymusu bezpośredniego, prowadzenia oddziaływań wobec osadzonych wymagających intensywnego i pogłębionego oddziaływania oraz międzynarodowych standardów wykonywania kar, w tym Europejskich Reguł Więziennych.

138 5.7. Zatrudnienie i nauczanie

We wszystkich wizytowanych jednostkach osadzeni zatrudniani są głównie przy pracach na rzecz jednostki lub w przywięziennych zakładach pracy bądź u kontrahenta zewnętrznego (ZK: Racibórz, Grodków, Racibórz, Czarne, Stargard Szczeciński, Oleśnica, AŚ Dzierżoniów). Z uwagi na ustawowy wymóg zapewnienia skazanym wynagrodzenia co najmniej na poziomie płacy minimalnej, z zatrudniania skazanych zrezygnowały współpracujące dotąd z jednostką podmioty zewnętrzne (AŚ Dzierżoniów).

W 2012 roku w Zakładzie Karnym w Grodkowie nie zorganizowano kursów przyuczających do zawodu. Zdaniem przedstawicieli KMP uzyskanie kwalifikacji zawodowych przez osadzonych daje szansę na ich pomyślny powrót do społeczeństwa po odbyciu kary, w związku z czym pracownicy Krajowego Mechanizmu Prewencji zalecają organizowanie kursów przyuczających do zawodu.

Przedstawiciele Mechanizmu zalecili: organizowanie dla osadzonych kursów przyuczających do zawodu (ZK Grodków). Wobec Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Opolu, któremu podlega Zakład Karny w Grodkowie, zalecono udzielenie dyrektorowi wizytowanej placówki, niezbędnego wsparcia finansowego przy realizacji zaleceń.

Dyrektor Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Opolu wyjaśniła, że wydano polecenie realizacji kursów finansowanych z Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej w ZK w Grodkowie.