W
ybór miejsca na stanowisko ogniowe oraz jego późniejsze zajęcie wraz z przyjęciem ugrupo-wania to dla artylerzystów kwestia niezwykle istotna.Od właściwości raz wybranego miejsca stanowiska ogniowego w zaplanowanym przez przełożonego re-jonie będzie bowiem zależeć cała późniejsza działal-ność – od określenia sposobu prowadzenia prac geo-dezyjnych, przez przyjęcie właściwego ugrupowania, aż po wykonanie oczekiwanych zadań ogniowych oraz zmianę rejonu na kolejny.
Każdorazowo wybór miejsca dla dział oraz ustale-nie sposobu późustale-niejszego przyjęcia ugrupowania bo-jowego powinny być poprzedzone analizą czynników wpływających na planowane działanie pododdziału.
Na ich podstawie osoba funkcyjna odpowiedzialna za ich wybór i przygotowanie będzie podejmować decy-zje odnoszące się do sposobu rozmieszczenia środ-ków ogniowych w ramach stanowiska ogniowego, określenia miejsca pracy oficera ogniowego, a także wyznaczania zakresu prac realizowanych w pierwszej kolejności. Można więc stwierdzić, iż wybór stano-wisk ogniowych wraz z późniejszym przyjęciem ugrupowania to zagadnienie łączące kwestie planowa-nia, przygotowania geodezyjnego oraz organizacji strzelania i kierowania ogniem.
WYMAGANIA
Ugrupowaniem bojowym baterii będziemy nazywać takie jej rozmieszczenie w rejonie stanowisk
ognio-wych, które nie tylko zapewni jej możliwość wykona-nia zadań wsparcia ogniowego, lecz także pozwoli na pełne wykorzystanie właściwości sprzętu zarówno w zakresie jego możliwości bojowych, jak i manewro-wych. Nie bez znaczenia będzie również przyjęcie sto-sownego ugrupowania do zniwelowania wrażliwości żołnierzy i sprzętu na rażenie przeciwnika. Ugrupowa-nie bojowe baterii artylerii składa się z punktu dowo-dzenia dowódcy baterii oraz ugrupowań bojowych plu-tonów ogniowych, które to z kolei dzielą się na punkt dowodzenia dowódcy plutonu, będącego zarazem ofi-cerem ogniowym, oraz środków ogniowych na stano-wisku ogniowym1. Omawiane stanowiska są roz-mieszczane w rejonach, które zawierają po 2–3 stano-wiska ogniowe, punkt amunicyjny, a w wypadku artylerii rakietowej również posterunek meteorolo-giczny z karabinem wiatromierzem do określenia od-chyłek na podłużną i poprzeczną składową wiatru na aktywnym odcinku toru lotu pocisku rakietowego.
Stanowisko ogniowe to rejon zajęty lub przygoto-wany do zajęcia przez plutony ogniowe baterii w celu prowadzenia ognia. Składa się ono z miejsc dla dział (wyrzutni lub moździerzy) oraz miejsca dla wozu do-wodzenia oficera ogniowego2.
W trakcie prowadzenia działań taktycznych można wyróżnić główny rejon stanowisk ogniowych (GRSO), wyznaczany w celu wykonania zasadni-czych zadań wsparcia ogniowego; kolejny rejon stano-wisk ogniowych (KRSO), tworzony i planowany ppor. Łukasz Więckiewicz
1 Regulamin działań taktycznych artylerii (Dywizjon Wsparcia Ogólnego), DWL Szefostwo Wojsk Rakietowych i Artylerii, Warszawa 2001, s. 16–17.
2 Ibidem, s. 18.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2020
105
w natarciu; zapasowy rejon stanowisk ogniowych (ZRSO), organizowany w obronie po planowym lub wymuszonym opuszczeniu zasadniczego rejonu SO;
oraz tymczasowy rejon stanowisk ogniowych (TRSO), tworzony doraźnie w wypadku realizowania wsparcia pododdziałów działających w pasie (rejonie) sił przesłaniania lub broniących pozycji przedniej.
Ponadto TRSO może być wyznaczony do prowadze-nia ogprowadze-nia do celów położonych w głębi ugrupowaprowadze-nia przeciwnika lub tworzenia celu pomocniczego, by za-pobiec zdemaskowaniu rejonu głównego3.
Jeśli chodzi o rozmiary rejonów, to w zależności od warunków terenowych i rodzaju używanego sprzętu, mogą one wynosić około 1–1,5 km wszerz i 1–2 km w głąb. Odległości między poszczególnymi stanowi-skami w ramach jednego rejonu oscylują w granicach 400–600 m, co z jednej strony pozwala na wyznacze-nie jednego stanowiska wyczekiwania i punktu amu-nicyjnego dla wszystkich stanowisk ogniowych, z drugiej zaś umożliwia pododdziałowi ogniowemu wykonanie kilku zadań ogniowych w krótkim czasie i z różnych miejsc w ramach jednego rejonu (rys. 1).
Utrudnia to z kolei przeciwnikowi zadanie strat ogniem kontrbateryjnym, nawet po uprzednim wcię-ciu pododdziału strzelającego.
Pod względem stopnia przygotowania stanowiska będą się dzielić na: nieprzygotowane, częściowo gotowane i w pełni przygotowane. Stanowisko
przy-gotowane oznacza, że jest ono rozpoznane pod wzglę-dem skażeń i zaminowania, określono współrzędne prostokątne płaskie i wysokość bezwzględną co naj-mniej jego działa kierunkowego, wystawiono tyczki wjazdu i określono najmniejsze celowniki oraz od-chylenia zasadnicze na punkty ustalenia dla wszyst-kich dział. W wypadku stanowiska częściowo przygo-towanego tyczki wjazdu, najmniejsze celowniki oraz odchylenia zasadnicze ustalone są jedynie dla działa kierunkowego4. Z zasady będzie to główny sposób re-alizacji dowiązania przez artyleryjską grupę rekone-sansową (AGR). Na stanowisku nieprzygotowanym wszystkie czynności zmierzające do jego przygoto-wania będzie wykonywał pododdział ogniowy, który będzie je zajmować.
Można zatem wyróżnić stanowiska plutonowe i ba-teryjne5. Najczęściej zadania ogniowe będą realizowa-ne całością baterii, czemu będzie sprzyjać rozwinięcie jej jako całości na jednym stanowisku. Natomiast pod-czas działania baterii z podziałem na plutony ogniowe z jednej strony umożliwimy działanie w rejonach o mniejszej pojemności, gdzie zmieści się mniejsza liczba dział czy wyrzutni, z drugiej zaś sprawimy, że podwaja się liczba obliczanych nastaw ogniowych i komend (rys. 2). Może to prowadzić do pewnego ro-dzaju chaosu informacyjnego w jednej tylko baterii, a w efekcie do wydłużenia czasu reakcji ogniowej, co jest zjawiskiem niepożądanym. Sposób działania
bę-3 Ibidem.
4 Instrukcja artylerii – działoczyny artylerii naziemnej, DWLąd, Warszawa 2007, s. 6.
5 Ibidem.
MICHAŁ WAJNCHOLD
Ugrupowaniem bojowym baterii będziemy nazy-wać takie jej rozmieszczenie w rejonie stano-wisk ogniowych, które nie tylko zapewni jej moż-liwość wykonania zadań wsparcia ogniowego, lecz także pozwoli na pełne wykorzystanie wła-ściwości sprzętu zarówno w zakresie jego zdol-ności bojowych, jak i manewrowych.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2020
106
dzie oparty w głównej mierze na kalkulacji czasu i ocenie terenu.
W zależności od odstępów stanowiska można po-dzielić także na zwarte i rozśrodkowane. O stanowi-sku rozśrodkowanym możemy mówić, jeżeli odle-głości między poszczególnymi środkami ogniowymi przekraczają 150 m6. Rozwiązanie to niweluje nara-żenie się na ogień kontrbateryjny ze względu na ko-nieczność określania nastaw przez przeciwnika do każdego działa czy wyrzutni osobno. Jednak by sta-nowisko mogło być rozśrodkowane, pododdział mu-si działać na podstawie systemu kierowania ogniem, który pozwala na dowiązanie oraz określanie nastaw dla każdego środka ogniowego osobno. W wypadku stanowiska zwartego istotne jest właściwe dowiąza-nie geodezyjne działa kierunkowego, którego współ-rzędne są przyjmowane dla całego stanowiska.
Stanowisko ogniowe baterii czy plutonu może przyjmować różnego rodzaju szyk bojowy. Począw-szy od liniowego, gdzie wPocząw-szystkie środki ogniowe są ustawione wzdłuż frontu, w miarę możliwości z równymi odstępami między nimi, przez ustopnio-wanie, aż po stanowiska rozproszone przyjmujące kształty różnego rodzaju figur geometrycznych7. Pierwsze dwa warianty są przyjmowane w głównej mierze w sytuacji, gdy oficer ogniowy działa w
spo-sób tradycyjny z wykorzystaniem kątomierza bu-soli. Na stanowisku rozproszonym, podobnie jak na wspomnianym wcześniej rozśrodkowanym, możliwe jest zastosowanie zautomatyzowanego systemu kie-rowania ogniem Topaz.
ZALEŻNOŚCI
Podstawowe czynniki, które wpływają na wybór miejsc stanowisk ogniowych, to: czas, siły i środki, teren, zadania realizowane przez baterię artylerii, ro-dzaj środków ogniowych oraz organizacja strzelania i kierowania ogniem. Jednym z kluczowych, wpły-wających na wybór stanowiska ogniowego, jest czas.
Od tego, ile mamy go na przygotowanie rejonu sta-nowisk ogniowych, zależy przede wszystkim decy-zja o wykonawcy przygotowania geodezyjnego. Jeśli dysponujemy dużą ilością czasu, zadanie przygoto-wania rejonu stanowisk ogniowych w pierwszej ko-lejności otrzyma dowódca dywizjonowej artyleryj-skiej grupy rekonesansowej. Stanowiska mogą być w pełni przygotowane, można także tak zorganizo-wać działania, aby baterie na nie wprowadzali funk-cyjni. Umożliwi to zajęcie rejonu z marszu8. Taki scenariusz zwiększa żywotność baterii, która może pozostać w ukryciu aż do momentu wykonania zada-nia ogniowego.
1012 1011
do 1000 m
do 1000 m
400–600 m 400–600 m
400–600 m
ASP PUNKT 1
DOWODZENIA
PUNKT AMUNICYJNY
2–3 STANOWISKA OGNIOWE
STANOWISKO WYCZEKIWANIA
RYS. 1. REJON STANOWISK OGNIOWYCH BATERII ARTYLERII (WARIANT)
Źródło: Z. Polcikiewicz, Ugrupowanie bojowe i ma-newr pododdziałów artyle-rii, „Przegląd Wojsk Lądo-wych” 2004 nr 1, s. 29.
6 Ibidem, s. 7.
7 N. Świętochowski, A. Szalla, Dowodzenie baterią artylerii, WSOWL, Wrocław 2009, s. 65–68.
8 Instrukcja artylerii – działoczyny…, op.cit., s. 47.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2020