Ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego załączonego do akt sprawy a prawa proceduralne stron postępowania

Na podstawie przepisu art. 69 ust. 1 u.o.k.k. można wnioskować, że jedyną przesłanką ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego załączonego do akt sprawy jest to, że udostępnienie materiału dowodowego groziłoby ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa lub innych tajemnic podlegających ochronie na podstawie przepisów odrębnych. Należy jednak zauważyć, że wniosek o ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego może

570 G. Materna, Ograniczenie prawa wglądu…, s. 29; autorzy (w:) C. Banasiński, E. Piontek (red.) Ustawa o

ochronie konkurencji…, s. 670; K. Kohutek (w:) K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji…, s.

805; M. Bernatt, Sprawiedliwość proceduralna…, s. 258. Odmiennie, jak się wydaje, J. Krüger, który wskazuje, że podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku o ograniczenie prawa wglądu jest każdy podmiot, który składa do akt postępowania wyjaśnienia i dokumenty – zob. J. Krüger (w:), A. Stawicki, E. Stawicki (red.), Ustawa o

ochronie konkurencji…, s. 899.

571 G. Materna, Ograniczenie prawa wglądu…, s. 29; autorzy (w:) C. Banasiński, E. Piontek (red.) Ustawa o

ochronie konkurencji…, s. 670; M. Bernatt (w:) T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji…, 2014, s.

969–970.

152

obejmować informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, ale które jednocześnie stanowią dowód naruszenia przepisów u.o.k.k. W takiej sytuacji pojawia się pytanie o to, w jaki sposób należy rozstrzygnąć ten konflikt: czy należy przyznać pierwszeństwo ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa, czy też prawom proceduralnym przysługującym innym stronom postępowania, np. prawu do obrony przysługującemu innym stronom. Ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego, zawierającego dowód naruszenia przepisów u.o.k.k., stanowiłoby uznanie wyższości interesu prywatnego przedsiębiorcy, będącego beneficjentem tajemnicy przedsiębiorstwa. Z kolei odmowa ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego byłaby równoznaczna z przyznaniem pierwszeństwa ochronie interesu indywidualnego innych stron postępowania.

W orzecznictwie SOKiK zaobserwować można tendencję do przyznawania prymatu ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa nad prawem do bycia wysłuchanym, stanowiącym część prawa do obrony⁵⁷³. Przykładowo w postanowieniu z dnia 30 października 1996 r. Sąd Antymonopolowy stwierdził, że postępowanie antymonopolowe „nie może być metodą bądź okazją zdobywania informacji o istotnych tajemnicach konkurencyjnych przedsiębiorstw; przykładowo o ich powiązaniach handlowych, źródłach zaopatrzenia i zbytu, warunkach składanych ofert itp. Tak samo nie może ono stać się forum do ujawniania tajemnic gospodarczych innych podmiotów działających na rynku, wobec których strony pozostają w relacjach konkurencyjnych”⁵⁷⁴. Z kolei w postanowieniu z dnia 13 sierpnia 2003 r. SOKiK przyjął, że przy stosowaniu instytucji ograniczania prawa wglądu do materiału dowodowego na podstawie art. 69 ust. 1 u.o.k.k. bez znaczenia jest fakt, że ograniczenie takie utrudnia lub uniemożliwia uczestnikowi postępowania odniesienie się do tych dowodów, gdyż – zgodnie z wolą ustawodawcy – ochronę interesów strony w ramach ochrony interesu publicznego realizuje w tym zakresie Prezes UOKiK⁵⁷⁵. Natomiast w postanowieniu z dnia 30 maja 2006 r. SOKiK uznał, że ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego nie jest tożsame z pozbawieniem strony prawa wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów⁵⁷⁶.

573M. Bernatt, Sprawiedliwość proceduralna…, s. 254. Por. też J. Krüger (w:), A. Stawicki, E. Stawicki (red.),

Ustawa o ochronie konkurencji…, s. 908.

574Postanowienie Sądu Antymonopolowego z dnia 30 października 1996 r., XVII Amz 3/96, LEX nr 56452.

575 Postanowienie SOKiK z dnia 13 sierpnia 2003 r., XVII Amz 17/03, niepubl. – przywołuję za: autorzy (w:) C. Banasiński, E. Piontek (red.), Ustawa o ochronie konkurencji…, s. 668.

576 Postanowienie SOKiK z dnia 30 maja 2006 r., XVII Amz 21/06, niepubl. – przywołuję za: autorzy (w:) C. Banasiński, E. Piontek (red.), Ustawa o ochronie konkurencji…, s. 668–669. Zob. także: postanowienie SOKiK z

dnia 21 czerwca 2006 r., XVII Amz 13/06, dostępne:

http://orzeczenia.warszawa.so.gov.pl/content/tajemnica$0020obrony/154505000005127_XVII_Amz_000013_20 06_Uz_2006-06-21_001 (dostęp: 17.03.2019 r.).

153

W nowszym orzecznictwie zarzut naruszenia prawa do obrony między innymi poprzez oparcie decyzji kończącej postępowanie na dowodach, do których powód nie miał dostępu, w związku z wydaniem w ramach postępowania antymonopolowego postanowień o ograniczeniu prawa wglądu do materiału dowodowego, był przedmiotem rozpoznania SOKiK w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2015 r.⁵⁷⁷ Zważywszy na przebieg postępowania SOKiK nie podzielił tego zarzutu, jako że odpadł on w toku postępowania sądowego z uwagi na ujawnienie tych dowodów na podstawie art. 479³³ § 1 pkt 2 k.p.c. W uzasadnieniu SOKiK wskazał, że „(…) strony mogły się z dokumentami zapoznać w toku postępowania sądowego i podjąć dodatkową obronę, czego jednak nie uczyniły, to świadczy to o tym, że dokumenty te nie miały istotnego znaczenia dla stron dla których dokumenty te były niejawne a jednocześnie, że ich utajnienie nie mogło naruszać prawa do obrony”⁵⁷⁸. W uzasadnieniu tego orzeczenia SOKiK nie wypowiedział się jednoznacznie jak należy rozstrzygać kolizję prawa do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa z prawem do obrony. Na konieczność zapewnienia poufności chronionych informacji, z jednoczesnym poszanowaniem wymogów skutecznej ochrony prawnej i zagwarantowaniem prawa do obrony stron sporu zwrócono natomiast uwagę w wyroku SOKiK z dnia 28 października 2014 r., przy czym orzeczenie to zostało wydane w sprawie prowadzonej przeciwko Prezesowi UKE na podstawie ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne⁵⁷⁹. Ze względu jednak na to, że zasady ograniczania prawa wglądu do materiału dowodowego w celu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa określone w art. 207 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego⁵⁸⁰ są analogiczne do zasad obowiązujących w postępowaniu prowadzonym przez Prezesa UOKiK na podstawie u.o.k.k., pogląd wyrażony w tym orzeczeniu można odnosić także do postępowania antymonopolowego w sprawach praktyk ograniczających konkurencję.

Jak zostało wykazane w rozdziale II niniejszej rozprawy, w orzecznictwie sądów unijnych jednolicie uznaje się za niedopuszczalne stwierdzenie naruszenia przepisów prawa ochrony konkurencji na podstawie dowodów, do których strona nie miała dostępu i w związku z czym nie miała możliwości wypowiedzenia się⁵⁸¹.

577 Wyrok SOKiK z dnia 18 sierpnia 2015 r., XVII AmA 112/12, LEX nr 1789923. Zob. także postanowienie SOKiK z dnia 23 stycznia 2013 r., XVII AmA 112/12, LEX nr 1898304.

578 Tamże.

579Zob. wyrok SOKiK z dnia 28 października 2014 r., XVII AmT 23/12, LEX nr 2383616.

580 Zgodnie z art. 207 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy Prezes UKE, w drodze postanowienia, może ograniczyć pozostałym stronom prawo wglądu do materiału dowodowego, jeżeli udostępnienie tego materiału grozi ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa lub innych tajemnic prawnie chronionych.

154

W literaturze wskazuje się, że samo uznanie informacji objętej wnioskiem za tajemnicę przedsiębiorstwa nie zawsze stanowi dostateczne uzasadnienie ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego, a przy rozpoznawaniu wniosków o ograniczanie prawa wglądu do materiału dowodowego Prezes UOKiK powinien wziąć pod rozwagę to, czy informacja, będąca przedmiotem wniosku, może stanowić dowód naruszenia przepisów u.o.k.k.⁵⁸² Rozpoznając wniosek, Prezes UOKiK jest zobowiązany do ważenia prawa do obrony i stanowiącego jego część prawa do bycia wysłuchanym oraz ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa⁵⁸³. Powołanie się na potrzebę ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa jednego podmiotu nie może skutkować pozbawieniem lub nieproporcjonalnym ograniczeniem prawa do bycia wysłuchanym przez innego przedsiębiorcę, będącego stroną postępowania⁵⁸⁴. Dlatego też postuluje się przy tym kierowanie się przez Prezesa UOKiK regułami wypracowanymi w prawie unijnym odnośnie do sposobu rozstrzygania kolizji pomiędzy ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa a prawem do obrony (bycia wysłuchanym)⁵⁸⁵. Jednocześnie podnosi się, że należy dążyć do tego, aby w procesie ważenia prawa do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa i prawa do wglądu do materiału dowodowego oraz prawa do bycia wysłuchanym, stanowiącego element prawa do obrony, żadne z tych praw nie doznało zmarginalizowania⁵⁸⁶. W tym miejscu warto także wskazać, że przepis art. 69 ust. 1 u.o.k.k. stanowi o ograniczeniu prawa wglądu do materiału dowodowego „w niezbędnym zakresie”. Należy przyjąć, że to zastrzeżenie stanowi podstawę do odmowy ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego ze względu na potrzebę zagwarantowania prawa do wysłuchania innym stronom.

5.2.4. Tryb postępowania w sprawie wniosku o ograniczenie prawa wglądu do materiału