Działania i zaniechania wszystkich organów państwa-strony EKPC są przypisywane temu państwu-stronie – teza ta nie budzi wątpliwości tak w doktrynie404, jak i orzecznictwie organów kontrolnych Konwencji . Omawia-jąc tę kwestię H . Dipla przytacza passus ze sprawozdania Europejskiej Komi-sji Praw Człowieka w sprawie Irlandia p Zjednoczonemu Królestwu, w któ-rym odnotowano, iż:
[…] W odniesieniu do Konwencji, odpowiedzialność państwa może zostać
wywoła-na działaniem wszystkich jego organów, funkcjowywoła-nariuszy i urzędników405 Tak jak ogólnie w przypadku odpowiedzialności w prawie międzynarodowym, ich ranga nie ma znaczenia w tym sensie, że działania [organów, funkcjonariuszy, urzędników]
w każdym wypadku są przypisywane państwu […]406 [podkreślenie w oryginale]
403 Zob . A . Wyrozumska, W . Czapliński, op cit , s . 592 . Komentarz zawiera przykłady z lat 20 . XX wieku .
404 H . Dipla, La responsabilité de l’Etat pour violation des droits de l’homme: problèmes d’im-putation, Paryż 1994, s . 17 .
405 W oryginale: all its organs, agents and servants
406 H . Dipla, op cit ., s . 18 (w tłumaczeniu francuskim) . Sprawozdanie Europejskiej Komi-sji Praw Człowieka w sprawie Irlandia p Zjednoczonemu Królestwu (wersja w jęz . angielskim), s . 383 .
Warto także zacytować kolejne dwa zdania z ww . sprawozdania (po-minięte przez H . Dipla), gdyż mają one znaczenie i dla problematyki przy-pisania działania, jak i specyfiki odpowiedzialności za naruszenie Konwencji: […] To prawda, że istnieją dalsze przesłanki odpowiedzialności ( n a r u s z e n i e n o r m y, o f i a r a , n i e k i e d y w i n a , o r a z s z k o d a ) , a także
[prze-słanki] jurysdykcji Komisji (wyczerpanie środków i inne wymogi formalne)
[pod-kreślenia M .B .]
Komisja wyraża opinię, że chociaż państwo może zaciągnąć nowe zobowiązania tylko „na szczeblu państwa” (np zawierając traktat), jego istniejące zobowiąza-nia mogą być naruszone także przez osobę wypełzobowiąza-niającą funkcje urzędowe, nawet na najniższym szczeblu, bez wyraźnego upoważnienia, a nawet poza lub wbrew instrukcjom [podkreślenia w oryginale]
„Odpowiedzialność” niekoniecznie wymaga jakiejkolwiek „winy” po stronie państwa, zarówno w sensie moralnym, prawnym czy politycznym, a także nie sugeruje ja-kiejkolwiek „tolerancji” czynów bezprawnych „na poziomie państwa” w tym sen-sie, w jakim to wyrażenie zostało użyte przez rząd pozwany […]407
W powyższych fragmentach Komisja zrekapitulowała zasady przypisa-nia działaprzypisa-nia organów państwa, z podkreśleniem monolitycznego traktowaprzypisa-nia działań jego organów, funkcjonariuszy i urzędników, a także bez względu na to, na jakim „poziomie władzy publicznej” wyrażono (lub nie wyrażono) ak-ceptację dla danego działania . Pewna niespójność w zacytowanych wyżej frag-mentach dotyczy tego, że Komisja w jednym miejscu – zasadnie – nie traktu-je winy jako przesłanki odpowiedzialności państwa-strony EKPC, a w drugim dopuszcza taką ewentualność408 . Należy w tym miejscu podkreślić, że na przy-pisanie działania – a także na wywiedzenie odpowiedzialności państwa-strony EKPC in genere – nie wpływa ocena zawinienia organu państwa bądź osoby lub podmiotu działającego w tym charakterze . Nawet gdy ustalanie odpowie-dzialności państwa-strony wymaga oceny „świadomości” organów państwa, ich „wiedzy” o zdarzeniach stanowiących podstawę zarzutu naruszenia Konwencji lub ewentualnej skali poparcia lub tolerancji władz państwowych dla określo-nych działań czy praktyk dokonywaokreślo-nych przez jego organy, nie jest to
tożsa-407 Sprawozdanie Komisji, ibidem Zob . także decyzję Komisji ws . Ribitsch p Austrii z 4 .7 .1994 r ., § 110 in fine
408 Dla ścisłości dodajmy, że zaliczając winę do kategorii przesłanek odpowiedzialności Ko-misja używa terminu fault, a wyrażając zdanie przeciwne – terminu guilt
me z orzekaniem o winie państwa-strony Konwencji . Także Artykuły KPM nie uzależniają powstania odpowiedzialności państwa od ustalenia winy organu państwa lub innego podmiotu działającego w jego imieniu .
Generalnie zatem ani szczebel władzy publicznej, ani zaklasyfikowanie danego organu pod względem rodzaju wykonywanych funkcji państwowych nie wpływa na możliwość przypisania działania tego organu państwu-stro-nie . ETPC w wyroku James and Webster p Zjednoczonemu Królestwu wyraź-nie podkreślił, że „odpowiedzialność może powstać z tytułu aktów wszystkich organów państwa, niezależnie od tego, czy należą do legislatywy, egzekuty-wy czy judykatury”409 . W praktyce strasburskich organów kontrolnych częściej występują przypadki przypisania działania naruszającego Konwencję organom władzy wykonawczej i sądowniczej niż ustawodawczej . Nie zmienia to w ża-den sposób tezy o związaniu wszystkich tych organów zobowiązaniami wy-wodzonymi z EKPC . Zasady odpowiedzialności państwa na podstawie Kon-wencji nie ulegają modyfikacjom w zależności od tego, jaki organ państwa lub osoba wykonująca funkcje publiczne podjęła działanie albo dopuściła się zaniechania skutkującego zarzutem naruszenia Konwencji410 .
Jak wspomniano powyżej, akty władzy ustawodawczej są w praktyce strasburskiej stosunkowo najrzadziej kwestionowane bezpośrednio, tym nie-mniej istnieją przykłady stwierdzenia naruszenia zobowiązań konwencyjnych państwa w związku z obowiązywaniem ustawy krajowej per se W klasycz-nej postaci tego typu problem powstał w sprawie Dudgeon p Zjednoczonemu Królestwu411 oraz Norris p Irlandii412 – na tle ustawodawstwa kryminalizujące-go stosunki homoseksualne . Szereg innych przykładów podaje R . Pisillo-Maz-zeschi, także na tle prawa do życia, zakazu tortur oraz prawa do wolności i bezpieczeństwa413 . Szczególnie charakterystyczne przypadki przypisania wła-dzy ustawodawczej działania lub zaniechania skutkującego naruszeniem Kon-wencji można zidentyfikować w kontekście wyroków pilotażowych . W sprawie Broniowski p Polsce Trybunał uznał, że nie tylko dysfunkcja praktyki admi-nistracyjnej, ale także mankamenty obowiązującej wówczas regulacji ustawo-wej spowodowały naruszenie praw skarżącego z art . 1 Protokołu nr 1, a po-nadto stworzyły „sytuację systemową”414 .
409 Wyrok ETPC z 13 .8 .1981 r ., § 49 .
410 Zob . wyrok ETPC ws . Wille p Lichtensteinowi z 28 .10 .1999 r ., § 46 .
411 Wyrok ETPC z 22 .10 .1981 r .
412 Wyrok ETPC z 26 .10 .1985 r . Zob . R . Pisillo-Mazzeschi, Responsabilité…, s . 319–320 .
413 Ibidem, s . 321–326 .
Nie ma także wątpliwości, że państwu-stronie EKPC przypisuje się dzia-łania organów samorządu terytorialnego . Te ostatnie – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem organów kontrolnych systemu Konwencji – nie posiadają sta-tusu „organizacji pozarządowych” w rozumieniu art . 34 EKPC, tj . nie mogą występować do Trybunału ze skargą na naruszenie Konwencji415 .