Wspóln Polityk Roln tworzy szeroki i bardzo zoony zespó wzajemnie powizanych instrumentów prawnych sucych realizacji poszczególnych jej celów. Jednym z podstawowych mechanizmów wparcia rolnictwa o charakterze strukturalnym s patnoci bezporednie, wchodzce w zakres I filaru WPR. Zo-stay one wprowadzone do WPR w 1992 r. w ramach reformy MacSharry’ego w postaci tzw. dopat wyrównawczych. W pocztkowych latach funkcjonowania mechanizm ten mia za zadanie rekompensowa rolnikom utrat dochodu,
wywo-an znaczn redukcj cen gwarantowanych produktów rolnych. W tym okresie wysoko patnoci, zrónicowana w zalenoci od rodzaju produkcji, ustalana bya w oparciu o plon, area upraw i pogowie zwierzt w okresie referencyjnym.
Patnoci bezporednie postrzegane byy jako instrument bardziej jednoznaczny od wsparcia rynkowego i systemu interwencji. Pocztkowo stanowiy one jedynie uzupenienie dla ju istniejcych mechanizmów wsparcia, a z czasem, w wyniku wdraania kolejnych reform, stopniowo je zastpoway2. Na mocy postanowie
Agendy 2000 wysoko patnoci bezporednich ulega zwikszeniu, przy jedno-czesnej dalszej redukcji cen gwarantowanych.
Niewtpliwie jednym z gównych impulsów do wprowadzenia oraz pó niejszych modyfikacji form patnoci bezporednich byy uzgodnienia do-tyczce midzynarodowego handlu artykuami rolnymi w ramach WTO. Ko-misja Europejska dya do takiego przeksztacenia patnoci bezporednich, aby mona je byo zaliczy do subwencji, które nie zakócaj funkcjonowania
2 J.T. Krzyanowski, Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej, Wybrane Zagadnienia, Wyd.
SGGW, Warszawa 2009, s. 57.
rynku (green box), przez co stayby si one wolne od wszelkich restrykcji
ilo-ciowych wynikajcych z porozumie WTO.
Kolejne zmiany WPR ukierunkowane byy na systematyczne przechodze-nie od instrumentów wsparcia wpywajcych bezporednio na ceny produktów rolnych oraz rodzaj produkcji do instrumentów wpierajcych poziom dochodów producentów rolnych poprzez wsparcie finansowe dziaa pozaprodukcyjnych.
Na mocy reformy luksemburskiej z 2003 roku patnoci bezporednie zostay oddzielone od struktury i wielkoci produkcji rolnej (tzw. decupling). Miao to sprzyja poprawie alokacji zasobów produkcyjnych oraz wzrostowi orientacji rynkowej producentów. Dopacanie rolnikom do konkretnego rodzaju produkcji sprawiao, e rolnik wytwarza nie to, na co by najwikszy popyt na rynku, ale to, do czego móg otrzyma najwiksze wsparcie. Takie dziaania skutkoway nie tylko nadwykami produkcji na niektórych rynkach, ale take powodoway odbieranie przez rolników niewaciwych sygnaów dotyczcych podanych kierunków produkcji. Obecny ksztat patnoci bezporednich umoliwia rolni-kom lepsze dostosowanie swojej produkcji do faktycznego zapotrzebowania rynku oraz posiadanych przewag konkurencyjnych, jednoczenie zapewnia im niezbdny poziom dochodów. W konsekwencji, oddzielenie dopat od produkcji wpywa korzystnie na wzrost konkurencyjnoci unijnego sektora rolnego, jak równie wzmacnia pozycj Unii Europejskiej na forum WTO.
Reforma luksemburska wprowadzia take, obligatoryjn dla wszystkich krajów czonkowskich, tzw. zasad modulacji, która redukuje wielkoci
patno-ci przyznawanych rolnikom i przekazuje uzyskane w ten sposób rodki na roz-wój obszarów wiejskich. Zgodnie z rozporzdzeniami RE w 2005 roku poziom dopat zmniejszy si o 3%, a w 2006 roku o 4%. W latach 2007-2013 stawka modulacji miaa wynosi 5% rocznie, jednake z uwagi na niewystarczajc
ilo rodków finansowych na realizowanie zada zwizanych z nowymi wy-zwaniami stajcymi przed WPR (takimi jak: zmiany klimatyczne, bioenergia, gospodarka wodna itp.), KE podczas przegldu heath check zaproponowaa dal-sze stopniowe zmniejszanie dopat, a do 2012 roku. Zgodnie z rozporzdzeniem RE z 2009 roku patnoci bezporednie zostaj zmniejszone o: 7% w 2009 r., 8%
w 2010 r., 9% w 2011 r. oraz 10% w 2012 r. Modulacja obejmuje patnoci bez-porednie przyznane gospodarstwom, które rocznie uzyskuj ponad 5 tys. euro dopat. W przypadku gospodarstw otrzymujcych patnoci przewyszajce 300 tys. euro rocznie stawka modulacji przewidziana na dany rok zwiksza si
o 4 pkt proc. Kwota odpowiadajca jednemu pkt proc. rodków na modulacj
pozostaje do dyspozycji kraju czonkowskiego; pozostae rodki dzielone s
midzy kraje UE w oparciu o ustalony algorytm.
System modulacji w Polsce, jak i w pozostaych nowych pastwach czonkowskich stosowany bdzie dopiero od momentu uzyskania przez kade z nich poziomu wsparcia jakie otrzymyway w krajach UE-15 w 2004 roku.
Wówczas stawka modulacji bdzie ogranicza si do rónic pomidzy pozio-mem stosowanym w oparciu o mechanizm stopniowego wprowadzania, a po-ziomem stosowanym w pastwach „pitnastki”.
Komisja Europejska ustanowia take nowe metody zarzdzania
patno-ciami bezporednimi. Okrelone zostay cakowite kwoty netto patnoci bez-porednich, które pastwa czonkowskie mog przyzna na dany rok kalenda-rzowy. W przypadku ryzyka przekroczenia ustalonych puapów, pastwa czon-kowskie s zobowizane do przeprowadzenia liniowego zmniejszenia patnoci bezporednich w odniesieniu do jakiegokolwiek roku kalendarzowego przed 2013 rokiem. Oszczdnoci uzyskane poprzez zwikszenia stawek modulacji, pastwa czonkowskie mog zatrzyma dla siebie i z przeznaczeniem na realiza-cj dziaa zwizanych z rozwojem obszarów wiejskich.
Na mocy reformy luksemburskiej otrzymanie patnoci bezporednich uzalenione zostao od speniania przez beneficjentów okrelonych standardów zgodnych z zasad wzajemnej zgodnoci (tzw. cross-compliance). Standardy te zostay podzielone na trzy obszary:
¾ A – obejmujcy zagadnienia z zakresu ochrony rodowiska naturalnego oraz identyfikacji i rejestracji zwierzt;
¾ B – dotyczcy zdrowia publicznego, zdrowotnoci rolin i zwierzt oraz zgaszania niektórych chorób;
¾ C – obejmujcy dobrostan zwierzt.
W pastwach UE-15 mechanizmy cross-compliance byy wdraane stopniowo w latach 2005-2007. Polska, i inne nowe kraje czonkowskie, bezporednio po akcesji do UE zobowizane byy jedynie do przestrzegania norm Dobrej Kultury Rolnej zgodnych z ochron rodowiska (GAEC). Dopiero od 2009 roku w UE-12 zaczy obowizywa wymogi cross-compliance z obszaru A, nato-miast standardy z obszaru B i C s wdraane od 2011 roku (z moliwoci prze-sunicia wdroenia dobrostanu zwierzt do 2013 roku).
W celu umoliwienia pastwom czonkowskim szybszego reagowania na zmieniajce si potrzeby wynikajce z ogólnej orientacji WPR, wprowadzony zosta instrument dodatkowych patnoci ukierunkowanych na wsparcie
dzia-a produkcyjnych istotnych z punktu widzenia poprawy jakoci produkcji i marketingu oraz ochrony rodowiska. Poczwszy od 2010 roku pastwa czon-kowskie stosujce system SPS mog wykorzystywa do 10% krajowych pua-pów wsparcia bezporedniego na specjalne dopaty (wsparcie specjalne) dla rolników z tytuu:
¾ prowadzenia okrelonych rodzajów gospodarki rolnej, które maj istotne znaczenie dla ochrony lub poprawy rodowiska naturalnego, poprawy ja-koci produktów rolnych lub poprawy wprowadzania do obrotu produk-tów rolnych;
¾ stosowania zaostrzonych norm w zakresie dobrostanu zwierzt;
¾ szczególnych niedogodnoci, których dowiadczaj rolnicy w sektorze mleczarskim, woowiny i cielciny, misa baraniego i koziego oraz w sektorze ryu na obszarach najsabszych pod wzgldem gospodarczym lub wraliwych pod wzgldem rodowiskowym;
¾ restrukturyzacji na obszarach podlegajcych lub objtych programami rozwoju w celu uniknicia porzucania gruntów lub ukierunkowania na szczególne niedogodnoci, których dowiadczaj rolnicy na tych obszarach;
¾ dopat do skadek z tytuu ubezpiecze upraw rolnych od klsk ywioo-wych oraz funduszy wzajemnego inwestowania w zakresie chorób zwierzt.
Pastwa czonkowskie mog ustanowi limity dla poszczególnych rodków.
Przyznawanie dopat bezporednich w caej UE oparte jest na systemie ewidencji IACS – Integrated Administration and Control System (Zinte-growany System Zarzdzania i Kontroli). Stanowi on gówne narzdzie kon-troli wydatków Europejskiego Funduszu Rolniczych Gwarancji finansujcego wsparcie polityki rynkowej w ramach I filaru WPR. Przystpienie do systemu jest dobrowolne, przy czym niezbdne do otrzymania dopat do produkcji.
W Unii Europejskiej funkcjonuj dwa systemy wsparcia w obszarze do-pat bezporednich:
¾ System patnoci jednolitej (SPS – Single Payment Scheme);
¾ System jednolitej patnoci obszarowej (SAPS – Single Area Payment Scheme).
Patno jednolita zostaa wprowadzona na mocy reformy WPR z 2003 roku. Zastpia wikszo wczeniejszych patnoci bezporednich powizanych z poszczególnymi rodzajami produkcji rolnej. Zasadniczym elementem prawi-dowego funkcjonowania tego mechanizmu wsparcia byo uznanie powierzchni gruntów rolnych za gówny miernik obliczania patnoci. Pastwa UE-15 miay swobod wyboru modelu patnoci jednolitej, dodatkowo pozwalano im na za-chowanie powizania wysokoci patnoci z produkcj rolnicz. W ramach sys-temu SPS mona wyróni trzy modele patnoci:
¾ historyczny (tzw. jednolita patno na gospodarstwo) – uprawniajcy do patnoci w oparciu o indywidualne dla kadego rolnika kwoty referen-cyjne i liczb uprawianych przez niego hektarów;
¾ regionalny (tzw. jednolita patno regionalna) – w którym podstaw
uprawnie do zryczatowanych patnoci stanowi kwoty wypacane rolni-kom w okresie referencyjnym w danym regionie, jednakowe dla wszyst-kich gruntów lub zrónicowane na uytki zielone i pozostae grunty;
¾ hybrydowy (mieszany) – stanowicy poczenie modelu hybrydowego i regionalnego.
Patnoci SPS kraje UE-15 wprowadzay stopniowo w latach 2005-2007.
Wikszo z nich, w tym Francja, wybraa model historyczny, natomiast
pozosta-e wdroyy róne warianty modelu hybrydowego (zmienny lub stay3). Model regionalny nie by dotychczas wprowadzony w adnym z krajów czonkowskich.
Sporód nowych pastw czonkowskich jedynie Malta i Sowenia zdecy-doway si wdroy w 2007 roku system SPS. Polska oraz pozostae kraje UE-12 wdroyy system jednolitej patnoci obszarowej (SAPS). Zgodnie z po-stanowieniami Traktatu akcesyjnego z 2003 roku, gówne regulacje oraz ele-menty SAPS zostay wprowadzone podczas procesu negocjacyjnego. Przyjcie uproszczonego systemu patnoci miao uatwi prace przygotowawcze, jak równie zredukowa koszty, zwizane z przystpieniem do UE. W skad koperty finansowej przeznaczonej na patnoci bezporednie wchodz dwa elementy:
rodki z budetu unijnego, wypacane jako stawka podstawowa w przeliczeniu na ha uytków rolnych i rodki z budetu krajowego, dzielone midzy okrelone sektory, skadajce si na patnoci uzupeniajce.
Kwota dopat ustalana jest w oparciu o uytki rolne utrzymywane w do-brej kulturze rolnej i wysoko tzw. plonu referencyjnego. Krajowa stawka jed-nolitej patnoci obszarowej na hektar ustalana jest corocznie poprzez podziele-nie rocznej koperty finansowej przez obszar uytków rolnych (tzw. powierzch-ni referencyjn4). Podstaw rocznej koperty finansowej jest suma patnoci bezporednich przysugujcych pastwu czonkowskiemu na podstawie limitów produkcji oraz wysokoci stawek patnoci bezporednich obowizujcych w danym roku.
Wysoko patnoci uzupeniajcych dla poszczególnych upraw rolnych ustalana jest raz w roku, w drodze rozporzdzenia Rady Ministrów, przy uwzgldnieniu ustale z Komisj Europejsk (dotyczcych m.in. preferowanych kierunków produkcji rolniczej), zaoe ustawy budetowej na dany rok oraz
3 Wyrónia si dwa modele hybrydowe: statyczny (niezmienny) oraz dynamiczny, zmierzaj-cy do stawki jednolitej.
4 Powierzchnia referencyjna, obliczona dla naszego kraju, wyniosa 14 137 tys. ha, co wobec 15 960 tys. ha uytków rolnych stanowio 88,6%. Nasz plon referencyjny przyjty dla lat o niekorzystnych wynikach, by powodem, midzy innymi, niszych dopat w stosunku do rolników UE-15.
zobowiza Polski zawartych w umowach midzynarodowych. Wysoko pat-noci bezporednich w danym roku kalendarzowym ustala si jako iloczyn de-klarowanych przez producenta rolnego i pozytywnie zweryfikowanych przez ARiMR, powierzchni gruntów rolnych i poszczególnych upraw oraz stawek patnoci na 1 ha gruntu5.
W systemie jednolitej patnoci obszarowej (SAPS) wyróniamy dwa ro-dzaje kwot patnoci:
¾ jednolita patno obszarowa (JPO),
¾ uzupeniajca patno obszarowa (UPO).
Jednolita patno obszarowa jest patnoci bezporedni, przyznawan
rolnikom w ramach przejciowego uproszczonego systemu wsparcia dochodów.
Jest ona w caoci finansowana z budetu Unii Europejskiej. Polska w traktacie akcesyjnym wynegocjowaa rodki na dopaty dla rolników w wysokoci 25%
wartoci patnoci stosowanych w krajach UE-15 (na dzie 30 kwietnia 2004 roku). W kolejnych latach poziom krajowych patnoci by zwikszany kolejno do 30% w 2005 roku, 35% w 2006 oraz o 40% w 2007 roku. Od 2008 roku stawki patnoci bezporednich rosn o 10 p.p. rocznie, aby w 2013 roku osi-gn 100% wsparcia UE-15.
Jednolita Patno Obszarowa przysuguje rolnikowi, jeeli na dzie
31 maja danego roku, posiada on grunty orne wchodzce w skad gospodarstwa rolnego oraz spenia nastpujce wymogi:
¾ posiada dziaki rolne o cznej powierzchni nie mniejszej ni 1 ha, przy czym minimalna powierzchnia pojedynczej dziaki rolnej w ramach
zo-onego wniosku stanowi przynajmniej 0,1 ha powierzchni gruntów wyko-rzystywanych rolniczo;
¾ utrzymuje grunty orne w Dobrej Kulturze Rolnej (Good Agricultural and Enviromental Conditions – GAEC) zgodnej z ochron rodowiska oraz spenia pozostae wymogi wzajemnej zgodnoci;
¾ posiada numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie patnoci.
Do jednolitej patnoci obszarowej kwalifikuj si:
¾ grunty orne, w tym roliny uprawiane w szklarniach i tunelach foliowych;
¾ trwae uytki zielone, w tym:
sady,
drzewa orzechowe,
5 R. Kisiel, K. Babuchowska, R. Marks-Bielska, Wykorzystanie dopat bezporednich przez rolników z województwa warmisko-mazurskiego, Wyd. UWM, Olsztyn 2008, s. 45.
winnice,
plantacje rolin jagodowych,
chmiel,
szkóki drzew i krzewów,
roliny przeznaczone do wyplatania,
¾ ogródki przydomowe;
¾ zagajniki o krótkiej rotacji, tj. jednolite gatunkowo uprawy drzew, takich jak:
brzoza, topola oraz wierzba (poza wierzb do wyplatania) o powierzchni co najmniej 0,1 ha, w których zbiór dokonywany jest w cyklu nie duszym ni:
8 lat w przypadku upraw brzozy i 6 lat w przypadku pozostaych upraw;
¾ elementy krajobrazu zachowane w obrbie dziaki rolnej obejmujce: drzewa bdce pomnikami przyrody, oczka wodne (o cznej powierzchni mniejszej ni 100 m2) oraz rowy (do 2 m szerokoci);
¾ obiekty pooone w obrbie dziaki rolnej, takie jak: ywopoty, pasy drzew,
ciany tarasów, nieutwardzone drogi dojazdowe wydzielone w obrbie
dzia-ek rolnych oraz mury stanowice element dobrej kultury rolnej (jeeli ich cakowita szeroko nie przekracza 2 m, i które nie stanowi odrbnej dziaki ewidencyjnej).
O uzupeniajc patno obszarow moe ubiega si rolnik, którego produkcja jest wspierana w ramach WPR. Dodatkowo spenia on wymogi do otrzymania jednolitej patnoci obszarowej i zoy odpowiedni wniosek. Pat-noci UPO s w caoci finansowane z budetu krajowego. Poczwszy od 2007 roku Polska uzupenia poziom patnoci o 30% penej kwoty dopat ponad po-ziom waciwy dla danego roku, co oznacza skrócenie czasu zrównywania si
krajowego poziomu dopat bezporednich z poziomem wsparcia w pastwach UE-15 o trzy lata, tj. do 2010 roku6.
Do uzupeniajcych patnoci obszarowych kwalifikuj si:
¾ powierzchnie upraw w plonie gównym obejmujce:
zboa i mieszanki zbó (w tym kukurydza),
roliny oleiste (rzepak, rzepik, sonecznik, soja),
len wóknisty i oleisty, konopie na wókno,
orzechy (orzech woski, leszczyna),
roliny wysokobiakowe (bób, bobik, ubin sodki, groch siewny),
roliny strczkowe (wyka, soczewica, ciecierzyca),
roliny strczkowe pastewne,
roliny przeznaczone na materia siewny,
6 W tym 70% wsparcia pochodzcego z budetu UE oraz 30% z krajowych patnoci uzupe-niajcych.
roliny motylkowe drobnonasienne,
roliny okopowe pastewne (z wyczeniem ziemniaków),
trawy na trwaych uytkach zielonych przeznaczonych na susz paszowy,
powierzchnie upraw traw itp.
¾ powierzchnie gruntów ornych, na których nie jest prowadzona uprawa rolin, jeeli na gruntach tych:
rolnik dokona zasiewu w celu podniesienia yznoci gleby poprzez wprowadzenie do niej wieej masy rolinnej,
rolinno zostaa przyorana lub wprowadzona do gleby na skutek zastoso-wania innego zabiegu mechanicznego w terminie do dnia 31 sierpnia roku, w którym zosta zoony wniosek o przyznanie patnoci uzupeniajcej,
uprawa jest prowadzona duej ni rok.
Krajowe patnoci uzupeniajce w latach 2004-2010 realizowane byy w nastpujcych sektorach: upraw podstawowych (m.in. zboa, roliny oleiste, wysokobiakowe), chmielu, skrobi ziemniaczanej, tytoniu, rolin przeznaczo-nych na pasz uprawiaprzeznaczo-nych na trwaych uytkach zieloprzeznaczo-nych (tzw. patno zwie-rzca wypacana od 2007 roku). Patnoci uzupeniajce do skrobi ziemniacza-nej i tytoniu wypacane s do tony produkcji, podczas gdy pozostae patnoci uzupeniajce wypacane s do ha uytków rolnych. Ponadto w wyniku reformy na rynku cukru oraz owoców i warzyw z budetu unijnego wypacane s: od-dzielna patno cukrowa (od 2006 roku) oraz odod-dzielna patno z tytuu owo-ców i warzyw (patno do pomidorów) i uprawy owoowo-ców mikkich przezna-czonych do przetwórstwa (od 2008 roku). Natomiast w 2010 roku zlikwidowane zostay patnoci uzupeniajce do uprawy rolin energetycznych, a w 2011 roku do upraw orzecha woskiego i leszczyny.
Od 2010 roku, na mocy postanowie przegldu Health Check, realizo-wane s take nowe formy wsparcia tzw. wsparcie specjalne, w postaci:
¾ specjalnej patnoci obszarowej do powierzchni upraw rolin strczko-wych i motylkowatych drobnonasiennych;
¾ patnoci do krów utrzymywanych w gospodarstwach pooonych na ob-szarach wraliwych, pod wzgldem gospodarczym lub rodowiskowym, które dowiadczaj szczególnych niedogodnoci z tego tytuu;
¾ patnoci do owiec utrzymywanych w gospodarstwach pooonych na ob-szarach wraliwych pod wzgldem gospodarczym lub rodowiskowym, które dowiadczaj szczególnych niedogodnoci z tego tytuu.
Wnioski o przyznanie patnoci rolnicy mog skada w biurach powiato-wych ARiMR, wacipowiato-wych ze wzgldu na miejsce zamieszkania lub siedzib
wnioskodawcy, a take za porednictwem poczty. W 2010 roku rolnicy mogli skada wnioski w terminie od 15 marca do 17 maja. Istnieje moliwo
zoe-nia wniosku take w terminie 25 dni po wyznaczonym terminie (w 2010 roku do 11 czerwca), jednake w takim wypadku przysugujca rolnikowi patno jest pomniejszana o 1% za kady dzie roboczy opó nienia. Wzór wniosku opraco-wuje kadorazowo ARiMR, w oparciu o regulacje prawne KE oraz wytyczne MRiRW. Pocztkowo formularz wniosku by stosunkowo prosty, jednak w mia-r pojawiania si nowych krajowych patnoci uzupeniajcych by rozszerzony.
Zgodnie z prawodawstwem unijnym i krajowym pastwo czonkowskie zobo-wizane jest do rozprowadzenia wydrukowanych, spersonalizowanych formula-rzy wniosku o patnoci w oparciu o powierzchnie okrelone w roku poprzednim oraz dokumentacj graficzn dotyczc deklarowanej powierzchni. W 2010 r.
ARiMR dostarczya rolnikom ponad 1,4 mln spersonalizowanych wniosków o przyznanie patnoci do gruntów rolnych.
W 2010 roku rolnicy mogli ubiega si o nastpujce rodzaje patnoci:
¾ jednolit patno obszarow (JPO) w wysokoci: 562,09 z/ha,
¾ krajowe uzupeniajce patnoci obszarowe (UPO), stanowice uzupe-nienie patnoci bezporednich, z wynikajcego z przyjtej w negocjacjach akcesyjnych stawki JPO, w tym:
patno do upraw podstawowych w wysokoci 327,28 z/ha (m.in. do zbó, rolin oleistych, rolin strczkowych itd.);
patno do powierzchni upraw chmielu w wysokoci 1420,07 z/ha.
Uzupeniajca patno do uprawy chmielu od 2010 r. realizowana jest w caoci w formie niezwizanej z produkcj. O wsparcie to mog si
stara rolnicy, którzy w danym roku speniaj warunki do przyznania JPO oraz zoyli wniosek o jej przyznanie, a take uprawiali chmiel w 2006 roku, do uprawy którego przysugiway im wówczas patnoci uzupeniajce z tego tytuu. Wielko tej patnoci uzaleniona jest od powierzchni uprawy chmielu, do której przyznano patno uzupeniaj-c w 2006 r.;
patno zwierzca, której stawka w 2010 roku wyniosa 439,03 z/ha.
Patno zwierzca przysuguje rolnikowi, który jest wacicielem zwie-rzt gospodarskich (byda, owiec, kóz, koni), wpisanych do rejestru zwierzt gospodarskich. Przyznaje si mu patno uzupeniajc do powierzchni trwaych uytków zielonych lub upraw traw na gruntach ornych, przeznaczonych na pasz. Wsparcie z tytuu utrzymywania zwierzt gospodarskich ma na celu polepszanie jakoci uytków zielo-nych, biorónorodno rodowiska, jak równie wpywa pozytywnie na ekosystem i krajobraz obszarów wiejskich. Ponadto patno zwierzca sprzyja poprawie konkurencyjnoci produkcji i ogranicza wycofywanie si rolników z mniej dochodowych kierunków produkcji;
¾ specjalna patno obszarowa do powierzchni upraw rolin strczko-wych i motylkostrczko-wych, której stawka wyniosa 207,28 z/ha. O specjaln pat-no obszarow do powierzchni upraw rolin strczkowych i motylkowatych drobnonasiennych moe ubiega si rolnik, który w danym roku zoy wnio-sek o przyznanie jednolitej patnoci obszarowej oraz uprawia w plonie gównym roliny motylkowate drobnonasienne lub strczkowe, do których zostaa przyznana patno JPO. Wsparcie to przyznawane jest do upraw ta-kich gatunków rolin, jak m.in.: bób, fasola, groch, soja, ubin, koniczyna, lucerna. Ma ono na celu zwikszenie udziau tych rolin w strukturze upraw w Polsce, co wpynie korzystnie na stan rodowiska naturalnego, przede wszystkim poprzez popraw jakoci gleb, ale równie redukcji emisji gazów cieplarnianych w wyniku ograniczenia produkcji i stosowania mineralnych nawozów azotowych;
¾ patno cukrowa w wysokoci 50,42 z/ton. Patno ta wprowadzona zo-staa w lipcu 2006 roku. Ma ona rekompensowa plantatorom buraków spa-dek dochodów wywoany reform unijnego rynku cukru. Patno cukrowa
¾ patno cukrowa w wysokoci 50,42 z/ton. Patno ta wprowadzona zo-staa w lipcu 2006 roku. Ma ona rekompensowa plantatorom buraków spa-dek dochodów wywoany reform unijnego rynku cukru. Patno cukrowa