Państwa arabskie i azjatyckie

Do grup imigranckich w Norwegii zaliczamy równieŜ te, które wywodzą się z państw pozaeuropejskich. W przypadku imigracji z państw arabskich moŜemy zaobserwować analogiczną sytuację do tej, którą opisałam w przypadku Polski i Bośni-Herzegowiny. Pakistańczycy pojawili się w Norwegii pod koniec lat 60-tych

91

XX wieku jak pracownicy zwerbowani przez rząd norweski, natomiast Irakijczycy są grupą, która przybyła do Skandynawii jako uchodźcy polityczni po 1988 roku. Ciekawą grupę pochodzenia arabskiego stanowią Kurdowie⁹² pochodzący z Iraku, Iranu i Turcji, którzy początkowo przybyli do Norwegii w ramach imigracji zarobkowej, a następnie, po wprowadzeniu obostrzeń prawnych w Norwegii, przyjeŜdŜali jako uchodźcy polityczni – początkowo z Iranu i Turcji (pod koniec lat 70-tych XX wieku), następnie z Iraku w wyniku konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie, co szerzej omówię nakreślając obraz trzech wymienionych przeze mnie narodów arabskich. Bardzo waŜnym w przypadku tych grup etnicznych jest komponent religijności: mieszkańcy państw arabskich to społeczeństwa, których sposób Ŝycia wyznaczany jest nakazami i zakazami Koranu. Mentalność ludności arabskiej jest bardzo odmienna od tej, jaką prezentują mieszkańcy Europy Zachodniej, na co zwrócę uwagę w dalszych rozdziałach mojej pracy.

a) Pakistańczycy. AŜ do 2008 Pakistańczycy byli najliczniejszą grupą imigrancką w Norwegii, przynajmniej ze względu na liczbę pakistańskich imigrantów drugiego pokolenia⁹³. Obecnie społeczność pakistańska liczy sobie około 30 tysięcy osób. Trzech na dziesięciu imigrantów pierwszego pokolenia mieszka w Norwegii od ponad 25 lat. Pierwsi imigranci z Pakistanu, o czym juŜ wspominałam, pojawili się w Norwegii w 1967 roku na zaproszenie rządu norweskiego jako „tania siła robocza”, która miała usprawnić norweską gospodarkę. Nowoprzybyli szybko sprowadzili do siebie członków swojej najbliŜszej rodziny (głównie Ŝony, dzieci, rodzeństwo), w związku z czym liczba ludności pakistańskiej znacząco wzrosła. W latach następujących Norwegia, wraz z Wielką Brytanią i Niemcami (RFN), była krajem o największej liczbie imigrantów z Pakistanu w Europie. Ta grupa etniczna w Norwegii stanowiła wtedy 6,4 % wszystkich imigrantów z Pakistanu w Europie Zachodniej⁹⁴. Osoby pochodzące z Pakistanu mają stosunkowo niski procent osób zatrudnionych. MęŜczyźni są w duŜo większym stopniu aktywni zawodowo niŜ kobiety, które z reguły nie podejmują pracy zarobkowej, co jest przede wszystkim związane z tradycyjnym podziałem ról, jakie pełnią kobieta i męŜczyzna w islamskiej rodzinie. Przywiązanie do tradycji jest jednak znacznie większe wśród pokolenia pierwszej fali islamskich imigrantów zarobkowych niŜ ich dzieci,

92 Kurdowie – ludność pochodzenia indoeuropejskiego, posługująca się językiem kurdyjskim. Większość Kurdów mieszka w Turcji, Iraku, Iranie i Syrii. (przyp.aut.pracy)

93 K. Henriksen, dz. cyt., s.37

94

wyrosłych w środowiskach norweskich. Stopień integracji Pakistańczyków w Norwegii jest większy niŜ innych grup etnicznych (ze względu na fakt, Ŝe są grupą narodowościową, która przebywa w Norwegii najdłuŜej ze wszystkich grup cudzoziemskich, pochodzących spoza kultury zachodniej), róŜny jest jednak takŜe dla pierwszego pokolenia imigrantów i pokolenia ich potomków. Właśnie ci imigranci w Norwegii mają przeciętnie więcej dzieci niŜ Norwegowie (3,4). Dzieci osiadłych w Norwegii Pakistańczyków wybierają wyŜsze wykształcenie (często studia medyczne) i później niŜ ich rodzice zakładają rodziny⁹⁵. Jeśli chodzi o zawieranie związków małŜeńskich, jest to dość powszechną praktyką, Ŝe dzieci par imigranckich z Pakistanu, urodzone juŜ w Norwegii, wybierają na małŜonków osoby z kraju ojczystego rodziców, rzadziej natomiast zawierają małŜeństwa z Norwegami lub imigrantami innych narodowości. Przeciętnie trzech na czterech Pakistańczyków ma obecnie norweskie obywatelstwo. Największe skupisko imigrantów z Pakistanu w Norwegii to Oslo (mieszka tam 80 % norweskich Pakistańczyków⁹⁶). Głównymi dziedzinami zawodowymi, w których zatrudnienie znajduje ta grupa imigrantów, to transport publiczny oraz hotelarstwo i gastronomia. Ponad 5 % Pakistańczyków w Norwegii prowadzi własną działalność gospodarczą, co stanowi najwyŜszy procent spośród etnicznych grup imigranckich. Grupa ta wykazuje większą od innych grup aktywność intelektualną np. w pisarstwie. Znanymi norweskimi pisarzami, którzy pochodzą lub których rodzice pochodzą z Pakistanu, są Khalid Salimi, Nasim Karim i Khalid Hussain, których powieści włączyłam w tej pracy do materiału z zakresu literatury pięknej. Do sylwetek osobowych oraz twórczości tych pisarzy powrócę w kolejnych rozdziałach tej rozprawy.

b) Irakijczycy. Norwescy Irakijczycy stanowią grupę około 23 tysięcy osób (łącznie z osobami pochodzenia kurdyjskiego)⁹⁷. Większość Irakijczyków przybyła do Norwegii po 1998 roku jako uchodźcy polityczni i mieszka w Norwegii krócej niŜ 10 lat. Ponad połowę ludności irackiej wśród migrantów stanowią młodzi męŜczyźni, którzy uciekając nie mieli jeszcze rodzin, a po przybyciu do Norwegii często Ŝenili się z NorweŜką. Z powodu krótkiego okresu zamieszkania w Norwegii, ta grupa ma duŜe problemy ze zintegrowaniem się ze środowiskiem lokalnym, pomimo tego, Ŝe biorą aktywnie udział w zajęciach edukacyjnych prowadzonych w

95 A.Q. Raja, Norskpakistanere er også forbilder, ”VG” z dnia 14.10.2004

96 K. Henriksen, dz. cyt., s.44

97 stan na kwiecień 2009, dane zaczerpnięte z Centralnego Biura Statystycznego

ramach programów integracyjnych rządu norweskiego. Krótki czas pobytu jest takŜe powodem duŜego bezrobocia wśród imigrantów z Iraku⁹⁸. Na niwie zawodowej, Iraccy męŜczyźni są z znacznie większym stopniu aktywni niŜ irackie kobiety, co jest związane z islamskimi nakazami i zakazami religijnymi, np. tym, Ŝe kobieta nie moŜe pracować zarobkowo. Ta nacja jest w szczególności reprezentowana w branŜy hotelarskiej i w gastronomii. Kobiety z Iraku mają przeciętnie troje dzieci, co jest liczbą większą niŜ średnia krajowa⁹⁹ (płodność u muzułman jest darem i nakazem Boga). Pod względem rozmieszczenia, Irakijczycy zamieszkują równomiernie na terenie całej Norwegii.

c) Kurdowie¹⁰⁰. Pierwsi Kurdowie pojawili się w Norwegii jeszcze przed wprowadzeniem tzw. „innvandringsstop”, czyli przed rokiem 1975, jako robotnicy zwerbowani do pracy w Turcji. Po 1975 roku Kurdowie zaczęli przybywać do Norwegii jako uchodźcy lub jako osoby chcące zjednoczyć się z członkami rodziny na obczyźnie. W wyniku wprowadzenia reŜimu politycznego w Iranie i w Turcji, prześladowani Kurdowie byli przyjmowani do Norwegii zgodnie z odgórnie określoną prze Organizację Narodów Zjednoczonych liczbą (tzw. kvoteflyktninger). Napływ imigrantów politycznych pochodzenia kurdyjskiego trwał przez całe lata 80-te i 90-80-te XX wieku. Nie sposób określić dokładnej liczby Kurdów w Norwegii, poniewaŜ najczęściej są oni wliczani do grup narodowościowych pochodzących z określonych arabskich krajów. Kurdowie byli klasycznym przykładem grupy prześladowanej politycznie i religijnie, przez co teŜ byli przyjmowani, m.in. w Norwegii, na specjalnych prawach.

Dominującą grupą imigrantów pochodzących z Azji są w Norwegii Wietnamczycy i Filipińczycy. Wietnamczycy pojawili się pierwsi, juŜ w połowie lat 70-tych XX wieku, jako uchodźcy polityczni. Powody imigracji Filipińczyków są bardziej złoŜone, poniewaŜ jest to grupa, która pojawiła się w Norwegii jeszcze przed wielką imigracją zarobkową w latach 60-tych (czego następstwem było osiedlenie się w Norwegii Pakistańczyków). Motywy imigracji to przede wszystkich poprawa standardu Ŝycia, więc moŜna by uznać tę grupę za imigrantów ekonomicznych, jednak jest to kwestia bardziej złoŜona.

98 K. Henriksen, dz. cyt., s. 60

99 tamŜe, s.54

100 Wszystkie dane zostały zaczerpnięte ze strony internetowej o Kurdach w Norwegii

a) Wietnamczycy. Norwegia przyjęła pierwszych uchodźców z Wietnamu w 1975 roku jako uchodźców w wyniku działań wojennych w tym kraju. PoniewaŜ pierwsi uchodźcy uciekali głównie na łodziach, i norweskie statki wyławiały ich u wybrzeŜy Wietnamu, nazywano ich „ludźmi łódek” - „boat people” (norw. båtflyktninger). Ta grupa nie musiała ubiegać się o azyl w Norwegii, poniewaŜ została przyjęta jako odgórnie ustalona liczba roczna, którą Norwegia zobowiązała się przyjąć w ramach członkostwa w Organizacji Narodów Zjednoczonych¹⁰¹. Późniejsi imigranci z Wietnamu przybyli w celach poprawy swojej sytuacji ekonomicznej lub jako rodziny mieszkających juŜ w Norwegii imigrantów. Ludność etnicznie wietnamska jest jedną z najstarszych grup imigranckich w Norwegii, a obecnie liczy sobie niewiele ponad 19 tysięcy osób, z czego 90 % osób posiada norweskie obywatelstwo¹⁰².

Wietnamczycy są najliczniejszą grupą wśród obcokrajowców mieszkających w Kristiansand i trzecią najliczniejszą w Bergen i Trondheim. Ze względu na to, Ŝe w duŜym stopniu stawiają na wykształcenie, są trzecią grupą etniczną w Norwegii, która uzyskuje wykształcenie wyŜsze na poziomie licencjatu (dotyczy to drugiego pokolenia, podczas gdy pierwsze to osoby niewykształcone)¹⁰³. W latach 1990-2005 zmieniła się teŜ sytuacja Wietnamczyków jeśli chodzi o procent osób zatrudnionych (z 30 % do 60 % w 2005 roku¹⁰⁴), i jest to tendencja wzrostowa. Kobiety pochodzenia wietnamskiego chętniej zawierają związki małŜeńskie z osobami spoza swojej grupy narodowościowej niŜ wietnamscy męŜczyźni. RównieŜ jeŜeli chodzi o prowadzenie własnej działalności gospodarczej, Wietnamki są bardziej aktywne niŜ Wietnamczycy. Ludność imigrancką z Wietnamu charakteryzuje relatywnie duŜy stopień zintegrowania ze społeczeństwem norweskim.

b) Filipińczycy. Filipińczycy w Norwegii są grupą liczącą obecnie 11 tysięcy osób¹⁰⁵. Powody przybycia tej grupy etnicznej do Norwegii są róŜnorakie. Pierwszymi Filipińczykami w Norwegii były Ŝony marynarzy norweskich, którzy przywozili je ze sobą do kraju. Wielu Filipińczyków pracowało teŜ w norweskich przedsiębiorstwach oraz na norweskich statkach, czego kontynuacją jest stosunkowo

101 K. Henriksen, dz. cyt., s.63

102 tamŜe, s. 64

103

S.N. Fekjær, Utdanning hos annengenerasjon etniske minoriteter i Norge „w:” Tidsskrift for

samfunnsforskning, Universitetsforlaget, Oslo 2006 104 K. Henriksen, dz. cyt., s.84

105 dane zaczerpnięte z Centralnego Biura Statystycznego http://www.ssb.no/emner/02/01/10/innvbef/tab-2008-04-29-05.html

duŜa liczba Filipińczyków zatrudnionych na norweskich platformach wiertniczych. Od lat 70-tych XX wieku do Norwegii przyjechało wiele pielęgniarek z Filipin z rodzinami, wiele kobiet przybyło teŜ w poszukiwaniu norweskich męŜów czy jako opiekunki do dzieci, szczególnie w ostatnich latach. Norwegowie adoptują równieŜ duŜą liczbę sierot z Filipin. Kobiety stanowią, co charakterystyczne, cztery razy większą grupę niŜ męŜczyźni wśród filipińskich imigrantów¹⁰⁶. Prawie 90 % filipińskich kobiet wychodzi za mąŜ za Norwegów, podczas gdy męŜczyźni z Filipin preferują małŜeństwa ze swoimi rodaczkami. Jest to wyraźne, Ŝe przyczyną, dla której grupa imigrantów z Filipin jest tak liczna, jest masowa imigracja filipińskich kobiet do Norwegii w celach matrymonialnych. Kobiety z Filipin są duŜo lepiej wykształcone niŜ męŜczyźni, a dzieci imigrantów z Filipin chętnie podejmują wyŜsze wykształcenie¹⁰⁷. Ta grupa etniczna (zwłaszcza Filipinki) jest dobrze zintegrowana ze społeczeństwem norweskim i charakteryzuje się niskim procentem osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Trzecia część Filipińczyków w Norwegii mieszka w Oslo¹⁰⁸.