Torgrim Eggen ”Hilal” (1995)

Kolejnym twórcą, który podjął tematykę imigracyjną w norweskiej literaturze był Torgrim Eggen. Urodzony w 1958 roku w Oslo Eggen jest pisarzem, dziennikarzem i muzykiem rockowy (gitara basowa, teksty piosenek). Od 1984 roku utrzymywał się z pisania¹⁸⁷. Swoją pierwszą powieść wydał w 1992. Był to „Gjeld” („Dług” – tłum.aut.pracy), pierwszy powaŜniejszy norweski utwór literacki o pokoleniu młodych dorobkiewiczów, tzw. yuppie. Następnie, w roku 1995 ukazała się kolejna powieść Eggena - „Hilal” (z arabskiego półksięŜyc, sierp księŜyca), o której sam autor mówi, Ŝe był to jego osobisty przełom literacki, gdyŜ dzięki niemu Eggen stał się twórcą znanym w Norwegii. KsiąŜka otrzymała nagrodę prestiŜowego wydawnictwa Gyldendal (obecnie Sult-prisen), a takŜe zdobyła pierwsze miejsce w konkursie na najlepszą norweską powieść fantastyczną - nagrodę Norcon 1996. Eggen mówi o swym literackim dziele, Ŝe „Hilal” moŜe nosić miano wielkiej norweskiej powieści imigracyjnej, zastrzegał jednak, Ŝe jest to jego osobiste zdanie. O pewnych brakach ksiąŜki pisał tak:

186 T. Eggen, Hilal, Gyldendal Norsk Forlag, Oslo 1995

187 wszystkie informacje biograficzne zaczerpnięte z oficjalnej strony pisarza

Wielu zauwaŜyło, (...) Ŝe ksiąŜka próbuje być wszystkim na raz, i mają w tym trochę racji. Mea maxima culpa.¹⁸⁸

Najnowszą ksiąŜką napisaną przez Eggena jest „Hermanas” („Siostry” – tłum.aut. pracy) (2006), która opowiada o miłosnych perypetiach poety Raoula, wplątanego w trójkąt uczuciowy z bliźniaczkami, Juaną i Mirandą. Akcja powieści toczy się na Kubie w latach 70-tych XX wieku. Autor nadal jest czynny literacko, mieszka w Oslo i pracuje nad kolejną powieścią pt. „Jern” („śelazo” – tłum.aut.pracy).

„Hilal” to wielowątkowa historia dwóch braci, Norwegów, mieszkających w Oslo, oraz pakistańskiej rodziny, która przyjechała do Norwegii w czasie, gdy rząd norweski rekrutował pracowników z Pakistanu w następstwie szybko rozwijającego się przemysłu (w końcu lat 60-tych XX wieku). Młody męŜczyzna, Thomas, poznaje pochodzącą z rodziny pakistańskiej osiemnastoletnią Naimę, córkę sprzedawcy w pobliskim sklepie. Młodzi zakochują się w sobie, jednak wydarzenia, które mają miejsce w ich najbliŜszym otoczeniu sprawiają, Ŝe ich uczucie wystawiane jest na próbę. Środowisko wielkomiejskie Oslo z powieści Eggena to zarazem wizja bliŜej nieokreślonej przyszłości, w którym ścierają się dwie dominujące tendencje: islamscy fundamentaliści, którzy starają się umocnić miejsce islamu w codziennym

Ŝyciu, oraz nacjonalistyczna organizacja „Solkorset” (KrzyŜ Słoneczny)¹⁸⁹, głosząca rasistowskie nordyckie idee, oraz dopuszczająca się aktów przemocy, od których się oficjalnie odŜegnuje, twierdząc Ŝe jest grupą wyłącznie dyskusyjną. Miłość dwóch osób pochodzących z róŜnych środowisk jest pretekstem do zderzenia przeciwstawnych sobie kultur, starcia się odmiennych postaw mentalnych, do wymiany społeczno-moralnych doświadczeń oraz wierzeń. Thomas, decydując się przyjąć islam, tym samym zyskując akceptację rodziny Naimy. JednakŜe wydarzenia, które niespodziewanie następują – podłoŜenie bomby w miejskim meczecie oraz zamieszki, które są tego wynikiem - powodujące, Ŝe relacje między

środowiskami norweskim oraz imigranckim stają się coraz bardziej antagonistyczne.

188

wszystkie informacje biograficzne zaczerpnięte z oficjalnej strony pisarza

http://www.torgrimeggen.no/Egg-filesA.htm

189 KrzyŜ Słoneczny był w Norwegii uwaŜany za symbol słońca oraz boga słońca, Odyna. MoŜna go odnaleźć w rytach ściennych z lat 1500-500 p.n.e., gdy kojarzony był z rolnictwem (Å. K. Østmoe, Kors i

kake, skurd i tre. Tegn og symboler i folkekulturen, Oslo 1997, 2003, s. 54). Następnie, wraz z

wprowadzeniem chrześcijaństwa, stał się symbolem Chrystusa oraz ochrony przed „złem”. W 1933 roku partia Nasjonal Samling Vidkuna Quislinga przyjęła go jako swój symbol (O. Høidal, Quisling: En studie

i landssvik, Orion, Oslo 2002, s. 153). Od 1945 roku symbol ten nie jest uŜywany w Skandynawii ze

Konflikty narastające wewnątrz tych dwóch środowisk, skłaniają rodzinę Naimy do opuszczenia Norwegii i powrotu do Pakistanu. Thomas, w pogoni za miłością, której nie chce stracić, wyrusza do Pakistanu, gdzie to z kolei on staje się tym „obcym”, cudzoziemcem. W czasie, gdy czytelnik śledzi losy dwójki młodych bohaterów, poznaje takŜe szereg innych postaci, których osobowości Eggen opisuje z dokładnością, nierzadko sięgając do ich traumatycznych przeŜyć z przeszłości. Brat głównego bohatera, Peter, staje się jedną z centralnym postaci powieści, gdy pomagając Tariqowi – śledczemu o pochodzeniu irakijskim – przyczynia się do pojmania terrorysty winnego zamachowi w meczecie. Sam Tariq decydując się pojmać terrorystę, musi stanąć do walki z przestępcą, pochodzącym nie tylko z tego samego kręgu kulturowego, ale teŜ z tego samego kraju. W literaturze okresu II Wojny Światowej dowiadujemy się, Ŝe byli „dobrzy i źli” Niemcy, śydzi, Polacy - podobnie tutaj odkrywamy, Ŝe istnieją „dobrzy i źli” muzułmanie i Norwegowie.

Rozpoczynając pracę nad powieścią Torgrim Eggen posiadał niewielką wiedzę na temat islamu. Autor mówi o swoich długich i trudnych doświadczeniach związanych z poznawaniem obcego mu świata muzułmańskiego:

JeŜeli chodzi o powieść pt. „Hilal”: nie wiedziałem praktycznie nic na temat islamu, gdy zacząłem pisać ksiąŜkę. Moja wiedza jest rezultatem lektury wielu stron i dość bliskiego kontaktu z muzułmanami z wielu róŜnych krajów. Mieszkałem prawie trzy miesiące w Pakistanie (w Lahore), ale równieŜ podróŜowałem trochę po tym kraju. (…) Pozostała część ksiąŜki powstała w duŜej części w róŜnych wielkich miastach

Środkowego Wschodu: w Bejrucie, Damaszku, Kairze i Istambule.¹⁹⁰

Powieść Eggena ma z zamierzenia wybiegać w przyszłość: autor przedstawia nam swoje wizje nowych technologii, przyszły obraz społeczeństwa norweskiego, takiego jakim w jego odczuciu mogłoby się stać. Jednocześnie jest w powieści Eggena prawda o ponurym i dramatycznym świecie, który istnieje tu i teraz. Problemy, które opisuje, są nadal aktualne, a mianowicie ciągłej konfrontacji kulturowej i mentalnościowej.

190