Państwa europejskie

Spośród grup etnicznych pochodzących z Europy, najliczniejszą stanowią obecnie Polacy, którzy od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej (1999), zdominowali norweski rynek pracy. Inną waŜną liczebnie grupą pochodzenia europejskiego są Bośniacy, którzy przybyli do Norwegii w wyniku konfliktu zbrojnego nowopowstałych państw terenu byłej Jugosławii. Motywy przybycia tych grup są zupełnie róŜne, jednak ogólnie przynaleŜą one do kultury zachodniej, podobnie jak Norwegia, w związku z czym łatwiej przystosowały się do Ŝycia w Skandynawii. WaŜną europejską grupą spośród imigrantów zamieszkujących w Norwegii są pozostali Skandynawowie, nie moŜna ich jednak traktować jako imigrantów sensu stricte. Jest to duŜa grupa (imigranci ze Szwecji stanowią w

79 G. Brochmann, dz. cyt., s.383

80 dane zaczerpnięte z Centralnego Biura Statystycznego http://www.ssb.no/emner/02/01/10/innvbef/tab-2008-04-29-01.html (dostęp: 01.04.2009)

Norwegii grupę liczącą około 27 tysięcy osób, natomiast Duńczycy to społeczność licząca ok. 19 tysięcy osób)⁸¹, która najczęściej przemieszcza się swobodnie w obrębie państw skandynawskich, pracując na podstawie umów między nordyckich (od 1954 roku obowiązuje w Skandynawii prawo do swobodnego przemieszczania się mieszkańców państw skandynawskich w poszukiwaniu pracy lub wykształcenia) czy teŜ ze względów rodzinnych. Dzieci urodzone ze związku obywatela Norwegii z obywatelem Szwecji czy Danii nie są postrzegane jako imigranci drugiego pokolenia, ale jako rdzenni Norwegowie⁸².

W związku z tym, Ŝe obywatele innych państw skandynawskich nie są postrzegani jako imigranci, przejdę do opisania tych grup, które w obrębie Europy naleŜą do innych obszarów niŜ nordycki.

a) Polacy. Obecnie trudno oszacować liczbę Polaków przebywających w Norwegii. W norweskich statystykach zakłada się, Ŝe polscy obywatele stanowią obecnie grupę liczącą ok. 42,5 tysiąca osób⁸³, i są to w większości tzw. imigranci pierwszego pokolenia. PoniewaŜ Polska naleŜy do strefy Schengen oraz jest członkiem Europejskiego Obszaru Gospodarczego, obywatele Polscy mogą swobodnie podróŜować w ramach krajów porozumienia i podejmować pracę. Jest natomiast pewne, Ŝe Polacy są grupą, której liczebność zanotowała najwyŜszy wzrost w latach 2004-2008⁸⁴ (2004 to rok wejścia Polski do Unii Europejskiej, co stworzyło Polakom moŜliwości podejmowania pracy w granicach krajów porozumienia). Pierwsze znaczące grupy imigrantów z Polski pojawiły się po II Wojnie Światowej, a następnie w okresie prześladowań politycznych w latach 80-tych (stan wojenny w Polsce). W okresie przed rokiem 2004 większość Polaków przyjeŜdŜała do Norwegii jako pracownicy sezonowi do zbioru owoców. W latach późniejszych, w przededniu oraz tuŜ po wejściu Polski do Unii Europejskiej, do Norwegii wyjechało wiele polskich pielęgniarek oraz lekarzy. W chwili obecnej wśród Polaków w Norwegii przewaŜają młodzi męŜczyźni, którzy przyjeŜdŜają jako pracownicy fizyczni (głównie budowlani). Polki przyjeŜdŜają do Norwegii głównie jako imigranci

81

dane zaczerpnięte z Centralnego Biura Statystycznego http://www.ssb.no/emner/02/01/10/innvbef/tab-2008-04-29-01.html (dostęp: 29.04.2009)

82 Sprawa szerzej omawiana w pracy B. Piotrowski, Integracja Skandynawii. Od Rady Nordyckiej do

wspólnoty europejskiej., Wydawnictwo Naukowe PWN, Poznań 2006 83

dane zaczerpnięte z Centralnego Biura Statystycznego http://www.ssb.no/emner/02/01/10/innvbef/fig-2008-04-29-01.gif (dostęp: 29.04.2009)

84 Polacy jako grupa imigrancka zanotowali wzrost liczebny z 6,8 tys. osób w 2004 roku do 42,5 tys. osób w 2009 roku (dane zaczerpnięte z Centralnego Biura Statystycznego

rodzinni. Z raportu Integrerings- og Manfoldsdirektoratet (wydziału ds. integracji i wielokulturowości)⁸⁵ wynika, Ŝe siedmiu na dziesięciu imigrantów z krajów bałtyckich (Polska, Litwa, Łotwa i Estonia) chciałoby osiedlić się na stałe w Norwegii, natomiast sześciu na dziesięciu zamierza równieŜ sprowadzić do Norwegii swoją rodzinę. Wśród Polaków przebywających w Norwegii, zarówno kobiety jak i męŜczyźni są w wieku aktywnym zawodowo w tym samym stopniu co obywatele norwescy⁸⁶. Wiele osób z Polski przyjeŜdŜa do pracy do Norwegii na okres krótszy niŜ 6 miesięcy, w związku z czym nie moŜemy klasyfikować ich jako imigrantów (imigrant to osoba obcego pochodzenia, która przebywa w Norwegii dłuŜej niŜ 6 miesięcy). Polacy w Norwegii mają przeciętnie mniej dzieci niŜ typowa norweska rodzina (Polacy – 1, Norwegowie – 2⁸⁷). W chwili obecnej nie moŜna mówić o duŜej liczbie polskich imigrantów drugiego pokolenia w Norwegii, natomiast wiadomo, Ŝe częściej niŜ ich rówieśnicy Norwegowie wybierają studia wyŜsze. Największe skupiska polskich imigrantów to południe Norwegii, ze szczególnym uwzględnieniem Oslo, następnie Bergen, Trondheim, Stavanger, Bærum oraz Asker – w kaŜdym z nich zamieszkuje co najmniej 200 osób polskiego pochodzenia⁸⁸, mieszkają więc głównie w największych miastach Norwegii. Imigracja z Polski w pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku moŜe być porównana do imigracji z Pakistanu w latach 60-tych i 70-tych XX wieku, poniewaŜ jest to typowa imigracja ekonomiczna, z zamiarem stałego osiedlenia się. Obecnie w Norwegii rozgorzała debata na temat pracowników z Polski, którzy pracują większą liczbę godzin na dobę niŜ Norwegowie, i którzy pobierają niŜsze wynagrodzenie niŜ pracownicy rodzimi. Politycy norwescy obawiają się, Ŝe Polacy zaczną oczekiwać pomocy socjalnej od państwa norweskiego, co zagrozi stabilności państwa opiekuńczego⁸⁹.

b) Bośniacy. Inna licząca się grupa etniczna to uchodźcy z Bośni-Hercegowiny, którzy stanowią jedną z największych grup imigranckich w Norwegii, liczącą niecałe 16 tysięcy osób. Gdyby jednak policzyć wszystkich uchodźców z terenu byłej Jugosławii, byłaby to grupa nieznacznie większa od imigrantów z Pakistanu⁹⁰.

85 Integrerings- og Manfoldsdirektoratet: raport Vi blir... (2008)

http://www.imdi.no/upload/Rapport_arb_innv3MB.pdf

86

K. Henriksen, Fakta om 18 innvandrergrupper i Norge, Statistisk Sentralbyrå, Oslo 2007

87 tamŜe, s.143

88 K. Henriksen, dz. cyt., s.143

89 J. Pawlicki Norweskie strachy na Lachy, „Gazeta Wyborcza”, 25.11.2009

90

Większość Bośniaków pojawiła się w Norwegi w latach 1992-1995, jako polityczni uchodźcy wojenni. Największy napływ uchodźców z Bośni-Hercegowiny miał miejsce w 1993 roku, w wyniku wojny domowej w latach 1992-1995. Często przyjeŜdŜali oni całymi rodzinami, w związku z czym nie ma duŜych róŜnic między ilością bośniackich kobiet i męŜczyzn, a takŜe duŜych rozbieŜności jeśli chodzi o wiek w obrębie tej grupy społecznej. Wzór oraz warunki Ŝycia społecznego Bośniaków są podobne do tych, które obowiązują wśród Norwegów. Bośniackie rodziny mają przeciętnie taką samą ilość dzieci co rodziny norweskie, partnerzy Ŝyją w stałych związkach, a małŜeństwa często zawierane są między Bośniakami mieszkającymi na terenie Norwegii (w innych grupach imigranckich najczęściej zawiera się małŜeństwa z osobą tej samej narodowości zamieszkującą w kraju pochodzenia danego imigranta, aby później mogła ona dołączyć do małŜonka w Norwegii). Bośniacy mieszkają na terenie całego kraju, dwie trzecie z nich ma norweskie obywatelstwo⁹¹, chętnie decydują się na podjęcie wyŜszego wykształcenia, a takŜe otrzymują prace na takich samych stanowiskach, jak Norwegowie, natomiast nie są kojarzeni z zawodami, które najczęściej podejmują imigranci. Około sześćdziesięciu procent Bośniaków ma stałe zatrudnienie i nie ma duŜych róŜnic między ilością zatrudnionych kobiet i męŜczyzn. PoniewaŜ chętnie podejmują się pracy zarobkowej, wśród ludności bośniackiej w Norwegii jedyne 8 % osób jest zarejestrowanych jako bezrobotne. Ponadto, imigranci z Bośni-Hercegowiny wykazują duŜy stopień zintegrowania ze społeczeństwem norweskim, poniewaŜ są grupą pochodzącą z obszaru naleŜącego do kultury zachodniej; są to równieŜ najczęściej osoby wykształcone, dla których bariera językowa nie stanowi problemu. Wszystkie te fakty przemawiają za wnioskiem, Ŝe Bośniacy są jedyną grupą imigrancką w Norwegii, której pobudki do imigracji nie miały Ŝadnego tła ekonomicznego czy społecznego; spowodowane były jedynie zagroŜeniem Ŝycia w wyniku wojny domowej.